जनकपुरधाम । आसन्न निर्वाचनका लागि मधेस प्रदेशमा अधिकांश दलबाट उमेदवारको नाम सिफारिस भइसकेको छ । सिफारिस सूची हेर्दा एकै व्यक्तिको नाम धेरै क्षेत्रबाट प्रस्ताव गरिएको देखिन्छ । केही शीर्ष नेताको नाम भने समानुपातिकतर्फ सिफारिस गरिएको छ । त्यसो हुनुमा नेताहरूमा हारको भय र गठबन्धनभित्र क्षेत्र र सिट बाँडफाँट नहुनु प्रमुख कारण रहेको कतिपय व्यक्तिको बुझाइ छ ।

जनता समाजवादी पार्टी (जसपा)का अध्यक्ष उपेन्द्र यादवको नाम पाँच जिल्लाका सात ठाउँबाट सिफारिस गरिएको छ ।

अर्कोतर्फ, नेपाली कांग्रेसका नेता विमलेन्द्र निधि समानुपातिकतर्फ सिफारिस भएका छन् । लोकतान्त्रिक समाजवादी पार्टी (लोसपा)का अध्यक्ष महन्थ ठाकुरले पनि समानुपातिकतर्फ जाने संकेत गरिसकेका छन् ।

निधि समानुपातिकमा ‘स्टन्ट’ कि बाध्यता ?
कांग्रेस नेता विमलेन्द्र निधिको नाम शुक्रबार धनुषा निर्वाचन क्षेत्र नम्बर–३ बाट समानुपातिकतर्फ सिफारिस गरियो । प्रत्यक्षतर्फ उक्त क्षेत्रबाट उनीनिकट प्रमेश्वर महासेठ, जिल्ला सभापति योगेन्द्र पञ्जियार र गणेश तिवारीको नाम सिफारिस गरिएको छ ।

निधिले गएको साता जनकपुरधाममा सार्वजनिक मञ्चबाटै चुनाव नलड्ने घोषणा गरेका थिए । यद्यपि, पार्टीले सुरक्षित ठाउँबाट टिकट दिए मधेसबाहेकको क्षेत्रबाट पनि प्रतिस्पर्धा गर्न तयार रहेको निधिले बताउँदै आएका छन् ।

सत्ता गठबन्धनभित्रै घात हुने अवस्था देखेर निधि समानुपातिकमा जान चाहेको उनीनिकट नेताहरू बताउँछन् । उनी पछिल्लो समय पार्टीपंक्तिभित्रै पनि कमजोर देखिएका छन् । त्यसकारण पनि प्रत्यक्षतर्फ प्रतिस्पर्धा नगर्ने घोषणा गरेको हुन सक्ने कतिपयको आकलन छ ।

“निधिजी सिनियर नेता हुनुहुन्छ । उहाँको आवश्यकता सदनलाई छ,” निधिनिकट एक नेताले भने, “उहाँ बीपीजीको अनुयायी पनि हुनुहुन्छ । त्यसकरण उहाँले पहाडबाट लड्ने इच्छा देखाउनुभएको छ ।”

तर, कतिपयले निधिको चुनाव नलड्ने निर्णयलाई राजनीतिक ‘स्टन्ट’का रूपमा बुझेका छन् ।

०७४ को निर्वाचनमा करिब तीन हजार मतान्तरले मात्र निधि लोसपा नेता राजेन्द्र महतोसँग पराजित भएका थिए । त्यति बेला लोसपालाई नेकपा (एमाले)ले आन्तरिक रूपमा सघाएको थियो ।

“निधिको राजनीतिक स्टन्ट पनि हुनसक्छ । यसअघि एमाले नेत्री जुली महतो चुनाव नलड्दा निधि थोरै मतले पराजित भएका थिए । नेकपाको जुली समूहले त्यति बेला लोसपा नेता राजेन्द्र महतोलाई समर्थन गरेको थियो,” प्राध्यापक अशोक साह भन्छन्, “निधि चाहन्छन्– राजेन्द्र महतो र जुली महतो दुवैको उमेदवारी परोस्, त्यसपछि उनले आफ्नो उमेदवारी घोषणा गर्न सक्छन् । जसले उनलाई जितमा सहज हुने अनुमान छ ।”

जनता र पार्टी नेताहरूको भावना बुझ्न पनि निधिले यसप्रकारको निर्णय लिएको हुन सक्ने उनको अनुमान छ । जनता र पार्टीबाट दबाब आए चुनाव लड्ने उनको रणनीति हुन सक्ने साह बताउँछन् ।

यस क्षेत्रको सभापति निधिका भाइ श्याम निधि हुन् । निधिले धनुषा–३ बाट व्यवसायी महासेठलाई उमेदवार बनाएर अघि सार्ने निश्चितजस्तै छ । उनले साधारण सदस्य समेत नरहेका महासेठको नाम सिफारिस गराउँदा टिकट बिक्री गरेको आरोप पनि लागेको छ ।

महासेठ सृष्टि उद्योग प्रालि र रामजानकी रियल स्टेट प्रालिका अध्यक्ष तथा पी महासेठ एन्ड कम्पनीका प्रोपराइट हुन् । सिफारिस भएका अर्का व्यक्ति पञ्जियारको घर धनुषा–४ मा पर्छ । उनी कांग्रेसको १४औँ महाधिवेशनमा निधि समूहबाट नै जिल्ला सभापतिमा निर्वाचित भएका थिए ।

विगतमा 
निधि ०७४ मा तत्कालीन राष्ट्रिय जनता पार्टीका नेता राजेन्द्र महतोसँग पराजित भएका थिए । त्यसअघि, ०५६ मा राप्रपाका कृष्ण प्रतापसँग हारेका थिए ।

मधेस आन्दोलनका बेला भएको पहिलो संविधानसभा निर्वाचन २०६४ मा निधि १५ हजार ५८२ मतका साथ विजयी भएका थिए । ०७० मा पनि जिते ।

०७४ को निर्वाचनमा वाम गठबन्धनबाट ‘लो प्रोफाइल’का नेकपा (माओवादी केन्द्र)का राम सिंह उमेदवार थिए । पछि वाम गठबन्धनले महतोलाई नै समर्थन गरेको थियो । सर्लाही छोडेर पहिलोपटक धनुषा आएका महतोले निधिलाई झन्डै तीन हजार मतान्तरले हराए । अहिले परिस्थिति फेरिएको छ । लोसपा पनि पहिलेजस्तो स्थितिमा छैन ।

यादव सात ठाउँबाट सिफारिस
जसपा अध्यक्ष यादवको नाम धनुषा, सप्तरी, सिरहा, बारा र मोरङ गरी सात क्षेत्रबाट प्रतिनिधिसभाका लागि सिफारिस गरिएको छ । सिरहा र बारामा दुई/दुई क्षेत्रबाट उनको नाम सिफारिस गरिएको छ । धनुषा–३ बाट उनलाई आग्रहसहित सिफारिस गरिएको छ ।

सप्तरी निर्वाचन क्षेत्र नम्बर–२ र मोरङ निर्वाचन क्षेत्र नम्बर–५ बाट पनि उनको नाम सिफारिस गरिएको छ । यादवले प्रत्येक निर्वाचनमा क्षेत्र परिवर्तन गर्दै आएका छन् । यसपालि पनि त्यस्तो सम्भावना रहेको जानकारहरू बताउँछन् ।

उनले पहिलो संविधानसभा निर्वाचनमा मोरङ र सुनसरीबाट चुनाव जिते । दोस्रो संविधानसभा निर्वाचनमा सुनसरीबाट विजयी भएका थिए । ०७४ को निर्वाचनमा उनी सप्तरी आए । सप्तरी–२ बाट चुनाव जिते ।

यादवले आफ्नो ठाउँ सुरक्षित गर्न र मधेसमा लोकप्रिय रहेको सन्देश दिन यति धेरै ठाउँबाट सिफारिस भएको जसपा नेताहरूको जिकिर छ ।

यादवको नाम सिरहा–१ र २ बाट सिफारिस गरिएको नेता राकेश गुप्ताले जानकारी दिए । उनका अनुसार ०६३ को मधेस आन्दोलनको उद्गमस्थल लहान भएको र त्यही भावनाअनुरूप अध्यक्षको उमेदवारी यही क्षेत्रबाट हुनुपर्ने पार्टीका नेता–कार्यकर्ताको मागानुसार नाम सिफारिस गरिएको हो ।

पार्टी अध्यक्षको नाम आएपछि ०७४ को निर्वाचनमा पराजित राजलाल यादवले आफ्नो दाबी छाड्दै प्रदेशसभा सदस्य ‘ख’बाट उमेदवारी घोषणा गरेका छन् । प्रदेशसभा सदस्य उमेदवारका लागि उनको नाम सिफारिस गरिएको छ । ०७४ को प्रतिनिधिसभा सदस्य निर्वाचनमा तत्कालीन संघीय समाजवादी फोरम नेपालबाट उमेदवार बनेका यादव १३ हजार ३५१ मतसहित तेस्रो स्थानमा थिए । त्यो क्षेत्रबाट कांग्रेसका दिवंगत नेता प्रदीप गिरि २३ हजार ९५१ मतसहित निर्वाचित भएका थिए ।

सिरहा–२ बाट यादवसँगै मधेस प्रदेशका भूमि व्यवस्था, कृषि तथा सहकारीमन्त्री विजयकुमार यादव र नेता शत्रुधनप्रसाद सिंह कोइरीको नाम सिफारिस गरिएको जसपा सिरहाका सहसचिव लालबहादुर साहले जानकारी दिए । क्षेत्रको सिफारिस सूची जिल्लामा प्राप्त भएको उनले बताए । नामावली अनुमोदनका लागि प्रदेश कमिटीमा पठाउने तयारी भइरहेको उनको भनाइ छ ।

बारा–२ र ३ बाट पनि यादवको नाम सिफारिस गरिएको छ । क्षेत्रले गरेको सिफारिसबारे जिल्ला कमिटीमा छलफल भइरहेको जसपाका बारा अध्यक्ष अजय पटेलले बताए ।

“क्षेत्रबाट जिल्लामा आएका सिफारिसबारे जिल्ला कार्यकारिणी समितिले निर्णय गर्ने कि विस्तारित बैठकले निर्णय लिने भन्नेबारे छलफल भइरहेको छ,” उनले भने ।

०७४ को निर्वाचनमा बाराका यी दुवै निर्वाचन क्षेत्र उपेन्द्र यादव नेतृत्वकै पार्टीले जितेको थियो । बारा–२ बाट जसपाका तत्कालीन महासचिव रामसहाय यादव विजयी भएका थिए । बारा–३ बाट जसपाका तत्कालीन जिल्ला अध्यक्ष रामबाबु यादवले जितेका थिए ।

बारा–२ बाट यादवबाहेक हालका सांसद रामसहाय यादव र प्रयागराय यादवको नाम सिफारिस भएको पटेलले बताए ।

बारा–३ बाट यादवबाहेक अरू पाँचजनाको नाम क्षेत्रीय समितिबाट सिफारिस भएको जिल्ला अध्यक्ष पटेलले बताए । उनका अनुसार हालका संघीय सांसद रामबाबु यादव, पहिलो संविधानसभा सदस्य प्रमोद गुप्ता, केन्द्रीय सदस्य प्रकाश चापागाईं, युवा नेताद्वय सुनील दास र मनीष यादवको नाम क्षेत्रबाट सिफारिस गरिएको छ ।

अध्यक्ष यादवले कुन ठाउँबाट उमेदवारी दिने भन्ने निर्क्योल भइसकेको छैन । यसअघि निर्वाचित भएको सप्तरी–२ बाट जनमत पार्टीका अध्यक्ष डा. सीके राउतले उमेदवारी दिने निश्चितजस्तै छ । डा. राउतको उमेदवारी पर्न सक्ने भएकाले यादव दोधारमा छन् ।

महन्थ समानुपातिकतर्फ जाने संकेत
लोसपा अध्यक्ष महन्थ ठाकुर महोत्तरी निर्वाचन क्षेत्र नम्बर–३ बाट तत्कालीन राजपा नेपालका तर्फबाट निर्वाचित सांसद हुन् । योपटक उनले युवालाई अवसर दिने पार्टीका नेताहरू बताउँछन् ।

०७४ मा महन्थले २७ हजार पाँच मत ल्याएर निकटम प्रतिस्पर्धी वाम गठबन्धनका तर्फबाट उमेदवार बनेका नेकपा (एमाले)का नेता विजय चौधरीलाई हराएका थिए । चौधरीले आठ हजार ९७७ मत पाएका थिए ।

एमालेले अब यस क्षेत्रबाट रामदियाल मण्डललाई उमेदवार बनाउने तयारी गरेको छ । जसपाबाट दीपेन्द्र झाले उमेदवारी दिने तयारी गरेका छन् ।

नेपाल के गर्छन् ?
नेकपा (एकीकृत समाजवादी)का अध्यक्ष माधवकुमार नेपालले कुन क्षेत्रबाट प्रतिस्पर्धा गर्छन् भन्ने टुंगो लागेको छैन । यद्यपि, उनी रौतहट फर्कने चर्चा छ । ०७४ मा उनी वाम गठबन्धनका तर्फबाट काठमाडौं–२ बाट निर्वाचित भएका थिए । अहिले पनि काठमाडौं–२ बाट उनको एकल नाम सिफारिस भएको छ ।

गएको स्थानीय तह निर्वाचनमा एकीकृत समाजवादीले राम्रो परिणाम ल्याउन नसकेपछि नेपाल सुरक्षित मानिएको रौतहट–१ बाट प्रतिस्पर्धा गर्ने सम्भावना छ ।