पोखरा । बागलुङका २० वर्षीय अम्मर विश्वकर्मा शनिबार काठमाडौंबाट घर फर्किँदै थिए । उनी बागलुङ नगरपालिका ७ बस्छन् । हातमा सुनको ब्रासलेट लगाएका, औँलामा औँठी, घाँटीमा सिक्री भिरेर बागलुङ जाँदैगर्दा उनी सवार बस चेकिङमा पर्‍यो ।

कास्की प्रहरीले पोखरा महानगरपालिका ३० पावरहाउस चोकमा चेकिङ गर्दै थियो । पृथ्वी राजमार्ग सडकखण्ड उनी सवार बस रोकिएपछि पनि उनी हड्बडाएनन् । सामान्य चेकजाँच होला भन्ने उनले सोचेका थिए ।

तर, कास्की प्रहरी चाहिँ अवैध सुन ओसारपसार भइरहेको भन्ने सूचनाको आधारमा चेकिङ गरेको थियो । घाँटीदेखि औँलासम्म सुन भिरेका विश्वकर्मामा प्रहरीको तत्काल नजर परिहाल्यो । अनि सुरु भयो सोधपुछ ।

विश्वकर्माको शरीरमा सुन त थियो, तर त्यसको बिल थिएन । त्यो सुन उनको नभएको पनि प्रहरीको सोधपुछबाट खुल्यो ।

म्याग्दीका अंकित सुनार सोमबार काठमाडौंबाट जिल्ला फर्किँदै थिए । उनको पनि हुलिया विश्वकर्माको जस्तै थियो । २९ वर्षीय सुनार सवार माइक्रोबस कास्की प्रहरीले पावरहाउसमा नै रोक्यो । उनको घाँटीमा सिक्री त थियो, तर त्यसबाहेक थप चार सिक्री पनि उनले बोकेर ल्याएका थिए । थप दुइवटा औँठीसहित प्रहरीले उनलाई सोधपुछ गर्‍यो । तर, न सिक्री उनको थियो, न औँठी ।

• प्लेनबाट काठमाडौं जान्थे, माइक्रोमा लाखौँ डलर बोकेर आउँथे !

यी दुई प्रतिनिधि घटनाले के पुष्टि गर्छ भने, काठमाडौंबाट यात्रुहरूलाई सुन बोकाएर पोखरामा तस्करी गर्ने गरिएको छ । कास्की प्रहरी प्रवक्ता सुन्दर तिवारीले पोखरामा यात्रुहरूको प्रयोग गरेर सुन तस्करी गर्न खोजिएको बताए ।

उनकाअनुसार शनिबार पक्राउ परेका विश्वकर्माले चारवटा ब्रासलेट बोकेर ल्याएका थिए ।

त्यसको तौल २० तोला ४३ लाल ८ प्वाइन्ट (२३८.४४ ग्राम) हुन आउँछ । विश्वकर्माले त्यो सुन पोखरामा ल्याइदिन लागेको प्रारम्भिक अनुसन्धानमा बताएका छन् । तर, कसले पठाएको र कसलाई दिने भन्ने प्रश्नमा उनी मौन रहे ।

सोमबार पक्राउ परेका सुनारको जवाफ पनि दुरुस्तै रहेको छ । उनको साथबाट प्रहरीले पाँचवटा सिक्री र दुइवटा औँठी भेटाएको थियो । उनको साथबाट भेटिएका ती गहनाको परिमाण २१ तोला ९० लाल ३ प्वाईन्ट (२५५.४७ ग्राम) रहेको तिवारीले बताए ।

विश्वकर्मा र सुनारले ल्याएको अवैध सुनको परिणाम ४९३.९१ ग्राम हुन आउँछ भने अहिले यसको बजार मूल्य ३८ लाख ९७ हजार पाँच सय ४२ रूपैयाँ हुन आउँछ ।

पक्राउ परेका दुवैलाई अनुसन्धानको लागि राजस्व विभाग हरिहर भवन पठाइएको उनले जानकारी दिए ।

त्रिभुवन विमानस्थल भन्सार कार्यालयले २०७७ जेठ १५ गतेदेखि लागु हुने गरी जारी गरेको ‘यात्रुले आफ्नो साथमा ल्याउन र लैजान पाउने नीजि प्रयोगका मालवस्तु सम्बन्धी आदेश’ अनुसार व्यक्तिगत प्रयोजनका लागि भन्सार तिरेर बढीमा एक सय ग्रामसम्म सुन वा दुई सय ग्रामसम्म सुनका गहना ल्याउन पाइन्छ ।

तर, पहिलो पचास ग्रामसम्म प्रति १० ग्राम साढे ९ हजार भन्सार महसुल तिर्नुपर्ने हुन्छ । पचास ग्रामभन्दा बढी थप पचास ग्रामसम्म चाहिँ प्रति  १०  ग्राममा साढे १० हजार रुपैयाँ महसुल तिर्नुपर्छ ।

गहनाको हकमा चाहिँ पचास ग्रामभन्दा बढी थप सय ग्रामसम्म ल्याएमा प्रति १० ग्राम १० हजार पाँच सय र त्यसबाहेक थप सय ग्रामसम्म सुनका गहनामा १२ हजार पाँच सयका दरले महसुल तिर्नुपर्ने हुन्छ ।

त्यसबाहेक बढी परिणामको सुन भने जफत हुने व्यवस्था आदेशमा छ ।

यही आदेशलाई लुप होल बनाएर तस्करहरूले विदेशबाट सुन भित्र्याएको तिवारीको भनाइ छ । परिणाम सानो भएपनि धेरैजनासँग एकै व्यक्तिले यसरी सुन पठाउने गरेको र नेपाल भित्रिएपछि सम्बन्धित व्यक्तिले ठूलो परिणामको सुन जम्मा गर्ने गरेको उनले बताए ।

सुन भित्र्याउने काममा चाहिँ रोजगारीका लागि विदेशिएका नेपालीहरू पर्ने गरेका छन् । उनीहरूलाई प्रलोभनमा पारेर वा लोभ देखाएर तस्करहरूले सुन भित्र्याउने भरिया बनाउने गरेका छन् ।

कास्की प्रहरी प्रवक्ता तिवारी भन्छन, “वैदेशिक रोजगारीमा गएकाहरूलाई टिकट काटिदिने, भन्सार महसुलको रकम दिएर लगिदिन भन्दा रहेछन् । अब, रोजगारीका लागि गएकाहरूलाई टिकट काटिदिन्छु भनेपछि नाइँ नभन्ने रहेछन् । तस्करहरूले धेरै जनालाई यही प्रलोभनमा पारेर थोरै परिणाममा धेरै सुन भित्राएका छन् ।”

तर, पक्राउ परेका चाहिँ दुबईबाट आएका नभई, दुबईको अवैध सुन पोखरा ल्याउँदै गर्दा पक्राउ परेका हुन् ।

उनी भन्छन्, “हामी दुईचार जना साथी सँगै आउँदै छौँ भने, तस्करहरूले टिकट किनिदिन्छन्, अनि हामीलाई चेन दिन्छन्, हामीले लगाएर आउँछौँ, तर काठमाडौं आएपछि चाहिँ कसलाई पठाएको हो उसैलाई दिन्छौँ । ठिकै छ नि त, एउटा चेन लगाएर जान्छु भन्दैगर्दा सयजनाबाट त धेरै सुन भित्रिने भयो । यसरी अवैध सुन भित्रिएपछि सरकारले चाहिँ कडाइ गर्ने गरेको छ । अहिले यस्तो खालको ट्रेन्ड नै देखिएको छ । सरकारले यस्तो प्रवृत्तिलाई रोक्न रणनीति नै बनाएको छ ।”

तत्कालका लागि भन्सार छली गरेर दुबईबाट सुन ल्याएको बुझिएको उनले जानकारी दिए । यसबारेमा थप अनुसन्धान राजस्व विभागले गर्ने र थप कुरा खुल्ने उनले बताए ।