काठमाडौं । रुसी सेनामा भर्ती भएका नेपालीका परिवार तथा आफन्तले काठमाडौंमा अनसन सुरु गरेको बुधबार १३ दिन पुगेको छ । 

रुसी सेनामा नेपालीको भर्ती रोक्नुपर्ने, भर्ती भएकालाई तत्काल फिर्ता ल्याउनुपर्ने, युक्रेनसँगको युद्धमा मारिएका तथा घाइते भएकाका परिवारलाई क्षतिपूर्ति रकम उपलब्ध गराउनुपर्नेलगायतका माग राखी उनीहरूले यही वैशाख ७ गतेबाट अनसन सुरु गरेका थिए ।

“हामी तीनजना आमरण अनसन र ६०/७० जना रिले अनसन बसिरहेका छौं,” रुसी सेनामा भर्ती भएका नेपालीलाई फिर्ता ल्याउने अभियानको नेतृत्व गरिरहेकी कृतु भण्डारीले बाह्रखरीसँग भनिन् ।

वैशाख ६ गते सिंहदरबारको दक्षिणगेट अगाडि अनसन सुरु गर्ने उनीहरूको योजना थियो । त्यहाँ उनीहरूलाई अनसन बस्न दिइएन ।
 
त्यसपछि पीडित परिवारले वैशाख ७ गते काठमाडौंको माइतीघर मण्डलामा अनसन सुरु गरेका थिए । त्यहाँ उनीहरूलाई राति बस्न दिइएन । प्रशासनले प्रहरी लगाइ उनीहरूलाई त्यहाँबाट धपायो ।
 
माइतीघरबाट उनीहरू वैशाख ७ गते नै प्रदर्शनीमार्गस्थित भृकुटीमण्डपमा गइ अनसन बसे । अनसन सुरु गरेको छैठौं दिन उनीहरूलाई अनसन बसिरहेको स्थल भृकुटीमण्डपबाट प्रहरीले कुटपिट गर्दै उठाइ सिंहदरबार लग्यो । 

त्यसैदिन साँझ उनीहरूलाई भृकुटीमण्डपमा नबस्न भन्दै प्रहरीले छोड्यो ।

“भृकुटी मण्डपमा पनि अनसन बस्न नपाएपछि हामी शान्तिबाटिकामा बसिरहेका छौं,” भण्डारीले भनिन्, “हामी हाम्रो देशका नागरिकको सुरक्षा माग गर्दै अनसन बसिरहेका छौं । तर सरकार आफ्ना नागरिकलाई सुरक्षा प्रदान गर्नभन्दा हामीलाई लखेटिरहेको छ ।”

सन् २०२२ फेब्रुअरी २४ बाट सुरु भएको रुस–यक्रेन युद्धमा हालसम्म १९ जना नेपालको मृत्यु भएको औपचारिक पुष्टि भइसकेको छ । थप १५ जना मारिएको आशंकामा रुसले सम्बन्धित नेपाली परिवारसँग डीएनए रिपोर्ट मागेको छ । 

उनीहरू सबैको मृत्यु रुसी सेनामा भर्ती भई युक्रेनसँग लड्ने क्रममा भएको हो ।  यसका अतिरिक्त रुसी सेनामा भर्ती भएका पाँचजना नेपालीलाई युद्धका क्रममा युक्रेनी सेनाले पक्राउ गरी युद्धबन्दी बनाएको छ ।

रुसी सेनामा भर्ती भएका आफन्तलाई फिर्ता गर्न अनुरोध गर्ने परिवारको संख्या ६ सय नाघेको भण्डारीले बताइन् । युक्रेनसँग युद्धका क्रममा आफ्नो ठूलो संख्यामा सेना हताहत भएपछि रुसले नेपालीलाई विभिन्न प्रलोभन देखाई भर्ना गर्न थालेको हो । 

रुसी सेनामा हालसम्म कति नेपाली भर्ती भएका छन् त्यसको यकिन विवरण नेपाल सरकारसँग छैन । रुसी सेनामा नेपालीको भर्तीलाई सरकारले अवैधानिक बताउँदै आएको छ । 

सरकारले पटक–पटक रुससँग भर्ती भएका नेपालीको विवरण, भर्ती रोक्न, भर्ती भएकालाई फिर्ता पठाउन, मृत्यु भएकाको शव पठाउन, मृत्यु र घाइते भएकाको परिवारलाई क्षतिपूर्ति रकम उपलब्ध गराउन आग्रह गदै आएको छ । तर रुसले नेपालको आग्रहलाई बेवास्ता गर्दै आएको छ ।

रुसी सेनामा भर्ती भएकाहरूले आफूहरू मृत्युको मुखमा रहेको र आफूहरूलाई स्वदेश फर्काउन पहल गर्न अनुरोध गरेपछि आफन्तले परराष्ट्र मन्त्रालयको कन्सुलर सेवा विभागमा गई निवेदन दिएका थिए ।
 
रुसी सेनामा भर्ती भएका परिवारका सदस्यलाई सरकारले फिर्ता ल्याउन चासो नदेखाएको महसूस गरेपछि पीडित परिवारले अनसन सुरु गरेका हुन् । अनसनरत उनीहरूलाई तीनपटक प्रहरीले पक्राउ गरी लग्दै छाड्दै गरेको भण्डारीले बताइन् ।

“हामीले आमरण अनसन र अनसन सुरु गरेको १२ दिन भयो । केही साथीहरूको स्वास्थ्य बिग्रिएको छ । हाम्रा माग सुन्न सरकारका कुनै प्रतिनिधि आएका छैनन् । हामीले ठूलो माग राखेका छैनौं । मात्र भनेका छौं– नेपाली नागरिकको जीवन रक्षा गरिदेउ,” भण्डारीले मंगलबार बताइन् । 

परराष्ट्र मन्त्रालयका प्रवक्ता अमृत राईले रुसी सेनामा भर्ती भइरहेका नेपालीलाई फिर्ता ल्याउने सम्बन्धमा रुसी अधिकारीहरूसँग कुराकानी भइरहेको बताए । “कुराकानी भइरहेको छ । देखाउन मिल्ने प्रगति भइसकेको छैन,” उनले भने ।

रुसी सेनामा भर्ती भई युक्रेनसँगको युद्धमा मारिएका नेपालीमध्ये ७ जनालाई क्षतिपूर्ति दिने प्रक्रिया रुसले सुरु गरेको उनले जनाए ।  रुसले मागेअनुसार क्षतिपूर्तिका लागि आवश्यक कागजात बनाउने र पठाउने काम भइरहेको उनले जानकारी दिए ।