काठमाडौं । तारा एयरको उडानमा रहेको एउटा जहाज आइतबार एकाएक हराएको खबर आयो । खबरसँगै ज्योति घिमिरे (गायक तथा गिटारिस्ट)ले थाहा पाए, उक्त जहाज आफ्नै भाइ पाइलट (प्रभाकर घिमिरे)ले उडाइरहेका थिए । भाइको उज्यालो अनुहार उनको दिमागमा तरंगित भयो । अनि, उनले सधैँ भन्ने गरेको वाक्य गुञ्जियो, ‘प्लेनजस्तो सेफ्टी केही पनि हुँदैन ।’

भनेका र विश्वास गरेका सबै कुरा सधैँ सत्य किन हुन्थ्यो र ? हुँदैन । र, भएन पनि । अन्ततः प्रभाकरले उडाएको जहाज दुर्घटना भएको खबर आयो । दुर्घटनाको खबर आएको केही समयपछि विमानमा सवार सबैको मृत्यु भएको खबर भुसको आगो झैँ फैलियो । अनि, ज्योतिको मनमा एउटा प्रश्न आयो, ‘प्लेनजस्तो सेफ्टी केही पनि हुँदैन’ भनेर मेरो भाइले मसँग सधैँ झुट बोलेको थियो ?

उसले बोलेको कुरालाई समयले जसरी झुट सावित गरिदियो, त्यस्तै झुट दुर्घटना र प्रभाकरको मृत्युको खबर पनि भइदिएको भए ! तर, किन सम्भव थियो र । यो त आफूलाई चोट पर्दा गरिने रुमानी कल्पना र प्रार्थना मात्रै त थियो । त्यसैले त घिमिरेले लेख्नुपर्‍यो, ‘प्रभाकर ! तिमीले हामीलाई यति निर्दयी रूपमा छाडेर गयौ । यस विषयमा हामी पक्कै पनि कतै फेरि भेटेर कुरा गर्नेछौँ, जहाँ अहिले तिमी आफ्नो त्यही पुरानो घायल पार्ने मुस्कान लिएर डुलिरहेका होलाऊ । तिमीलाई सधैँ माया ।’

० ० ०

प्रभाकर तारा एयरको सेफ्टी विभागमा रहेर काम गरिरहेका अनुभवी पाइलट थिए । “मेरो भाइ कतिसम्म अनुभवी थियो भने विमान दुर्घटना हुँदा त्यसको कारण पत्ता लगाउन गठन हुने छानबिन समितिमा बसेर उसले थुप्रैपटक काम गरेको थियो । उसकै संयोजकत्वमा पनि यस्ता अध्ययन समिति बनेका थिए,” ज्योति प्रभावकरको अनुभव र दक्षता सुनाउँछन्, “तर, अहिले उसले नै चलाएको जहाज कसरी दुर्घटनामा पर्‍यो म आफैँ छक्क परिरहेको छु ।”

मुस्ताङमा अक्सर मध्याह्नपछि उडान हुँदैन । कारण, त्यहाँको आकाशमा हावाको वेग यति धेरै हुन्छ, त्यो जहाजले थेग्नै सक्दैन । त्यसैले मुस्ताङका लागि प्रायः १२ बजे अगाडि नै त्यहाँ फ्लाइट हुन्छ । तर, कहिलेकाहीँ सुरक्षित भनिएको १२ बजे अगाडि पनि अनपेक्षित रूपमा मौसम बिग्रिएर लाग्ने बादल, चल्ने हावाहुरी र पर्ने पानीले जहाजलाई दुःख दिन्छ । “सायद यस्तै अलअफसडेन मौसममा बदली भयो । जहाजले त्यसलाई छिचोल्न सकेन । जसका कारण यो दुःखद घटना घट्यो,” ज्योति सुनाउँछन् ।

प्रभाकर सोलु, मनाङ र मुस्ताङका हिमालका काखमा जहाज उडाउँथे । तर, त्यही काखले उनलाई चिसो बनाइदियो । त्यही काखले उनलाई कहिल्यै नफर्किने बाटोको यात्रा तय गरिदियो ।

हिमाली भेगमा उडान कठिन मानिन्छ । विमानले उडान भरिसकेपछि पनि १०/१५ मिनेटमै मौसममा पूर्ण बदली आउँछ । त्यहाँको भिजिबिलिटी शून्यमा पुग्छ । र, पाइलट विलखबन्धमा पर्छन् ।

यसै सन्दर्भमा केही वर्ष पहिले प्रभाकरले एक विदेशी सञ्चारमाध्यमसँग लुक्ला विमानस्थलमा उडान भर्दाको अनुभव साट्दै भनेका थिए, ‘लुक्लाको पाइलट बन्न एकदमै अनुशासित हुनुपर्ने हुन्छ । किनभने, सबै कुरा एकदम सटिक ढंगमा सम्हाल्नुपर्ने हुन्छ । एकपटक लुक्ला भ्यालीमा प्रवेश गरिसकेपछि पहिलो कुरा भनेको तपाईंले आफ्नो आँखाले लुक्लालाई देखिरहनुभएको छ/छैन भन्ने सुनिश्चित गर्नुपर्ने हुन्छ ।”

गन्तव्य फरक भए पनि सायद यस्तै भयो, मौसममा अचानक बदली आयो । सबै कुरा आँखाले ठम्याउनुपर्ने थियो । त्यो सम्भव भएन । उनले भनेजस्तै समय यति धेरै छोटो भइदियो, उनले दुर्घटना टार्नै सकेनन् । 

० ० ०

शनिबार मात्रै प्रभाकरसँग ज्योतिसहित चार दाजुभाइको भेट भएको थियो । संयोग जुराइदिएको थियो मामा–माइजूको चौरासीपूजाको योजनाले । ज्योतिकै घरमा प्रभाकर दाजुहरूसहित आइपुगेका थिए । चारजना भान्जाहरूले मामा–माइजूको चौरासीपूजा गरिदिने छलफल गरे । चारजनामध्ये कसले के गर्ने बाँडफाँड गरे । १५ दिनभित्र पूजा गर्ने भन्दै उनी मासनगल्लीबाट साँझ ६ बजे छुट्टिएर कीर्तिपुर, ट्याङ्लाफाँटतर्फ लागेका थिए ।

सोही छलफलमा प्रभाकरले भनेका थिए, ‘यस वर्ष म कान्छी छोरी विभूतिको बिहे पनि गर्दै छु । सबै मिलेर बिहे राम्रोसँग गर्नुपर्छ । हामी चारैजना बुवाहरू एकै खालको कोटपाइन्ट लगाउनुपर्छ ।’

“मैले भनेँ– म त इस्टकोट लगाउँछु । प्रभाकरले भन्यो– त्यसरी हुँदैन, हामी चारैजनाले एकै खालको कोटपाइन्ट लगाउनुपर्छ,” ज्योतिले भाइ प्रभाकारसँगको अन्तिम भेटको योजना सुनाए ।

० ० ०

प्रभाकर एयर ट्राफिक कन्ट्रोलर हुँदै हवाई क्षेत्रमा प्रवेश गरेका थिए । पाइलटलाई उडान, उडानमा रहेका बेला निरन्तर विमानको अवस्थाबारे जानकारी लिने र अवतरण गर्न अनुमति दिने उनको काम थियो । काम चलिरहेकै बेला सरकारी कोटामा पाइलट कोर्षको अवसर आयो । ९० को दशकको सुरुमा अमेरिकामा पाइलट कोर्ष गरेर नेपाल फर्किए । त्यसपछि सुरु भयो, आकाशमा प्रभाकरको निरन्तर यात्राको दैनिकी ।

सरकारी सेवामा रहँदा जहाज उडाउने सपना अपेक्षित रूपमा सफल हुन नसकेपछि प्रभाकर निजी एयरलाइन्स कम्पनीसँग जोडिएको ज्योति स्मरण गर्छन् । “उसलाई कमर्सियल फ्लाइट उडाउने रहर भएपछि निजी एयरलाइन्ससँग जोडिएको थियो । उडानलाई निरन्तरता दिनुपर्छ भन्ने सोेच भएपछि ऊ निजी एयरलाइन्ससँग आबद्ध भएको थियो,” ज्योति सुनाउँछन् । 

० ० ०

प्रभाकर ‘ए’ डिभिजन क्लब संकटाको फुटबल खेलाडी पनि थिए । जागिर खानुअगाडि करिब १२ वर्ष उनले संकटाबाट फुटबल खेले । “प्रभाकर जति कुशल पाइलट थियो, त्यति नै कुशल फुटबलर पनि थियो,” ज्योति सधैँका लागि बिदा लिएका भाइको विगत सम्झिन्छन्, “ऊ फरवार्ड नै खेल्थ्यो । १० देखि १२ वर्षजति फुटबलमा उसले आफ्नो कौशल देखायो ।”

प्रभाकरले उडाएको जहाज चड्ने ज्योतिलाई भने अवसर जुरेन । तर, उनले आमा र मामा–माइजूलाई आफैँले उडाएर भैरहवा लगेका थिए ।