काठमाडौं । नमुना नेपाल, ‘नेपाल भित्रको नेपाल’ निर्माणका लागि यतिबेला हास्य कलाकार सीताराम कट्टेल धुर्मुस र कुञ्जना घिमिरे सुन्तलीको जोडी झारपात र जंगल नभनी हिँडिरहेको छ ।

शनिबार उनीहरू धुलिखेल नगरपालिका वडा नं. ८ मा रहेको कटुवा पाखो पुगेका थिए । उनीहरूलाई त्यहाँ पुर्याउन भूमिका खेलेका थिए धुलिखेल नगरप्रमुख अशोक बेञ्जु, वडाध्यक्ष नीरञ्जन जंगम ।
त्यस्तै केही दिनअघि  हास्य दम्पतीसहित उनीहरूको फाउन्डेन धुुर्मस–सुन्तली फाउन्डेसन गोदावरी नगरपालिका वडा नं. ५ लेले पनि पुगेको थियो ।

त्यस वडा अध्यक्ष मिलन सिजवालसहित स्थानीयसँग मिलेर उनीहरूले जग्गा अवलोकन गरे । परियोजना निर्माणका लागि सम्भाव्यस्थलको खोजीमै बितेको छ दिन सीतारामको ।

भन्छन्, “परियोजनको अवधारणा प्रस्तुत गरेपछि देशविदेशबाट उत्साहजनक प्रतिक्रिया आउन थालेका छन् । परियोजना पूरा नगरी निदाउनै सकूँलाजस्तो छैन ।” त्यसैले अहिले उनी सबै काम थाती राखेर जग्गाको खोजीमा भौँतारिएका छन् । उनलाई जग्गा हेर्न आइदिन दैनिक फोन आउने गरेको छ । 
जग्गाका लागि भक्तपुरको नगरकोट, काभ्रेको पाँचखाल, धुलिखेल, धादिङबाट कुराकानी आइरहेको छ । सबै हिसाबले उपयुक्त ठाउँ निधो भएपछि स्थानीय स्तरमा स्वीकृतिको प्रक्रिया अघि बढाउने उनको भनाइ थियो । त्यसो त परियोजनाको अवधारणाबाट पुलकित भएर देश–विदेशबाट फोन गरेर ‘काम कहिले सुरु गर्ने ?’ भनेर शुभेच्छा व्यक्त गर्ने, तातो लगाउने काम सुरू भइसकेको छ ।

तर, जग्गाको निर्क्योल नभई परियोजना सुरु भइसक्यो भन्ने अवस्था छैन । स्थानीय स्तरमा स्वीकृति लिने, त्यसपछि मन्त्रिपरिषदमा लगेर पास गर्नेलगायतका काम सकिएपछि परियोजनाको ढोका खुल्ने उनी बताउँछन् । र, जग्गा छुट्टै मिल्ने विश्वास पनि छ उनको ।

परियोजनाको सोच
विनासकारी भूकम्प जाँदा उनीहरू अमेरिकामा थिए । तत्कालै नेपाल फर्किएर पीडितको उद्धार र राहतमा जुटे । भूकम्पपीडितको पुनःस्थापनाका लागि शौचालय बनाउन उनीहरू सिन्धुपाल्चोक चौतारा साँगाचोकगढी नगरपालिका साविकको पिपलडाँडामा पुगेका थिए ।

उकालोमा खुइया काढ्दै श्रीमती कुञ्जना घिमिरेले भनिन्– ७५ जिल्लाकै पीडित जम्मा पारेर एउटा सामुहिक आवास बनाउन पाए पनि हुन्थ्यो नि ! तर, उनीहरूसँग हातमा शौचालय बनाउन बोकेको प्यानबाहेक केही थिएन । त्यही बोकेर पाखो चढ्दै थिए । धुर्मुसले प्यान बिसाएर पसिना पुछेर आकाशतिर फर्किएर उतीबेलै कल्पना गरेका हुन्, नमुना नेपालको ।

भन्छन्, “त्यतिबेला २०÷३० घरका लागि एकीकृत नमुना बस्ती बनाउनेमात्रै अठोट गर्न सक्यौँ । काभ्रेको डाँडागाउँस्थित पहरी बस्ती बनायौँ । सिन्धुपाल्चोकको गिरान्चौर पुगेपछि आत्मविश्वास झनै झाँगियो । शीत चुहिने छानोमुनि ओत लागेका बर्दिबासका ५५ घरपरिवार मुसहरलाई सुविधासम्पन्न घर बनाएर भित्र राखेपछि हामी झनै उत्साहित भयौँ ।

मुसहर बस्ती निर्माण गरेपछि एककिसिमको शून्यताजस्तो थियो । फाउन्डेसनमा केही रकम थियो । जुन रकमले अर्को काम थालिहाल्नु उपयुक्त हुँदैनथ्यो । फाउन्डेसन पनि चल्नुपथ्र्यो । दुई वर्षको अन्तरालमा लगातार तीन बस्ती उभ्याइसकेकाले देशविदेशका शुभचिन्तकले उही प्रश्न गर्न थाले– अब के गर्नुहुन्छ । लौ न केही घोषणा गर्नूस्, हामी हात फैलाउँछौँ ।

नमुना नेपाल, नेपालभित्रको नेपाल बनाउने । हजार रोपनीजतिको जग्गामा ‘सिंगो नेपाल’ उभ्याउने हुटहुटी, व्यग्र छटपटी मनमा थियो । तर, अवधारणा सार्वजनिक गरिहाल्ने आँट थिएन । श्रीमती कुञ्जना घिमिरे पनि ‘सुझबुझपूर्ण निर्णय लिनुपर्छ’ भन्दै थिइन् । तर, देशविदेशका शुभचिन्तकहरूको गुलियो बचनले उनीहरू पुलकित भए र अवधारणा प्रस्तुत गर्ने निष्कर्षमा पुगे । अहिले फाउन्डेसनको पुरानो बानेश्वरस्थित कार्यालयमा पुगेर सहयोग रकम थमाउनेहरू उल्लेख्य रूपमा बढेको उनको भनाइ छ । 

यसरी जुट्दैछ पाँच अर्ब
गत सोमबार काठमाडौँमा कार्यक्रम गरेर पाँच अर्बको परियोजना प्रस्तुत गरे । मिनिरेल, संग्रहालय, अस्पताल, शिक्षालय, रंगशाला, धरहरा, स्वयम्भु, पशुपति, बौद्धसहित हिमाल, पहाड तराइका सांस्कृतिक, पुरातात्विक, भौगोलिक चिनारीहरू बनाउने लक्ष्यसहितको । एउटै कम्पाउन्डभित्र यति धेरै संरचनाको निर्माण पाँच अर्बमा सकिएला त ! भन्ने प्रश्न पनि छँदै छ । अनि त्यसमाथि पाँच अर्ब कसरी जुट्ला ? भन्ने अर्को प्रश्न पनि छ ।

तर, धुर्मुस ढुक्क जस्तै छन् । भन्छन्, “देशविदेशका सहृदयी हातहरू, संसारभर रहेका नेपाली, नेपाली भाषीको सहयोग, सदाशयताले तीनवटा परियोजना पूर्ण भयो । धेरैले सहयोगको वचन दिनुभएको छ । यसर्थ पनि परियोजना पूरा हुनेमा विश्वस्त छौँ ।”

परियोजना अवधारणा प्रस्तुत गर्ने दिन उनले उद्योगी, व्यवसायी, बैंक तथा वित्तिय संस्थाका प्रमुखहरू आमन्त्रित गरेका थिए । सोहीदिन केहीले सहयोगको घोषणा र अधिकांशले सघाउने प्रतिवद्धता व्यक्त गरेको उनको भनाइ छ ।

जग्गा भेटिएपछि र परियोजनाको शिलान्यास भएपछि ठूलो लहर आउने विश्वास धुर्मुसले लिएका छन् । त्यसैले पनि अहिले उनी सबै काम थाती राखेर जग्गाको खोजीमा निस्किएका छन् ।

त्यस्तै परियोजना पूरा गर्न सरकारले सघाउने पर्ने उनको भनाइ छ । “सरकार बलियो नभइ देशको विकास सम्भव छैन । हाम्रो योजना सरकारलाई सहयोग गर्ने, बलियो बनाउने हो,” उनले थपे ।

यसअघिको योजनामा सरकारबाट भरपूर साथ पाएको बताउँदै नमुना नेपालमा पनि सरकारले सहयोग गर्ने उनको विश्वास छ ।