काठमाडौं । त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल नजिकैको तीनकुने पार्क हवाइ जहाजबाट जो कोही यात्रुले देख्छ । पार्क घाँसेमैदान, शौच गर्ने स्थान फोहोर फाल्ने स्थानका रुपमा परिणत भएको छ । काठमाडौं महानगरपालिकाले तीन वर्ष पहिले चिनियाँ राष्ट्रपति सिचिनफिङ नेपाल आउँदा ६५ लाख रुपैयाँ खर्च गरेर आकर्षक पार्क बनाएको थियो । पार्क वरिपरीे हात्ति, गैडा, घोरललगायत जनावरको आकृति बनाइएको थियो ।
दुबो बिछ्याएर, फूल फुलाएर झकिझकाउ बनाइएको थियो । अहिले ती आकृतिहरु फुटेर फुटपाथमा छरपस्ट छन् । दुबो, फूल चोरी भइरहेको छ ।
काठमाडौं महानगरपालिकाका मेयर विद्यासुन्दर शाक्यको १०१ चुनावी प्रतिवद्धताको ७९ औं नम्बरको प्रतिवद्धतामा तिनकुनेको जग्गाको समस्या समाधान गरी अत्याधुनिक पार्क निर्माण सुरु गर्ने उल्लेख छ । योजना बनाउने तर कार्यान्वयन नहुने गर्दै मेयर शाक्यको कार्यकाल वित्दैछ । अत्याधुनिक बगैंचा, तीनकुने शान्ति मण्डल, बुद्ध पार्क निर्माण गर्ने महानगरका योजना थिए ।
खाली जग्गा वर्षायामको समयमा झारपातले ढाक्छ भने हिउँदको समयमा धुलोधुँवा उड्छ । मेयर शाक्यले २०७२/७३ को बजेटमा समावेश गरेका थिए । बजेट अनुसार एक करोड रुपैयाँ पनि विनियोजन गरीे बुद्ध पार्क निर्माणको योजना अघि सारिएको थियो ।
पछिल्लो समय उक्त पार्क निर्माणलाई महानगरले बजेटमा समावेश गरेको छैन । योसँगै महानगर क्षेत्रभित्र ५० भन्दा बढ पार्क निर्माण गर्ने नीति ल्याएको छ । ५० भन्दा धेरै पार्क निर्माण गर्नसक्ने महानगरले तीनकुने पार्क निर्माण गर्न किन सकेन ?
५० रोपनीभन्दा बढी क्षेत्रफलमा फैलिएको पार्क निर्माण गर्न एक अर्ब २३ करोड ४६ लाख ७५ हजार ८९४ रुपैयाँ ८ पैसा बजेट छुट्याई प्रारम्भिक प्रस्ताव अघि सारिएको थियो । आर्किटेक्टस् डिजाइन एशोसियट्सले महानगरमा पार्क डिजाइन प्रस्तुत गरेको थियो ।
डिजाइन अनुसार पार्कको मध्य भागमा १६ मिटर अग्लो बुद्ध मूर्ति राख्ने, पार्क र बाहिरी भागको बीचमा पानीको फोहराले बनाइने भनिएको थियो । महानगरले योजना अघि बढाउन सकेन । सरकारले बजेट नछुट्याएसम्म पार्क निर्माण गर्न नसकिने महानगरले जनाएको छ । ७ वर्ष पहिले पार्क निर्माण गर्ने योजना थियो ।
प्राकृतिक पार्क बनाइने योजना महानगरको थियो । पार्कभित्रको पार्क शंखचक्र पार्क, भूमिगत पार्किङ गर्न सकिने गरी बनाइने डिजाइन थियो । यस्तै करिब दुईसय जना मानिसले एकैपटक योग गर्न सक्ने प्राकृतिक योग कक्ष राखिने भनिएको थियो ।
मुआब्जा विवाद नमिलेसम्म केही गर्न सकिँदैन : महानगर
महानगरपालिकाले तीनकुने जग्गाको मुआब्जा विवाद नमिलेसम्म केही पनि गर्न नसकिने जनाएको छ । काठमाडौं महानगरपालिका सहरी पूर्वाधार विकास विभागका प्रमुख राम थापाका अनुसार करिब १८ रोपनी जग्गाको मुआब्जा मिलेको छैन ।
‘‘केही व्यक्तिले जग्गाको मुआब्जा बुझ्न मानिरहेका छैनन् । मुआब्जा सुल्झाउन सकिएको छैन । मुआब्जा नसुल्झिएसम्म काम अगाडि बढाउन सकिने अवस्था छैन,” प्रमुख थापाले भने । जग्गाधनीले मागेजति मुआब्जा महानगरले दिन नसक्ने जनाएको छ ।
एक वडा, एक पार्क नीति
एक वडा, एक पार्क निर्माण गर्ने महानगरको नीति छ । नीति अनुसार महानगरका प्रत्येक वडामा एउटा पार्क निर्माण गर्ने काम भइरहेको प्रमुख थापाले बताए ।
थापाका अनुसार महानगरले साना–ठूला गरी ५० भन्दा बढी पार्क निर्माण गर्ने योजना अघि सारेको छ । ‘‘यी मध्ये केही निर्माण भइसकेका छन् । केही निर्माण हुँदैछन । केही सम्झौताको चरणमा छन्,” उनले भने ।
तीनकुने पार्क निर्माण नहुनुको मुख्य कारण मुआब्जा विवाद रहेको भन्दै महानगर पछि हटेको छ । तीन वर्ष पहिले गरिएको पार्क व्यवस्थापन अहिले भद्रगोल भएको छ । पार्कबाट सार्वजनिक सम्पत्ति (दुबो, पार्क सजावटका सामग्री) चोरी हुँदा पनि महानगरले कुनै पनि योजना अघि सार्न सकेको छैन । मेयर शाक्यका १०१ प्रतिवद्धता मध्ये अधिकांश प्रतिवद्धता अधुरै छन् ।