site stats
बाह्रखरी :: Baahrakhari
साहित्य
Global Ime bankGlobal Ime bank
Nabil Bank Banner adNabil Bank Banner ad
अशान्त प्रशान्त
SkywellSkywell

सिपी अर्याल


नाममा केही त पक्कै छ !

नामको कुरा एकछिनमा गरौंला । पहिलो फोन संवाद यस्तो थियो–

KFC Island Ad
NIC Asia

– सर नमस्कार । यसपालि ‘म पत्रकार’मा तपाईंबारे लेख्ने सल्लाह भो । कहिले भेटौं ?

– ओहो ! प्रस्तावका लागि धन्यवाद । म यसका लागि योग्य छैन जस्तो लाग्छ ।

Royal Enfield Island Ad

– यो योग्य र अयोग्य भन्ने कुराचाहिँ आफूभन्दा अरुलाई थाहा हुँदो रहेछ सर । बुधबार बेलुकी कहाँ भेटौं ?

निधो भयो– ७ बजे थापाथली चोकको कुनै क्याफेमा बसेर गफ गर्ने ।

उनी बेलुकी ७ बजे ‘नेपाल’ म्यागेजिनको अफिसबाट भुइँतलामा झरेर पर्खिए । आधा घण्टासम्म फोन नबजेपछि उनी आफैंले कल गरे ।

– म त कुरेको कुर्‍यै भएँ । के गर्ने ?

– सर, कलंकीको जाममा परियो । आधा घण्टा पर्खिनुपर्‍यो ।

त्यसपछि लगातार उनले अफिसको तलमाथि गर्दै अरु डेढ घण्टा कुरे । दोस्रो घण्टाको मिनेट सुइँ १० मा पुग्दा पनि उनी हाँसिरहेका देखिन्थे । उनी एकदम कुल थिए । सधैंझैं फ्रेस । भर्खरै नुहाएर निस्किएका जस्ता । उनले लगाइरहेको पहिरनले पनि उनको ‘लुक्स’लाई तन्नेरी देखाइरहेको थियो, खैरो बुट, नीलो जिन्स पाइन्ट र चेक सर्ट ।

लेनिन र मैले सल्लाह गर्‍यौं, “एकजना गनिने सम्पादक २ घण्टा पर्खिंदा पनि उत्तिकै शान्त देखिए । ‘म पत्रकार’को शीर्षक ‘शान्त प्रशान्त’ राखौं ।”

तर, मैले बुझेसम्म उनी शान्त होइनन् । समाचार कक्षमा सबैभन्दा बढी अशान्त उनै हुन्छन् ।

नामको ‘प्रशान्त’ले उनलाई शान्त बुझाउँछ या अशान्त ? महासागर शान्त हुन्छ या अशान्त ?

नाममा केही छ र केही छैन पनि ।

त्यसपछि फेरि सल्लाह गर्‍यौं, “शीर्षक त ‘अशान्त प्रशान्त’ राख्नुपर्छ ।”

यसका केही कारण थिए ।

० ० ०

अपियरेन्समा त्यति ‘कुल’ देखिने प्रशान्त पत्रकारितामा भने आक्रामक देखिन्छन् बेलाबेला । किनभने, कहिले उनले कभर स्टोरीमार्फत् कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवाको सुरूवाल फुस्काइदिएर नांगो पारिदिन्छन्, कहिले मुड्की सोझ्याउँदै देखिएका पूर्व प्रम केपी ओलीलाई ‘मैमत्त ओली’ भनिदिन्छन् । कहिले तमाम पदमा आसेपासेलाई मात्रै नियुक्त गरेको कुकर्ममाथि प्रहार गर्दै प्रचण्डमाथि कडा कभर स्टोरी लेख्छन् । त्यसको स्केच बनाउन पठाउँछन्, बडेमानका प्रचण्डका काख र काँधभरि आसेपासे र आफन्त झुन्डिएका । त्यस्तै, सुशीला कार्की प्रधानन्यायाधीशबाट सेवानिवृत्त हुनेबित्तिकै पहिलोपल्ट विशेष अन्तर्वार्ता छापेर तमाम राजनीतिक वृत्तमा खैलाबैला पनि पारिदिन सक्छन् अर्यालले ।

केही महिनाअघि ‘नेपाल’मा देउवाका कमजोरी केलाउँदै कभर स्टोरी आएको थियो । कार्टुनिस्ट रवीन्द्र मानन्धरले त्यसका लागि दौरा–सुरुवाल लगाएका देउवाको स्केच कोरे । र, सम्पादकलाई देखाए ।

स्केच हेरेर प्रशान्त एकछिन घोरिए । उनको दिमागमा केही क्लिक भयो ।

औँला नचाउँदै रवीन्द्रलगायत साथीहरूलाई तत्कालै भने, “यो लुगा लगाइदिएर भएन देउवालाई, कथाले त देउवाको सुरुवाल खुस्काएको स्केच पो माग्छ ।” गजब भैहाल्यो ।

पछिल्ला केही अंकमा प्रशान्तको आक्रामक पत्रकारिता बजारमा खुब जमिरहेको छ । डेक्समा राम्ररी काम गर्न सक्ने ल्याकतका छन् उनी । पत्रकारितामा केही स्कुप मारेका उनी सम्पादक भएपछि अल्छी भए शायद । त्यसैले लेख्ने काम एकदम विरलै गर्छन् ।

आफू एकदम चाँडो रिसाएर कसैलाई झ्वाट्टै केही भनी पनि दिन्छन् तर मनमा पाप भने हुँदैन । त्यसैले, सहकर्मीहरू प्रायः उनको मुड हेरेर उनीअघि प्रस्तुत हुन्छन् ।

सफलतासँग सफलताको कथा मात्रै जोडिएको हुँदैन । त्यससँगै आउने तमाम बेचैनी, कष्ट, संघर्ष, उत्साह र उत्सवहरू जोडिन आउँछन् र बन्छ यौटा सिंगो जीवन–माला ।

प्रधानसम्पादकको खुड्किलोसम्म पुग्न अर्यालले थुप्रै त्यस्ता शृंखलाहरू पार गरिसकेका छन् । कुनै दिन थिए उनका, अफिसका सबै स्टाफले कम्प्युटरमा लेख्न सक्ने हुँदा उनी कुनामा बसेर कापीमा कलम दगुराइरहेका हुन्थे, कुटुरकुटुर । संघर्षकालका कुनै दिन थिए, कामविशेषले अफिससँग २० रुपियाँ माग्दा नपाएको झोँकमा जागिरै छोडी हिँडिदिएको ।

० ० ०

प्रशान्तको पुख्र्यौली घर खासमा काठमाडौँको चाबहिलमा हो । बाआमाको जागिरको सिलसिलामा यताको बेचबिखन गरेर परिवारै कैलाली सर्‍यो । उनी कैलालीमा जन्मिए, पढे, हुर्किए । त्यहीँको स्कुलमा पढे । थोमस बर्गिज प्रधानाध्यापक थिए । तिनै बर्गिज, जो कुनै बेला डा. बाबुराम भट्टराईका प्रधानाध्यापक हुने गर्थे ।

बुबा–आमा दुवै बैंकमै जागिरे थिए । राम्रो लाउन खान समस्या थिएन । आफूलाई उनी ‘तल्लो मध्यमवर्गीय’ परिवारमा हुर्केको भन्छन् । म्याथमेटिक्स बडो गाह्रो लाग्थ्यो । ०४१ सालको एसएलसीमा उनी गुल्टिए । छोरोले डिभिजन ल्याओस् भन्ने बाको इच्छा पूरा भएन । छोरो फेरि उता जाँचमा गुल्टुङ–मुल्टुङ । तैपनि, अर्को वर्ष आंशिक परीक्षा दिएनन् । पूरै परीक्षा दिँदा सेकेन्ड डिभिजनमा पास भए ।

एभरेज विद्यार्थी भएर फेल–पास हुँदै हुँदै स्कुल सकेपछि उनी काठमाडौँ आए, आईए पढ्न । जर्नलिजम जोइन गरे । खास त उनलाई वकिल बन्न मन थियो, आईएलमा भर्ना हुने इच्छा राखेका थिए ।

तर, उनको बुवालाई लाग्दो रहेछ, “धत् ! वकिल पनि बन्ने हो ? त्यो त लाइसेन्स प्राप्त फटाहाहरूको पेसा हो ।”

बुवाले हुँदैन भनेपछि उनको के लागोस् ? रासन–पानी पठाइदिने उनै । फारम–सारम भरेर सबैथोक तयार थियो । आईएल पढ्न उनको नाम पनि निस्केको थियो । भर्नाचाहिँ भैहालेका थिएनन् । बाले वकिल नबन्न मुड्की देखाएपछि पत्रकारिता जोइन गरे ।

रहर त उतिबेलैबाट उनलाई गीत–संगीत सुन्न, यताउता रमाइलो गर्न मन लाग्ने रै’छ । अहिले पनि त्यो बानी उस्तै हो कि झैँ लाग्छ ।

सानोमा उनी बीबीसी सुन्न अति रहर गर्ने । ओमकार श्रीवास्तव, अचला नागर, पंकज पचौरीहरू उनका फेबरेट । ‘आजकल’ भन्ने कार्यक्रम उनलाई खुब मन पर्ने ।

ईश्वर आचार्य उनका भिनाजु । उनैले पत्रकारिता पढ्न सुझाए । भिनाजु आफैं पत्रिकामा काम गर्ने । शरच्चन्द्र वस्तीसँग भिनाजुले ‘परिमल’ भन्ने पत्रिका निकाल्ने । भिनाजुको सल्लाह ठीक लागेपछि आरआर कलेजमा पत्रकारिता पढ्न थाले उनले । भिनाजु आदिको सल्लाहपछि पत्रकारिता गर्छु भनेरै पढ्न लागे । उतिबेला खास चार्म त थिएन पेसामा । तर, करिअर बनाउनै भनेर सुरु गरिहालेका थिएनन् । पढ्दापढ्दै चाहिँ करिअर बनाउनुपर्छ भन्ने लागेको भने थियो ।

०४९ सालमा जब प्रशान्तले ब्याचलर सके, इन्टर्नसिप गर्नुपर्ने थियो । त्यसैले उनी ‘सुरुचि’मा गए । ‘देशान्तर’ र ‘सुरुचि’ छुट्टिएपछिको अवस्था थियो त्यो । राजेश मिश्रको लेखाइ बेजोड लाग्थ्यो उनलाई । गजब लेख्ने, प्रस्तुति पनि एकदम राम्रो ।

काम थालेपछि, ‘ब्लड बैंकमा रगतको अभाव’ शीर्षकमा उनको पहिलोपटक समाचार आयो । समाचारको पुछारमा लेखिएको थियो, ‘प्रशान्त अर्याल (प्रशिक्षार्थी पत्रकार)’ । त्यसपछि पुगिहाल्यो ! आफ्नो नाम पत्रिकामा आएपछि उनी झन् तानिए । त्यसले इनर्जी पनि दियो । राजेश मिश्रको लेखाइ खुब मन पर्ने भएकाले त्यस्तै लेख्छु भन्ने जोशले तानिएका पनि थिए ।

“तर त्यस्तो हुन चाहिँ सकिएन,” हाँसे उनी ।

आरआरमा पढ्दा जोशिला प्रशान्तले अलिअलि राजनीति पनि गरे– नेविसंघसँग आबद्ध भएर । ०४३ सालमा कलेज छिर्दा उनी अखिल पाँचौँमा थिए तर त्यसअघि राजनीतिबारे उनलाई केही ज्ञान थिएन । त्यसमा लागेको खास कारण त केही छैन, साथीहरू सबै त्यसमै । गीतसंगीत गाउने, प्यारोडी गर्ने, रमाइलो गर्ने देखेपछि उनी यसै कम्युनिस्टतिर तानिए । रमाइलोमै भुल्ने भएपछि दुःख कसले अँगालोस् !

पछि, संगठनका मान्छेले ‘जिन्स पाइन्ट लगाउन पाइँदैन, मोडर्न हुन पाइँदैन’ भने । चिरिच्याट्ट पर्न मन गर्ने प्रशान्त त्यहाँ अल्झिन सकेनन् । अखिल छाडेपछि उनी नेविसंघमा आबद्ध भए । तर, एक्टिभ भएर चाहिँ होइन । गुणराज लोहनीहरू उनका साथी थिए । लोहनी अहिले विप्लव माओवादीतिर छन् । ‘सेतोपाटी’का प्रधानसम्पादक अमित ढकाल त्यतिबेला नेविसंघमा आबद्ध थिए । दुवै क्लासमेट ।

‘सुरुचि’मा उनले तीन महिना सित्तैमा काम गरे । पछि, प्रकाशक उज्ज्वल शर्माले १५ सय दिन्छु भनेपछि त चकाचक हुने भो लाइफ । त्यतिबेला त्यो रकम ठूलै थियो । त्यसमा २ वर्ष काम गरे ।

कुनै दिन, पुतलीसडकबाट जाउलाखेल जान बस भाडा भएन । त्यो पत्रिकाका अकाउन्टेन्टसँग उनले २० रुपैयाँ मागे । अकाउन्टेन्टले ‘दिन मिल्दैन, सरले नदिन भन्नुभाछ’ भनिदिए । कर गर्दा पनि दिएनन् । प्रशान्त पनि के कम ! भनिदिए, “ल त्यसोभए म पनि भोलिबाट आउँदिन भन्दिनू ।”

त्यहाँ आबद्ध हुँदा फोहोरमैलादेखि रगत अभावसम्मका रिपोर्टिङ गरे उनले । नेपाल एयरलाइन्समाथि पनि केही रिपोर्ट लेखे । त्यसमा राम्रै नाम पाए ।

०५१ मा ‘सुरुचि’ छोडेपछि त्रिविमा समाजशास्त्र पढ्न थाले । त्यहीबीचमा ‘महानगर’ पत्रिकामा उनलाई सुशील शर्माले सिफारिस गरे । त्यसमा चाहिँ उनले धित मरुन्जेल काम गरे । सन् १९९४ को विश्वकप फुटबल रातभरि टिभीमा हेर्ने अनि पत्रिकामा समाचार लेख्न काम थियो । ‘साधना’ पत्रिकामा चित्तबुझ्दो रिपोर्टिङ गरे । सम्पादकीयमा पनि प्रशान्तको नाम लेखियो, रिपोर्टिङ गर्नेको रूपमा । विश्वकपपछि उनको काम सकियो । त्यसपछि ‘अभिलेख’मा २–३ महिना काम गरे, छोडे ।

०४९ सालमा ‘सुरुचि’मा काम गर्दागर्दै ‘कान्तिपुर’ भन्ने पत्रिका खुल्दै छ भन्ने खबर आयो । त्यो गजबको खबर थियो । “स्टाफहरूले कार्डसार्ड भिरेर हिँडेको देख्दा ओहो, यो पत्रिका त गजबै रै’छ क्या हो जस्तो लाग्थ्यो हामी साप्ताहिकमा काम गर्नेलाई,” धमिलो स्मृति छ उनको ।

त्यसै बेला दिनेश सत्याल (सौरभ)ले पत्रिका खोल्ने भएछन् । प्रशान्त उतै गए । पत्रिकाको नाम ‘अविरल दैनिक’ । एक वर्ष काम गरेर डमी निस्क्यो तर पत्रिका निस्केन ! त्यसमा काम गर्दा तलब ५–६ हजार थियो । आबद्धहरू केदार कोइराला, खेम भण्डारी आदि थिए । नियमित तलब लिने ३–४ जना मात्रै ।

‘कान्तिपुर’ यात्रा

०५३ सालतिर ‘कान्तिपुर’ले पत्रकार माग्यो । प्रशान्तले आवेदन दिए । योगेश उपाध्यायले उनलाई सब–एडिटरका रूपमा राखे । तलब ८ हजारजति थियो । सुरुमै उनी डेक्समा बसे, जिल्लाको काम थियो । गिरीश गिरी (अहिले सेतोपाटी.कमका प्रमुख संवाददाता) उनका बोस ।

केही समयपछि उनलाई नाइट डेक्समा सारियो । त्यसमा उनले स्पोर्टस्, फ्रन्ट पेज र लास्ट पेज हेर्नुपर्ने हुन्थ्यो । ‘गोरखापत्र’का सबैजसो मान्छे गएका थिए । त्यसैले ‘कान्तिपुर’मा पनि त्यही पत्रिकाको ‘फ्लेभर’ आउँथ्यो । पछि, परिवर्तन हुँदै आयो । पेज फाइनल गर्न उनलाई ‘स्टोन’ पनि बस्नुपथ्र्यो, राति अबेरसम्म । त्यतिन्जेल उनले उड्डयन, जलस्रोत, भ्रष्टाचार आदिका रिपोर्टिङ गरे । धेरै लेख्दैनथे, जुन क्रम अझै पनि जारी छ । त्यसको कारण पनि थियो– उनी अल्छी थिए । उनी हातले लेख्थे। सबैजसो साथी कम्प्युटरमा लेख्थे ।

त्यतिबेलाका चिफ रिपोर्टर नारायण वाग्लेले प्रशान्तलाई उर्दी जारी गरे, “अबदेखि हातले लेख्न पाउँदैनौ । लेख्यौ भने तिम्रो समाचारै छाप्दिनँ ।”

त्यो चेतावनीले काम गरिहाल्यो । नारायण वाग्ले नै हुन् उनलाई कम्प्युटरमा लेख्न सिकाउने ।

यतिन्जेल पत्रकारितमा मस्त भइसकेका थिए प्रशान्त । कामबाहेक उनको रुचिको क्षेत्र थियो, नयाँ–नयाँ लुगा लगाउने, फेसन गर्ने, फिल्म हेर्ने ।

घरबाट मासिक खर्च आएपछि उनी कमलाक्षी गएर ‘मःमको टोकन’ लिन्थे । खाने पालो आउँथ्यो, ४५ मिनटमा ! त्यतिन्जेल उनी मार्केट डुल्ने, चलेको फेसनदार जिन्स पाइन्ट किन्ने, घुम्ने गरेर फिर्थे । घरबाट आएको पैसा धेरै नै हुन्थ्यो तर फुमाईस गर्ने प्रशान्तलाई पुग्दैनथ्यो । एकखालको अभावमै हुन्थे उनी । 

“एकपटक मलाई ११० रुपियाँको सर्ट असाध्यै मन पर्‍यो । काकाकोमा गएर ५०० सापट मागेर त्यो मन परेको र अर्को सर्ट, पाइन्ट, जुत्ता लुगा किनेर घर फर्कें,” उनी मच्चिएर हाँसे ।

चार वर्ष काम गरेपछि ‘मोनोटोनस’ हुन थाल्यो । त्यसपछि ‘कान्तिपुर’ छोडे । अनि पुगे ‘स्पेसटाइम’ । तर, त्यहाँ पनि चित्त नबुझेपछि ‘हिमाल’ साप्ताहिकतिर लागे । त्यहाँचाहिँ उनले धेरै काम गर्न सकेनन् । किनभने, उनी दैनिक पत्रिकाको ‘स्कुलिङ’बाट हुर्किएका थिए । म्यागेजिनको शैलीमा उनी अभ्यस्त हुनै सकेनन् ।

दरबार हत्याकाण्ड

‘हिमाल’ गएपछि उनले सुधीर शर्मासँग मिलेर दरबार हत्याकाण्डको स्टोरी गरे । त्यो रिपोर्टले बडो सनसनी मच्चायो । त्यो रिपोर्टिङ गर्दा बडो गजबका सूचना पाएका थिए दुबैले । घटना ताजा थियो । आममान्छे आत्तिएका थिए सूचना पाउन । त्यसैले दरबार हत्याकाण्डबारे किताब लेख्दा ठीक हुने लाग्यो दुवैलाई । अवस्था कस्तो थियो भने, आइरहेका सूचनाले ‘दरबार हत्याकाण्ड दीपेन्द्रले मच्चाएका हुन्’ भन्थे तर जनता त्यो मान्न पटक्कै तयार थिएनन् ।

“हामीसँगका प्रमाणले हत्यारा दीपेन्द्रलाई देखाउँथ्यो,” उनी भन्दै थिए, “उनले गरेको होइन भन्नलाई हामीसँग प्रमाण पनि थिएन । दीपेन्द्रलाई दोषी देखाउँदा जनताले नपत्याउने डर उस्तै थियो । दीपेन्द्रलाई हत्यारा मान्ने हो भने उनको हत्या कसले गर्‍यो त ?”

‘शाही संहार :षड्यन्त्र कि सनक ?’ शीर्षकमा सुधीर र उनको संयुक्त बाइलाइनमा खबरमात्रै आयो । किताब लेख्ने योजनै तुहियो ।

दरबार हत्याकाण्डबारे सम्झिँदा मात्रै पनि उनको दिमाग टनटनी हुन्छ ।

फेरि ‘कान्तिपुर’

‘हिमाल’का लागि केही समय काम गरेपछि उनी प्रो–पब्लिकमा गए । त्यहाँ डेढ वर्षजति काम गरे, केदार खड्कासँग । त्यो एनजीओ थियो । “हल्लेर खाइराखेको पेसामा थिएँ म । त्यहाँ भने ९–५ बजाउनु पर्ने । मलाई सकस लाग्यो । अनि, त्यहाँ पनि छोडें,” उनले सुनाए ।

कुनै बेला प्रशान्तले ‘अप्टिमिस्ट क्लब’ पनि खोलेका थिए । त्यो लायन्स क्लबजस्तै सामाजिक हर्ताकर्ता समूह थियो । अमेरिकामा क्लब दर्ता गरेर ग्रान्ड होटलमा भव्य कार्यक्रम पनि भयो । “पछि त्यसलाई निरन्तरता दिन सकेनौं,” उनी सुनाउँछन्, “विदेश जाने, बस्ने, पैसा कमाउने उद्देश्य कहिल्यै थिएन मेरो । यहीँ जे सकिन्छ, त्यही काम गर्ने सोच थियो । अप्टिमिस्ट क्लब अमेरिका जान खोलिएको संस्था थिएन ।”

प्रशान्तको सबैभन्दा बलियो कुरा भनेको उनको साथीहरूको सर्कल हो । उनको पेसै यस्तो हो, जहाँ धेरै मान्छे भेट्नुपर्छ, गफिनुपर्छ, हिँड्नुपर्छ, डुल्नुपर्छ । अहिलेको ठाउँमा पुग्न पनि उनले साथीहरूको दह्रो साथ पाएका छन् । ‘कान्तिपुर’सँग जोडिन सहयोग गर्ने तारानाथ दाहाल थिए । सुधीर शर्मा ‘नेपाल’को सम्पादक भएपछि उनलाई पनि ‘हिमाल’बाट त्यहीँ बोलाए । उनी ‘नेपाल’ साप्ताहिकको सहायक सम्पादक भएर काम थाले ।

सम्बन्धलाई राम्ररी ‘मेन्टेन’ राख्न जानेका छन् प्रशान्तले । आफ्ना कमजोरीमध्ये घोत्लिँदा उनी आफैँलाई एकदम छिटो रिसाउने ठान्छन् । अरूले देख्दाचाहिँ उनी कुशल सम्पादक हुन् । तर, आफूलाई ‘ब्याड म्यानेजर’ ठान्छन् उनी ।

समाज एकदमै ध्रुवीकृत भएको हुँदा उनले माओवादीलाई गाली गर्दै लेख्दा कांग्रेस खुसी हुने, कांग्रेसलाई गाली गरेर लेख्दा एमाले र माओवादी खुसी हुने प्रवृत्ति छ । भन्छन्, “हामी केही कुरालाई एकदम स्वतन्त्र भएर लिनै सक्दैनौँ, पत्रकारिता एब्सोलुट टर्ममा हुँदैन । तटस्थ पत्रकारिता हुँदैन, पक्ष पत्रकारिता हुन्छ । हामीले सही कुरा बोल्दा एक न एकको पक्ष त लिनै पर्‍यो नि !”

सफल मान्छेको पछाडि मेहनेती टिमको खुब ठूलो भूमिका हुन्छ । प्रशान्तका लागि पनि उनको टिम गजबको छ । उनी आफूलाई ‘एज अ म्यानेजर’ राम्रो मान्दैनन् । आफ्नो नराम्रो बानीको कुरा गर्दा उनले सुनाए, “अहिले भर्खरै म झडङ्गै रिसाइदिन्छु । केही कसैलाई ड्याङ्गै भनिदिन्छु । तर, मनमा पाप पालेर भन्दिनँ ।”

उनीसँग काम गरेका सहकर्मीलाई पनि हाकिमको यो कुरा सही लाग्छ । अफिसमा मात्रै होइन, घरमा पनि उनी एकदम ‘रियाक्टिभ’ हुन्छन् ।

पाठकहरूले कहिलेकाहीँ भनिदिन्छन्, ‘नेपाल’ म्यागजिनले कहिलेकाहीँ साह्रै कडा लेख्छ । यस्तो कडा विषय उनले एक्लैले उठाउने निर्णय गर्दैनन् पनि ।

यद्यपि, देशकै निकै गम्भीर खालका इस्यु उठाउनु पर्दा प्रकाशकसँग सल्लाह हुन्छ कि हुँदैन ? वा दबाब आउँछ कि आउँदैन ?

“गम्भीर इस्युमा सल्लाह त पक्कै हुन्छ । तर दबाबैचाहिँ प्रकाशकबाट आउँदैन,” भन्छन्, “इस्यु रोज्ने काममा म रिपोर्टर र डेक्सका साथीहरूसँग पनि सल्लाह गर्छु । कभर बनाउँदा, हेडलाइन राख्दा गफगाफ हुन्छ नै ।”

सम्पादकहरू भिटो प्रयोग गर्छन्, तर सधैँ होइन । प्रशान्तले पनि त्यो गरेका छन्, एकदम कम । जस्तै, कुनै विषयमा आफैँ मज्जाले ‘कन्भिन्स’ हुँदा तर साथीहरू असहमत हुँदा । यद्यपि, रिपोर्टरलाई स्टोरी ‘असाइन’ गराउँदा चाहिँ ऊ कन्भिन्स हुनैपर्ने कुरामा जोड त छ यी सम्पादकको ।

स्कुप

प्रशान्तले आफ्नो करिअरमा गरेको गज्जबको रिपोर्टिङ एउटा थियो । ग्लासगो नामक अमेरिकी औषधि कम्पनीले औषधि बनाएपछि नेपालमा परीक्षण गर्ने मनशायसाथ आयो । त्यसमा अमेरिकी सेना पनि सम्बद्ध थियो । ललितपुरमा उक्त परीक्षण गर्ने पक्का भएछ । तर, पछि स्थानीयले कताकताबाट थाहा पाएर विरोध गरेपछि ऊ पछि हट्यो । तर, अवस्था यस्तो गम्भीर आयो भने तत्कालीन प्रधानसेनापति प्रज्ज्वल शमशेर राणामार्फत् नेपाली सेनामा परीक्षण गर्ने पक्का भएछ । त्यो गम्भीर कुरा थियो । प्रज्ज्वलले बदमासी गरेको थाहा भयो । आफूलाई डिस्टिल वाटरको खोप लगाएर नाटक उनले सैनिकलाई आश्वस्त पारेछन् । राष्ट्रको सेनाध्यक्षले गरेको त्यस्तो बदमासी सैनिकहरूलाई थाहा हुने कुरा पनि भएन । गुपचुप रूपमा सेनालाई खोप त लगाइएछ तर भाग्यवश् कसैलाई केही भएनछ । मेडिकल जर्नलबाट समाचार पढेपछि त्यसैलाई पछ्याउँदै गए र त्यस्तो स्कुप मारे उनले । 

सम्पादक भएर पनि लेख्न मनै नगर्ने कमै सम्पादकमध्येका एक हुन् उनी । कम्तीमा सम्पादकीय त लेख्नु नि, होइन ?

उनी भन्छन्, “अखबारै एउटा विचार हो, सम्पादकीय जरुरी नलागेर नलेख्ने गरेको हो ।” 

अहिलेको पत्रकारिता

०६० चैतबाट ‘नेपाल’मा काम थालेका हुन् प्रशान्तले । यतिन्जेल प्रिन्ट मार्केटलाई अनलाइनले धक्का पक्कै दिएको छ । पाठकको पहिलो प्राथमिकतामा म्यागजिन अवश्य पनि पर्दैन । दोस्रो रोजाइमा पर्ने म्यागजिन भए पनि जबसम्म अनलाइनले दिने कन्टेन्टभन्दा फरक दिन सकिन्छ, तबसम्म यो बजारमा केही धक्का नलाग्ने विश्वास प्रशान्तको छ । आफू आबद्ध म्यागजिन विज्ञापनमा कमजोर भएको स्वीकारोक्ति पनि छ उनको । नेपाली पत्रकारिता राम्ररी बुझेका छन् उनले । त्यसैले यिनलाई पत्रकारिताको ‘प्रोज् एन्ड कन्स’ राम्ररी थाहा छ । यिनी पत्रकारितामा आबद्ध हुँदा यो क्षेत्रले राम्ररी पुग्ने गरी, जीवन धान्ने गरी दिँदैन जस्तो लाग्थ्यो ।

“त्यस्तो अवस्था अहिले छैन । मलाई पत्रकारिताले धेरै दियो । कैलालीबाट आएको मान्छे मलाई काठमाडौँमा जीवीकोपार्जन गर्न सक्दिनँ कि जस्तो लाग्थ्यो । तर, मैले पाएँ । अवस्था परिवर्तन भएको छ,” उनले आफ्नो अवस्था सुनाए । नेपाली प्रेसले राष्ट्रलाई ठूला–ठूला जोखिमबाट जोगाएको जस्तो पनि लाग्छ प्रशान्तलाई । 

“नेपाली प्रेसको कमजोरी पनि छ । जस्तैः हामी धेरै सहरिया पो भयौँ कि ? सहरलाई मात्रै छोयौँ कि ?” उनी भन्छन्, “नेपाली पत्रकारिताले ‘तरकारीवाली’को फोटो छाप्ने हो भने अरू गम्भीर इस्यू कता जान्छन् ? कसले लेखिदिने ? यो उत्ताउलोपन हो ।”

तर, प्रशान्तलाई लाग्छ– अहिलेको पत्रकारिता ‘रिसोर्स सेन्ट्रिक’ छ । त्यसैले पनि होला प्रशान्तहरू सहर–केन्द्रित भएका ।

सामाजिक सञ्जाल

अन्य सम्पादकहरू प्रायः सामाजिक सञ्जालमा गमक्क परेर बस्ने, औपचारिक मात्रै हुने गरेको भेटिन्छ । तर, प्रशान्त भने अनौपचारिक हुन कत्ति पनि धक मान्दैनन् । उनले आफ्नो ट्विटर अकाउन्टबाट विरक्तलाग्दो गरी आफ्नै म्यागजिनको मात्रै ट्विट ठेल्दैनन् । बेलाबेला अनौपचारिक गफ गर्ने, नेतालाई मज्जाले छेड हान्दै ट्विट गर्ने गर्छन् । साथीभाइसँग खुलेर हाँसीमजाक गर्छन् ।

र, फेरि सम्पादक

पत्रकारितामा जमेर काम गर्ने जोकोहीलाई जीवनमा एक न एकफेर दैनिक पत्रिकाको प्रधानसम्पादक हुने रहर त मनको नेपथ्यमा हुन्छ नै । प्रशान्त देशकै प्रतिष्ठित म्यागजिनका प्रधानसम्पादक त भइसके । अब, दैनिकको प्रधानसम्पादक हुने रहर के छ ?

प्रश्नले उनलाई अकमक्क पार्‍यो एकछिन ।

उनले उत्तर भने । उत्तर सकिएपछि थपे, “प्लिज यसलाई अफ दि रेकर्ड राखिदिनु होला है ।”

Twitter @CPAryal
 

NIBLNIBL
प्रकाशित मिति: शनिबार, असार १०, २०७४  ०६:२३
Sipradi LandingSipradi Landing
प्रतिक्रिया दिनुहोस्
NTCNTC
Nepatop (PlastNepal)Nepatop (PlastNepal)
national life insurance newnational life insurance new
Ncell Side Bar LatestNcell Side Bar Latest
Bhatbhateni IslandBhatbhateni Island
Shivam Cement DetailShivam Cement Detail
City Express Money TransferCity Express Money Transfer
सम्पादकीय
कोप-२९ ले दिएको अवसर खेर नफाल 
कोप-२९ ले दिएको अवसर खेर नफाल 
SubisuSubisu
Hamro patroHamro patro