राजनीतिक शक्ति तथा सामाजिक पदप्रतिष्ठाले व्यक्ति कसरी अन्धो हुन्छ र त्यसले व्यक्ति, परिवार र समाजमा कुन तहसम्मको असर पार्छ ? यो प्रश्नको जवाफ खोज्ने हो भने नाटक ‘क्लेशा’ हेरे पुग्छ । ४० वर्ष अगाडि पञ्चायतकालको कथालाई टिपेर निर्माण गरिएको ‘क्लेशा’ले त्यो बेलाको कथामात्रै भन्दैन, अहिलेको राजनीतिक तथा सामाजिक अवस्थालाई पनि देखाउँछ । 

रामायणलाई मुख्य स्रोत बनाएर ऋषि बाल्मिकीको कहानीलाई समसामयिक विषयमा जोडेर तयार पाएिको नाटक ‘क्लेशा’ धार्मिक धागोले नबेरी रामायणको कथालाई पुनरपरिभाषित रुपमा नाटकमा देखाइएको छ । 
तत्कालीन ग्रामीण परिवेश, पात्र र भोगाइ हेर्न तथा बुझ्न नाटक सहयोगी बन्छ । पात्रको यात्राका अज्ञानता, अहङ्कार, मोह, विच्छेद र डरलाई नाटकमा उतारिएको छ । 

प्रधानपञ्चको भाइले गरेको फटाइँ र प्रधानपञ्चको परिवारको सामन्ती सोच र व्यवहारले गाउँलेहरु पहाडबाट तराई झर्दै गरेको दृश्यसँगै नाटक ‘क्लेशा’ सुरु हुन्छ । नाटककी पात्र कान्छी (रुजु शर्मा) लाई प्रधानपञ्च देवदत्त (प्रतीक मरहट्टा)को भाइ अनुज (सुदिप खतिवडा)ले दुई जिउकी बनाउँछ ।  आफूसँग प्रेममा रहेको अनुजले आफूसँग विवाह पनि गर्ने कान्छीको विश्वास त्यतिबेला ढल्छ, जतिबेला अनुजले प्रेम र विवाह फरक भएको बताउँछन् । त्यसपछि देवदत्तकी श्रीमती भूमि (सुरक्षा पन्त)लाई कान्छीका दाजु रुद्र (कुशल पाण्डे)ले अपहरण गरेर आफ्नो घरमा ल्याएर बन्धक बनाउँछन् । 

श्रीमती अपहरणमा परेपछि फर्काउन देवदत्त र उसको भाइले गरेको प्रयास र रुद्रले गर्ने प्रतिकारको सेरोफेरोमा नाटक र नाटकका पात्र घुम्छन् । 

नाटकले पञ्चायतमा शासकले कसरी आम नागरिकलाई कज्याएर राख्थे र उनीहरु नै गरिब जनताका छोरीचेलीमाथि आँखा लगाएर अलपत्र पार्थे भन्ने तात्कालिक परिवेश र प्रवृत्ति झल्काउँछ । 

शत्रुता कसरी मित्रतामा परिणत हुनसक्छ ? ‘क्लेशा’ले जवाफ दिएको छ । पितृसत्तात्मक सोच, सामाजिक बन्धन र स्वतन्त्रतालाई समेटिएको नाटकमा शासकभन्दा उसको वरिपरि घुम्ने व्यक्तिको रबैयालाई चित्रित गरिएको छ । गरिबीको भुङ्ग्रोमा पिल्सिएको व्यक्ति कसरी बोल्न बाध्य हुन्छ ? जान्न ‘क्लेशा’ हेर्नुपर्छ । 

आधा दर्जनभन्दा बढी चलचित्रमा काम गरिसकेकी तर रङ्गमञ्चमा पहिलोपटक उत्रिएकी सुरक्षा पन्त ‘क्लेशा’की नायिका हुन् । उनको अभिनय अब्बल छ । ‘क्लेशा’ उनको डेब्यू नाटक हो भन्ने भेउ दर्शकले पाउँदैनन् ।

नेपथ्यको संगीत, बेलाबेलामा आउने राग र नाटकलाई थप स्पष्ट पार्न गाइने गीतले नाटकलाई थप जीवन्तमात्रै बनाएको छैन, प्राण भर्ने काम गरेको छ । डेब्यू निर्देशनमा विजया कार्की फितलो लाग्दिनन् । नाटकको सुरु सिनदेखि नै केही फरक प्रयोग गर्न रुचाएकी उनले फिल्ममा झैं फ्ल्यासब्याकको प्रयोग गरेकी छिन् । छिनमै हँसाउने र रुवाउने सामर्थ्य उनले ‘क्लेशा’मा देखाएकी छिन् । 

यद्यपि नाटकमा केही कमजोरी भने छन् । भाइका कारण आफ्नो पद र प्रतिष्ठा नै संकटमा पर्न लागेका बेलासमेत प्रधानपञ्च (देवदत्त)को परिवारमा अनुजले गरेको कुकर्मप्रति परिवारमा उसको आलोचना भएको देखाइएको छैन । भाइका कारण आफूले भोग्नुपरेको समस्याको प्रतिबिम्ब देवदत्तको अनुहारमा जति देखिनुपर्ने थियो देखिँदैन र व्यवहारमा पनि । 

सुरक्षा पन्त, कुशल पाण्डे, रुजु शर्मा, प्रतीक मरहठ्ठा, सृजना अधिकारी, सविना थापा, राज खड्का, स्वप्निल घिमिरे, सुदिप खतिवडा, तुफान थापा, अमृत काउचा, जीवनाथ पौडेल र सविन भट्टराईले अभिनय गरेको ‘क्लेशा’ प्रतीक्षा कट्टेलले लेखेकी हुन् । मण्डला थिएटरमा चलिरहेको नाटक असार ८ गतेसम्म मञ्चन हुनेछ । 

तस्बिरः विजय ताम्राकार