काठमाडौं । बुधबार २ बजे कमलादीस्थित काठमाडौं महानगरपालिकाको कार्यालयमा वडा नम्बर २६ का वडाध्यक्ष ख्यामराज तिवारी सर्वसाधारणले प्रयोग गर्ने लिफ्ट लाइनमा भेटिए ।  छेउकै ‘क्यूआर कोर्ड’जडित लिफ्टमा कोही थिएन । नेपाली कांग्रेसबाट निर्वाचित वडाध्यक्ष तिवारी सर्वसाधारणले प्रयोग गर्ने लिफ्ट चढेर प्रशासन शाखा पुगे ।

तिवारीसँग बाह्रखरीकर्मीले प्रश्न गर्‍यो, ‘‘क्यूआर’ जडित लिफ्टमा नचढी किन सर्वसाधारणकै ‘लिफ्ट’ चढ्नुभयो ?’’

तिवारीले जवाफमा भने, “आफू त सर्वसाधारण परियो, त्यो लिफ्ट महानगरका ठूलाबडाका लागि हो । मसँग ‘क्यूआर’ पनि छैन । अनि कार्ड पनि छैन । लिफ्ट चढ्ने ‘एक्सेस’मा म छैन ।’’

केही दिनअघि मात्रै महानगरका प्रवक्ता तथा वडा नम्बर १७ का वडाध्यक्ष नवीन मानन्धरले मेयर बालेन शाहले आफू आफ्नो कार्यकक्षमा जान उक्त ‘डेडिकेटेड लिफ्ट’ जडान गरेको बताएका थिए ।

एक टेलिभिजन अन्तर्वार्तामा मानन्धरले भनेका थिए, “मेयरको कार्यालयमा आफू मात्र चढ्न एक करोड खर्चेर लिफ्ट जडान भएको छ । जसको निमित्त कुनै बोलपत्र आह्वान समेत गरिएन । कोटेसनका आधारमा टुक्रा पारेर ठूलो रकम खर्च भएको छ ।”

बालेनको सरकारी कार्यालयमा एक करोड रुपैयाँ खर्चेर कार्यालय र लिफ्ट जडान गरिएको सार्वजनिक रुपमा खरिद प्रक्रिया पूरा नगरिएको दाबी मानन्धरले गरेका हुन् । 

मेयरको कार्यालयमासमेत अनावश्यक खर्च गरिएको र कार्यकक्षमा कसैको पहुँच नभएको बताएका थिए । मानन्धरका अनुसार, नक्सापास नभएको भवनमा बालेनले आफ्ना लागि बेग्लै लिफ्ट बनाएका छन् । यसरी तयार पारिएको लिफ्टमा सर्वसाधारणको कुनै पहुँच छैन । मानन्धरका अनुसार, बालेन शाहको शैली ‘राजाको जस्तै’ छ । 

सो लिफ्ट किन ? कसका लागि बनाइयो ? क–कसले चढ्न पाउँछन् ? यसको वैधानिकता के हो ? भन्ने प्रश्न खडा भएको छ ।  पछिल्लो समय महानगरका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत सरोज गुरागाईं प्रकरणले महानगरभित्रै प्रतिष्ठाको लडाइँ सुरु भएको छ । 

तीन महिनापछि ताला फोडेर गुरागाईं कार्यालय पुग्दा ‘फ्रन्टलाइन’मा मानन्धर नै थिए । उनले गुरागाईंको हात समाएरै महानगर प्रवेश गराएका थिए । त्यतिबेला बालेन भने कार्यालयमा थिएनन् । तर, उनले नगरप्रहरी परिचालन गरेका थिए । 

उक्त घटनापछि बालेनको स्वकीय सचिव भुपदेव शाहले गुरागाईंलाई कार्यालय प्रवेश गराउन ज–जसले सहयोग गरे सबै कारबाहीको भागीदार हुनुपर्ने बताएका थिए ।  महानगरका कर्मचारीले बालेनका उनै स्वकीय सचिव शाहमाथि कारबाही हुनुपर्ने माग राखिसकेका छन् । यद्यपी उनीमाथि कारबाही भएको छैन ।

गुरागाईं हाजिर भएयता बालेन मौन छन् । प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत सरुवाको पर्खाइमा छन् । 

मानन्धरले कसैले पनि लिफ्ट चढ्ने नपाउने बताएका थिए । 

“त्यो लिफ्टमा मेयर आफैँ चढ्छन् । विभागीय प्रमुख नै चढ्दैनन् । लिफ्टबारे अख्तियारमा उजुरी पर्ने कुरा होइन । जनतामा मूल्याङ्कन गर्ने कुरा हो,” उनले भने, “यो कुरा मैले कसैको खुट्टा तान्न भनेको होइन । जे तथ्य हो त्यो भनेको हो ।” 

बालेनसँग फोटो खिच्न र अनावश्यक भिडभाड हुने हुँदा मेयरले छुट्टै लिफ्टबाट आवतजावत गर्न खोजेको बालेनको सचिवालयको दाबी छ । 

“मेयर आवतजावत गर्दा फोटो खिच्ने अनावश्यक भिडभाड गर्ने धेरै हुन्छन् । त्यसैले छुट्टै लिफ्टबाट मेयरले आवतजावत गर्नुहुन्छ । यो सामान्य कुरा हो । यति धेरै आलोचना हुनुपर्ने होइन । अनावश्यक हल्लाका पछि लाग्नु भएन,” सचिवालय स्रोतले भन्यो । 

महानगरका सहायक प्रवक्ता ध्रुवकुमार काफ्लेका अनुसार, बालेन शाहले प्रयोग गर्ने लिफ्ट अधिकतम चारजना क्षमताको हो । महानगर कार्यालय जम्मा तीनवटा लिफ्ट छन् ।

“महानगरको कार्यालयमा जम्मा लिफ्टको संख्या तीनवटा हो । भवन लामो छ । सम्पर्क बढी हुने विभागहरु दक्षिणतर्फ (मेयर, उपमेयर, प्रमुख प्रशासकीय अधिकृतको कार्यालय, खरिद इकाइ, वातावरण विभाग) छन् । त्यस्तै उत्तरतर्फ सम्पर्क कम हुने कार्यालयहरु छन् । अन्य दुईवटा लिफ्टले नपुग्ने भएपछि अर्को लिफ्ट थपिएको हो । हामीलाई अझै अर्को लिफ्ट पनि आवश्यक छ,” उनले भने । 

उक्त लिफ्ट बालेनले मात्रै नभई विशिष्ट पाहुना, उपमेयर, प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत र कर्मचारीहरुले पनि प्रयोग गर्न पाउने उनले बताए । 

“क्याआरकोर्ड र कार्ड उपलब्ध गराइएको छ । मेयर, उपमेयर, प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत र ‘इन्टे«ेष्टेड’ कर्मचारीहरुले पनि चढ्न पाउँछन् । यसका लागि क्युआर स्क्यान, कार्ड पनि उपलब्ध गरिएको छ । बाहिर हल्ला गरिएजस्तो होइन,” काफ्लेले बाह्रखरीसित भने ।  

काफ्लेले सर्वसाधारणले कुन प्रयोग गर्न हुने र कुन नहुने भनी लिफ्ट नछुट्याइएको दाबी गरे । 

“महानगरमा कुन लिफ्ट कसका लागि भन्ने छैन । मैले त्यही क्युआरकोड जडित लिफ्ट नै प्रयोग गर्नुपर्छ भन्ने पनि छैन । म त भर्‍याङबाट हिँडेरै तल–माथि गर्छु । सेवाग्राहीको चाप र आवश्यकता हेरेर उतिबेलै बनाइएको हो,” उनले भने । 

महानगरको सार्वजनिक निर्माण विभागका प्रमुख सुरज शाक्यका अनुसार, महानगरको कार्यालय सर्ने बेलामा कार्यालय मर्मत–सम्भारअन्तर्गत उक्त लिफ्ट पनि जडान गरिएको हो । त्यस निम्ति २५ लाख १५ हजार अनुमानित लागतमध्ये ३६ लाख ६७ हजार रुपैयाँ महानगरको खर्च भएको छ । 

“सबै प्रक्रिया पूरा गरेर टेण्डर आह्वान प्रक्रियाबाटै कार्यालय मर्मत–सम्भारको काम भएको हो । त्यो लिफ्टपछि छुट्टै बनाइएको होइन । कार्यालय मर्मत सम्भारअनुसार नै एकमुष्ट बनाइएको हो,” उनले भने । 

०७९ चैत ९ बुधबार गते सबै सेवा एकै ठाउँबाट उपलब्ध गराउने उद्देश्यअनुसार महानगर काठमाडौं प्लाजामा सर्न महानगर र नेपाल ट्रस्टबीच सहमति भएको थियो । प्रत्येक पाँच वर्षमा १० प्रतिशतले बहाल वृद्धि गर्ने गरी १० वर्षका लागि सम्झौता भएको थियो ।

सम्झौताबमोजिम झ्याल, ढोका र लिफ्टसहित बिग्रिएका र भत्किएका संरचना बहाल रकमबाट कटाउने गरी महानगरले मर्मत गर्नुपर्ने थियो ।  ०७२ सालको भूकम्पअघि महानगरको कार्यालय बागदरबारमा थियो । भूकम्पपछि केही समय राष्ट्रियसभा गृहबाट सेवा सञ्चालन गरिएको थियो ।

त्यसपछि जेडिए कम्प्लेक्ससहित महानगरअन्तर्गतका १६ वटा विभागले फरक–फरक ९ स्थानबाट सेवा दिँदै आएका थिए । 

बागबजारको जडिए कम्प्लेक्सबाट ६० लाख भाडा बुझाउने गरी महानगरको कार्यालय कमलादी सरेको थियो । सहप्रवक्ता काफ्लेका अनुसार, हाल मासिक ६० लाख ५० हजार भाडा बुझाउँदै आएको छ । 

“मासिक ६० लाख ५० हजार भाडा बुझाउँदै आएको छ । त्यतिबेला छरिएर रहेका कार्यालयहरुबाट सेवा लिँदा सेवाग्राहीलाई दुःख थियो । अब त्यो समस्या छैन,” काफ्लेले भने ।