काठमाडौं । ७५ हजार सदस्य भएको संगठन हो नेपाल प्रहरी । मुलुकका हरेक तहमा राज्यको पहिलो उपस्थिति पनि प्रहरीकै छ । आपतकालीन उद्धारदेखि सुरक्षालगायत कार्य प्रहरीकै पहिलो प्राथमिकतामा पर्छ । कुनै आपतकालीन घटना घट्यो भने सबैभन्दा पहिले नेपाल प्रहरी नै पुग्नुपर्छ । 

तर, त्यसका लागि स्रोतसाधन भने पर्याप्त नरहेको गुनासो नेपाल प्रहरीले गर्दै आएको छ । खासगरी आपतकालीन उद्धारका लागि आफ्नै हेलिकप्टर हुनुपर्ने प्रहरीको माग छ । आपतकालीन अवस्थाका लागि प्रहरीले हेलिकप्टर मागेको दुई दशक बितिसकेको छ । गृह मन्त्रालयले यसका लागि पटक–पटक अर्थ मन्त्रालयसँग बजेट पनि माग गरेको छ । तर, प्रगति शून्य छ । 

नेपाल प्रहरीका पूर्व आईजीपी उपेन्द्रकान्त अर्याल प्रहरीले लामो समयदेखि कम्तीमा दुई हेलिकप्टरको माग गरेको सम्झिन्छन् । “दमकल, एम्बुलेन्स र प्रहरी आपतकालीन अवस्थाका लागि तयार रहने शक्ति हुन्, तर हेलिकप्टरको अभावमा नेपाल प्रहरीलाई कतिपय अवस्थामा निकै सकस भएको छ । भौगोलिक विकटता, नियन्त्रण, अनुसन्धान, विशिष्ट व्यक्तिको सुरक्षा आदिका लागि प्रहरीलाई हेलिकप्टर नभई हुँदैन ।”

हेलिकप्टर खरिदका लागि गृह हुँदै अर्थ मन्त्रालयमा पटक–पटक बजेटका लागि प्रस्ताव गएको प्रहरी प्रधान कार्यालय बताउँछ । तर, अर्थ मन्त्रालयले नेपाल प्रहरीको आवश्यकता र बाध्यतालाई बुझ्न नसकेको प्रहरी अधिकारीहरुको गुनासो छ ।

बामदेवले भनेका थिए– पाँच क्षेत्रमा पाँच हेलिकप्टर
 

०७१ असोज ३० मा तत्कालीन गृहमन्त्री बामदेव गौतम चीन भ्रमणमा गएका थिए । त्यसअघि उनले प्रहरीका उच्च अधिकारीसँग ब्रिफिङ लिने क्रममा तत्कालीन पाँच विकास क्षेत्रका लागि चीनसँग पाँच हेलिकप्टर माग्ने बताएका थिए । एक प्रहरी अधिकारी भन्छन्, “हामीले कम्तीमा दुइटा हेलिकप्टर माग्दै आएका छौं, सरकारले चाह्यो भने असम्भव पनि छैन ।” त्यसअघि र त्यसपछिका गृहमन्त्रीले पनि प्रहरीलाई हेलिकप्टर किनिदिने नभनेका होइनन् । तर, अहिलेसम्म पनि हेलिकप्टर खरिदको प्रक्रिया अघि बढेको छैन । 

बामदेव गौतमले चीन भ्रमणमा हेलिकप्टरको प्रस्ताव गरे पनि चीनले रुची नदेखाएको स्रोत बताउँछ ।

अर्थ मन्त्रालयले आर्थिक भार धान्न नसक्ने अवस्थाका कारण प्रहरीलाई हेलिकप्टर किन्न नसकिएको बताउँदै आएको गृहका अधिकारी बताउँछन् । नेपाल प्रहरीले ठूला हेलिकप्टर किन्न नसक्ने अवस्थामा साना हेलिकप्टर भए पनि किन्ने प्रस्ताव गरेको थियो । प्रहरीले प्रतिगोटा १५ करोड रुपैयाँ पर्ने तीनदेखि चारवटा हेलिकप्टर किन्नुपर्ने सुझाव दिएको थियो । पटक–पटक गृहले यो प्रस्ताव अघि बढाए पनि कहिल्यै योजनामा पर्न नसकेको गृह र प्रहरी अधिकारीको गुनासो छ । 

सेनाको हेलिकप्टर माग्न प्रक्रियागत झन्झट
 

नेपालका ४ वटा सुरक्षा निकायमध्ये नेपाली सेनासँग मात्रै हेलिकप्टर छ । सशस्त्र प्रहरी बलले पनि सरकारसँग सीमा अनुमगनलगायत कार्य गर्न हेलिकप्टर माग गर्दै आएको छ । 

विभिन्न समयमा आपतकालीन अवस्थामा नेपाल प्रहरीले भाडामा सेनाको हेलिकप्टर प्रयोग गर्दै आएको छ । प्रहरीका एक उच्च अधिकारी भन्छन्, “नेपाली सेनाको हेलिकप्टर प्रयोग गर्न निकै प्रक्रियागत झमेला छ । आपतकालीन अवस्थामा हेलिकप्टर चाहिए पहिले गृहलाई पत्र लेख्नुपर्छ, गृहले रक्षा मन्त्रालयलाई लेख्छ । रक्षाले सेनालाई लेख्छ । कुनै बेला यो सबै प्रक्रियामै उद्धारलगायतको कार्य ढिलो भइसक्छ ।” आपतकालीन अवस्थामा हेलिकप्टर नहुँदा कैयौं अप्रिय घटना घटेको प्रहरी अधिकारीहरुको अनुभव छ । खासगरी दुर्घटना, दैवी प्रकोपलगायतका घटनामा प्रहरीले चाहेर पनि सकारात्मक उद्धार गर्न नसकेको प्रहरी अधिकारी बताउँछन् ।