काठमाडौं । पछिल्ला दुई दिनमा महानगरीय प्रहरी प्रभाग नागढुङ्गाको टोलीले दुईपटक गरी ९ किलो सुन बरामद गर्यो । शनिबार साँझ काठमाडौंबाट कञ्चनपुर जाँदै गरेको भारतीय जीपमा सुन भेटियो भने आइतबार साँझ रसुवाबाट काठमाडौं आउँदै गरेको मोटरसाइकलमा ६ किलो सुन बरामद भयो । ६ किलो सुन बोक्ने १ जना पक्राउ परे भने ३ किलो सुन तस्करीमा ५ जना समातिए जसमा चारजना भारतीय नागरिक छन् । 

“केरुङ नाकाबाट सुन आउँछ भन्ने सूचना आइरहेको थियो, तर फेला पार्न सकेका थिएनौं । पछिल्लो समय प्रहरी सफल भएको छ,”’ महानगरीय प्रहरी परिसर काठमाडौंका एसएसपी विश्वराज पोखरेलले भने । प्रहरी निरीक्षक केशव भट्टको टोलीले फेला पारेको सुन र व्यक्ति आफैं सुनका मालिक भने होइनन् । ६ किलो सुन बोक्ने २३ वर्षीय युवा तेन्जिङ तामाङ भरियामात्रै हुन् ।

तेन्जिङ एक हाइड्रोपावर कम्पनीमा कार्यरत छन् । उनी बेलाबेला घर जान्थे सिन्धुपाल्चोक । आइतबार पनि उनी घर गएर फर्किंदा ६ किलो सुन बोकेर आएका थिए । 
चीन–नेपाल सीमानाको केरुङ नाकाबाट ६ किलो सुन काठमाडौंको स्वयम्भूसम्म ल्याउने जिम्मा लिएका तामाङलाई सुन पुर्याएबापत ५० हजार दिने बताइएको थियो । प्रहरी स्रोतका अनुसार तामाङलाई चिनियाँ नागरिकले सुन दिए पनि सुन कसलाई दिने भन्ने थाहा थिएन । 

सिन्धुपाल्चोक मार्मिङ– ८ का तेन्जिङ तामाङसँग रोमिङ सुविधा सहितको चाइनिज मोबाइल नम्बर रहेको खुलेको प्रहरी स्रोत बताउँछ । यसले उनी रसुवाबाट वारिपारि गर्ने गरेको पनि देखाउँछ । बा ९५ प ८१६४ नम्बरको मोटरसाइकल लिएर धादिङको गल्छी हुँदै काठमाडौं आउँदै गरेका तेन्जिङलाई पक्राउ पर्दा मालिक भने फेला पर्न सकेका छैनन् । यसअघि ३ किलो सुन कहाँबाट आयो र कसको हो भन्नेमा पनि प्रहरी अनुसन्धान केन्द्रित रहेको एसएसपी पोखरेल बताउँछन् । त्यसो त कैयौं पटकका सुन तस्करीमा भरियामात्रै पक्राउ पर्ने र मालिक पर्दापछाडि नै रहेका कयौं उदाहारण छन् । 

भन्सार ऐन २०६४ को दफा ५७ अनुसार अवैध सुन कारोबारमा १ करोड रुपैयाँ भन्दा बढी ५ करोडसम्मको बिगोमा १ देखि ३ वर्षसम्म कैद सजाय हुने व्यवस्था छ ।
यस्तै, शनिबार समातिएको ३ किलो सुन तस्करीमा भारत उत्तराखण्ड चम्फावत जिल्ला टकनपुरका १९ वर्षीय चालक दीपककुमार मौर्य, टनकपुरकै ४५ वर्षीय अशोक कुमार, २५ वर्षीय सञ्जना शाह, ५१ वर्षीय चन्द्रमोहन जोशी र कञ्चनपुरको भीमदत्त नगरपालिका–६ वनगाउँका २३ वर्षीय मनोज विक पक्राउ परेका थिए । पक्राउ परेका अशोक कुमार भारतको ‘क’ श्रेणी र सञ्जना ‘ग’ श्रेणीको ठेकेदार भएको प्रारम्भिक अनुसन्धानबाट खुलेको एसएसपी पोखरेलले बताए ।

यस्तो छ रसुवा–काठमाडौं–दिल्ली ‘कनेक्सन’
पछिल्लो समय ३८ क्वीन्टल सुन तस्करीको अनुसन्धान जारी छ । गृह मन्त्रालयले यसबारे विशेष अनुुसन्धान टोली नै गठन गरेको छ । यो प्रकरणमा प्रहरीका उच्च अधिकारीदेखि व्यापारी पनि पक्राउ परेका छन् । ३८ क्वीन्टल सुन तस्करीको अनुसन्धान सुरु भएपछि हवाई मार्ग भएर सुन तस्करी रोकिएको उच्च सुरक्षा अधिकारीको दाबी छ ।

नेपालमा तस्करहरुले सुनका लागि प्रयोग गर्ने मुख्य तीन नाका भनेको त्रिभुवन अन्तराष्ट्रिय विमानस्थल, केरुङ–रसुवा र तातोपानी नाका हो । तातोपानी नाका ०७२ को भूकम्पपछि बन्द छ । यस्तोमा तस्करहरुले केरुङ नाकालाई बढी प्रयोग गरिरहेको एसएसपी पोखरेल बताउँछन् । नेपालमा आएको हवाई रुट होस् या स्थलगत रुट, त्यो सुन प्रायः भारतमै खपत हुन्छ ।

एसएसपी पोखरेले तस्करहरुले रसुवा नाका हुँदै काठमाडौं ल्याएको सुन महेन्द्रनगरको ग्ड्डाचौकी नाका हुँदै नयाँ दिल्ली लगायतका स्थानमा जानसक्ने बताए । किनकी ३ किलो सुन र गत जेठमा कञ्चनपुरमा समातिएको ४ सय ९४ किलोग्राम सुन तस्करीमा भारतीय नागरिक नै पक्राउ पर्नुले पनि यसको पुष्टि हुन्छ । तुलनात्मक हिसाबले अन्य भन्सार कार्यालयभन्दा कम चहलपहल हुने पश्चिमी नाका गड्डाचौकी पूर्णरुपमा खुला सीमाना छ ।

नेपाल–भारत सीमा गड्डाचौकीमा चेकजाँचका आधुनिक प्रविधि छैनन् । सबैजसो चेकजाँच हातकै सहारामा गर्नुपर्ने अवस्था छ । कञ्चनपुरको गड्डाचौकीबाट भारतको नयाँदिल्ली नेपालकै सबैभन्दा छोटो दूरीको नाका हो ।