काठमाडौं । चीन सरकारको सहयोगमा निर्माण गर्ने भनिएको केरुङ–काठमाडौं रेलमार्गमा ९८.५ प्रतिशत पुल र सुरुङमात्रै हुने भएको छ । चाइना रेल्वे फन्ट सर्भेले तयार गरेको सर्भेको प्रतिवेदनअनुसार उक्त रेलमार्गको अधिकांश भाग सुरुङमार्ग र पुलमात्रै हुने भएको हो । केरुङ–काठमाडौं रेलमार्ग ७२.२५ किलोमिटर लम्बाइ छ । 

अधिकांश भाग टनेलले लिने भएपछि रेलमा अक्सिजनको समस्या देखिन सक्ने कतिपय विज्ञले बताएका छन् । तर, यसका लागि रेलमै अक्सिजनको व्यवस्था भने गर्न सकिन्छ । “यहाँमात्रै होइन, टनेल रेलमा विश्वभर नै यो समस्या देखिन्छ, त्यसैले सुरुङमार्ग भएर गुड्ने रेलमा अक्सिजनको व्यवस्था प्रत्येक सिटमा जडान गरिएको हुन्छ,” रेल विभागका प्रवक्ता प्रकाश उपाध्ययाले भने । 

सर्भे प्रतिवेदनका अनुसार केरुङ–काठमाडौं रेलमार्ग निर्माणका लागि कुल बजेट २ खर्ब ५७ अर्ब लाग्नेछ । प्रतिकिलोमिटर ३ अर्ब ५५ करोड रुपैयाँ लाग्नेछ । तराईको समथर भूभागमा रेलमार्ग निर्माणका लागि औसतमा प्रतिकिलोमिटर ४० करोड रुपैयाँ लाग्ने गरेको छ । केरुङ–काठमाडौं रेलमार्गमा अधिकांश सुरुङ र पुल हुने भएकाले लागत महँगो हुन आएको हो । 

प्रवक्ता उपाध्यायका अनुसार केरुङ–काठमाडौं रेलमार्ग बनाउन करिब ९ वर्ष लाग्नेछ । तर, बजेट बढाउने हो भने निर्माणको समयावधि घटाउन सकिन्छ । निर्माणका लागि प्रयोग गरिने हेवी इक्युपमेन्ट थप्नुपर्ने भएकाले निर्माण अवधि घटाउने हो भने बजेट पनि बढ्ने प्रवक्ता उपाध्याय बताउँछन् । 

केही दिनअगाडि संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्ययन मन्त्रालयमा आयोजित एक कार्यक्रममा अर्थमन्त्री डा. युवराज खतिवडाले ५ वर्षमा केरुङ–काठमाडौं रेलमार्ग निर्माण सम्पन्न गरेर उक्त बाटो हुँदै वार्षिक ५ लाख चिनियाँ पर्यटक नेपाल भित्र्याउने योजना रहेको बताएका थिए । 

स्रोतका अनुसार अर्थमन्त्री डा. खतिवडा केरुङ–काठमाडौं रेलमार्ग निर्माणमा गम्भीर रुपमा लागिरहेका छन् । खतिवडाका अनुसार प्रधानमन्त्रीले पनि जति केरुङ–काठमाडौं रेलमार्गमा चासो देखाएका छन्, त्यति उनी गम्भीर पनि छन् । 

२०७२ चैत ७ गतेदेखि तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी ओलीको चीन भ्रमणका क्रममा केरुङ–काठमाडौं रेल्वे निर्माण सम्बन्धी सम्झौतामा हस्ताक्षर भएको थियो । सोही सम्झौताअनुसार चाइना रेल्वे फन्ट सर्भेले नेपाल आएर सर्भे गरेर उक्त प्रतिवेदन तयार पारेको हो । फन्टका ७ जना इन्जिनियरले १२ दिन लगाएर स्थलगत अध्ययनपश्चात् उक्त प्रतिवेदन तयार पारेका हुन् । अहिले रेल विभागका महानिर्देशक अनन्त आचार्य नेतृत्वको टोली चीन पुगेको छ । उक्त प्रतिवेदनसहित आचार्य बिहीबार स्वेदेश फर्किनेछन् । 

यसअघि चाइना रेल्वे एडमिनिस्ट्रेसनका उपप्रशासक झियान जियानको नेतृत्वमा आएको २३ सदस्यीय टोलीले नेपाली प्रतिनिधिमण्डलसँगको छलफलमा केही समस्या र चुनौती व्यवस्थापन गर्ने हो भने रेलमार्ग निर्माण गर्न सकिने बताएको थियो । 

उक्त टोलीले केही समस्याको व्यवस्थापन गर्दै जाने हो भने रेलमार्ग बनाउन सकिने तर भौगोलिक कठिनाइ, हाइ ग्रेड, मुआब्जा लगायतका समस्या चिनियाँ टोलीले औंल्याएका थिए । केरुङ–काठमाडौं समुुद्री सतहदेखि ४ हजार मिटरदेखि १३ सय मिटरको उचाइमा पर्छ । 

प्रतिवेदनमा रेलमार्ग निर्माणका सम्बन्धमा थप केके चुनौतीहरु औंल्याइएको छ, त्यो भने महानिर्देशक आचार्य नेपाल आएपछि मात्रै थाहा हुने प्रवक्ता उपाध्ययले बताए । ४ हजार मिटरको उचाइको चिसो भू–भागमा काम गर्नुपर्ने भएकाले १२ महिना नै काम गर्न सकिन्छ कि सकिँदैन त्यसबारे पनि प्रतिवेदनले के उल्लेख गरेको छ । यसले पनि केरुङ–काठमाडौं रेलमार्ग निर्माणको समयावधि तलमाथि हुने विभागको भनाइ छ ।

तस्बिर : बीबीसी