काठमाडौं । बाढी–पहिरोले क्षति पुगेपछि वितरण रोकिएको मेलम्ची खानेपानी काठमाडौं उपत्यकामा आउने समय लम्बिने भएको छ । आयोजनाले बनाएको कार्ययोजनामा सरकारले अहिलेसम्म कुनै निर्णय नगर्दा पानी आउने समय अनिश्चित भएको हो ।

मेलम्ची खानेपानी आयोजनाको हेडवक्सलगायत संरचनामा क्षति पुगेको छ । गएको असार १ गतेदेखिको अविरल वर्षासँगै आएको बाढी–पहिरोले मेलम्ची बजारदेखि करिब २२ किलोमिटर क्षेत्रमा बढी क्षति पुर्‍याएको थियो ।

आयोजनाका प्रवक्ता राजेन्द्र पन्तका अनुसार करिब दुई अर्ब रुपैयाँ बराबरको संरचना क्षति भएको छ । आयोजनाले सरकारसमक्ष पेस गरेको कार्ययोजनाबारे तत्काल निर्णय नगरिए पुनर्निर्माणको काम सुरु गर्न अझै केही समय लाग्ने पन्तले बताए ।

‘‘ढुंगा, मोटोले पुरिएको सुरुङमार्ग सफा गरी अस्थायी रूपमा पानी ल्याउने योजना बनाएका छौँ । उक्त कार्ययोजनाबमोजिम आउँदो चैत र वैशाख गरी दुई महिनासम्म मात्रै पानी ल्याउन सकिने देखिन्छ । अस्थायी रूपमा ल्याइएको पानी वर्षायाम सुरु भएपछि ल्याउन नसकिने अवस्था सिर्जना हुने सम्भावना छ,” प्रवक्ता पन्तले भने ।

आयोजनाले करिब ६० दिनभित्रमा पुरिएको सुरुङको निरीक्षण गरी अस्थायी रूपमा उपत्यकामा पानी ल्याउने योजना बनाएको थियो । आयोजनाको यो योजनामा सरकारले अहिलेसम्म कुनै निर्णय गरेको छैन ।

आयोजनाले वर्षायाममा क्षति पुगेका संरचना पुनर्निर्माणको काम सुरु गर्न नसकिने जनाएको थियो । वर्षायाम सकिए पनि सरकारले निर्णय नगर्दा काममा ढिलाइ भएको छ ।

आयोजनाले पेस गरेको कार्ययोजनामा माघसम्म ड्राइभर्सनको काम सकाउने भनिएको छ । त्यसपछि अस्थायी रूपमा काठमाडौं उपत्यकामा चैतसम्म पानी ल्याएर वितरण गरिने उल्लेख छ ।

सार्वजनिक खरिद ऐनको दफा ६६ मा टेकेर खानेपानी तथा सरसफाइ मन्त्रालयले गएको कात्तिकमा छोटो प्रक्रियाबाट ठेक्का लगाउन प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्को कार्यालयमा कार्ययोजना प्रस्ताव पठाएको थियो । तर, कुनै निर्णय भएको छैन ।

आयोजनाले गत वर्षको चैत १५ देखि उपत्यकामा परीक्षणका रूपमा तीन महिनासम्म पानी वितरण गरेको थियो । त्यसपछि केही महिना पानी रोकेर सुरुङ परीक्षण गर्ने तयारी थियो । सुरुङ परीक्षण गर्ने भनिएकै दिन बाढी–पहिरो आएको थियो ।

प्रवक्ता पन्तले भने, ‘‘हेडवक्सको स्थायी संरचना निर्माणधीन अवस्थामै थियो । त्यसमा बाढी–पहिरोले थप क्षति पुर्‍यायो । वैकल्पिक टनेलमा लेदो भरिएको छ । अस्थायी रूपमा काम गर्ने भनेका छौँ । त्यसैअनुसारको कार्यायोजना बनाइएको छ । उक्त कार्ययोजनाबमोजिम काम गर्ने वा नगर्ने भन्ने अन्योल छ ।” सरकारको निर्णयकै पर्खाइमा रहेको आयोजनाले जनाएको छ ।

हेडवक्ससम्म पुग्ने बाटो बाढीपहिरोले बगाएको छ । ‘‘हेडवक्ससम्म जाने बाटो बन्दै छ । सरकारको निर्णय पर्खिरहेका छौँ । सरकारको निर्णय आउनेबित्तिकै काम अगाडि बढाउँछौँ,” उनले भने ।

मन्त्रालयले दसैँ सकिएलगत्तै आयोजनाको काम सुरु गर्ने जनाएको थियो । यस विषयमा खानेपानी मन्त्रालयका उपसचिव विनोदकुमार खनाल भन्छन्, ‘‘अहिले यो विषय छलफलमै छ । केही निर्णय भएको छैन । छिट्टै निर्णय गर्ने पहल भइरहेको छ ।”

२२ वर्षको प्रतीक्षापछि उपत्यकामा मेलम्चीको पानी आउँदा काठमाडौं उपत्यका खानेपानी लिमिटेड (केयूकेएल)ले करिब तीन महिनासम्म दैनिक १७ करोड लिटर पानी वितरण गरेको थियो । मेलम्चीको खानेपानी काठमाडौं आएको खुसीयालीमा तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले दुई वर्षमा यांग्री र लार्के खोलाबाट पनि पानी ल्याउने घोषणा गरेका थिए ।

काठमाडौं उपत्यकामा अहिले दैनिक ४३ करोड लिटर पानीको माग रहेको केयूकेएलको अनुमान छ । तर, दैनिक आठदेखि नौ करोड लिटर पानी मात्रै आपूर्ति गरिरहेको छ । केयूकेएलले मेलम्ची खानेपानी नआएसम्म पानी आपूर्ति गर्न वैकल्पिक पानीका स्रोतहरु खोजिरहेको जनाएको छ ।