विराटनगर । पीपीई लगाएका एक युवाले दाउराको हार मिलाउँदै खात लगाए । केही समयमा चिता तयार भयो । अरु दुई जनाले प्लास्टिककले छोपिएको शव एम्बुलेन्सबाट झिकेर चिता भएतर्फ अघि बढे । त्यसलाई जस्ताको तस्तै थपक्क दाउरामाथि राखिदिए । त्यसपछि हिन्दू परम्पराअनुसार शवमा दागबत्ती दिइयो । अनि दन्दनी आगो दन्किन थाल्यो । पुत्ताएको धुवाँ कुइरीमण्डल हुँदै आकासतर्फ उड्यो ।

शव पूर्णत: नजलुन्जेल युवाहरू कुरेर बसिरहे । तीन घण्टाजतिमा शव जलेर खरानी भइसकेको थियो । त्यसपछि घाटवरपर सेनिटाइज गर्ने औषधि छर्किए । आफूहरूले पनि त्यही प्रक्रिया दोहोर्‍याए । विराटनगरमा पहिलोपटक कोरोना संक्रमितको शव गाडिएन । बरु परम्पराअनुसार जलाइयो । एक संक्रमित महिलाको शव जलाउँदा घाटमा यस्तै दृश्य देखिएको थियो । 

परिवारको चाहना कोरोनाबाट मृत्यु भएकी आफन्तको शव खाल्डो खनेर गाड्ने थिएन । बरु हिन्दु परम्पराअनुसार घाटमै लगेर जलाउन पाइयोस् भन्‍ने थियो । नेपाली सेनाले सरकारको निर्देशनअनुसार शव खाल्डो खानेर गाड्ने गरेको छ । तर, विराटनगरमा भने संक्रति महिलाको शव व्यवस्थापन जलाएर गरियो । त्यो पनि युवाहरूको पहल र सक्रियतामा ।

स्व:स्फूर्त रुपमा विराटनगर बगरागछीका २५ वर्षीय राम नेपाल, २२ वर्षीय सुयोग चापागाईं र वर्ष २३ का रविन कार्की संक्रमितको शव व्यवस्थापनमा आफैं खटिए । परिवारले आग्रह गरेकोले हुँदैन नभनेको बरु व्यवस्थापन गरिदिएको ती युवाहरु बताउँछन् ।

“सरकारको नीतिअनुसार नेपाली सेनाले खाल्डो खनेर शवको व्यवस्थापन गर्दै आएको छ । तर, विराटनगरमा भने जलाउन चाहने संक्रमितको परिवारको इच्छाअनुसार हामीले शव व्यवस्थापन गरिदिएका हौं,” कार्कीले भने, “स्वयंसेवकका रुपमा हामीले यसअघि संक्रमितको घरमा औषधि छर्दै सेनिटाइज्ड गर्ने काम पनि गर्दै आएका थियौं ।” शव व्यवस्थापन गर्न समाजका अगुवा, स्थानीय प्रशासन र स्थानीय तहले समेत सकारात्मक सहयोग गरेको उनले सुनाए ।

युवाहरू आफैंले अस्पताल पुगेर कोरोनाबाट मृत्यु भएका व्यक्तिको शव उठाउँछन् । अनि घाटसम्म लैजान्छन् । जलाउने चाँजोपाँजो पनि आफैं मिलाउँछन् । पूर्णत स्वास्थ्य सुरक्षा र सावधानी अपनाएर शव जलाइन्छ । जलिसकेपछि घाटलाई पनि सेनिटाइज्ड गरिदिन्छन् । शव व्यवस्थापन गर्दा चाहना गरे संक्रमण भएको रहेनछ भने परिवारका सदस्यलाई पनि उपस्थित गराइन्छ । अदालतले नै शव परम्पराअनुसार जलाउनसमेत पाइने आदेश दिएपछि विराटनगरका युवा स्वयंसेवकहरुले सहयोग स्वरुप पहिलोपटक शव जलाएका हुन् ।

स्वयंसेवामा खटिएकामध्ये रविन प्रदेश १ की सांसद बिन्दिया कार्कीका छोरा हुन् । बाँकी युवा सामाजिक अभियन्ता हुन् । यसअघि उनीहरू संक्रमितको घर सेनिटाइज्ड गर्ने काममा सक्रिय थिए । सांसद कार्कीले भनिन्, “छोराले आफ्ना साथीहरूसँग मिलेर यस्तो काम गर्न लागेको भनेर सुनाए । मैले रोक्न सकिनँ । अहिले कोरोना संक्रमण हुँदा संक्रमितलाई समाजले छिछि र दूरदूर गर्ने अवस्थामा छोरा अनि उनका साथीहरूले गरेको कामले सकारात्मक सन्देश छरोस् भनेर मैले पनि हौसला दिएँ ।” रविनले आमा र परिवारसँग छलफल गरेरै आफूले संक्रमितका परिवारले चाहेअनुसार सद्‍गत गर्न सकियोस् भनेर काम थालेको सुनाए ।

सबै युवा क्‍वारेन्टिनमा बस्छन् । कोरोना परीक्षण पनि गराएका छन् । बरगाछीका अगुवा दीपक चापागाईंका अनुसार विराटनगरमै पनि शव जलाउन चाहने परिवारलाई सहयोग पुगोस् भनेर आफूले पनि उनीरुलाई प्रोत्साहन गरेको बताए । उनले भने, “उनीहरू एक महिना अघिदेखि कोरोना संक्रमितहरूको घरमा सेनिटाइज्ड गर्ने काममा पनि खटिएका थिए । विपन्‍नलाई खाद्यान्‍न पनि बाँड्दै थिए । संक्रमितको शव चानचुने आँटले गर्न सक्ने काम होइन । तर, उनीहरूले हिम्मत देखाएका छन् ।”

युवा अभियन्ता राम नेपाल र सुयोगले कोरोनाबाट संक्रमित हुनुभन्दा पनि मृत्युपछि परिवारले चाहेअनुसार सद्‍गत गर्न नपाउनु झन् पीडादायी हुने देखेरै आफूहले सहयोग गर्ने योजना बनाएको बताए । उनले भने, “घर सेनिटाइज्ड त गरेकै थियौं तर सावधानी अपनाएर शवको व्यवस्थापन गरिदिउँ भन्‍ने सरसल्लाह गर्दा यो काम पनि थालनी भयो ।” उनले कोरोनाले समाजमा सामाजिक भाव र सहयोगी मन मर्नु हुँदैन भन्‍ने सन्देश दिन पनि जोखिम उठाएर सक्रिय भएको सुनाए । विराटनगरमा मात्र कोरोनाबाट १५ जनाको मृत्यु भइसकेको छ । 

क्याप्सन ::
विराटनगरमा केही दिनअघि कोरोनाबाट मृत्यु भएकी महिलाको शव व्यवस्थापन गर्दै युवा स्वयंसेवी समूहका सदस्य । तस्बिर सौजन्य : बिन्दिया कार्की