काठमाडौं । “पहिलेको सरकार र कम्युनिस्ट पार्टीको दुईतिहाइ बहुमतको सरकारका बीचमा के फरक भयो ? जनतामा निराशा भयो भन्ने खालका गुनासा आएका छन् । धेरै टिप्पणी गरेर समस्या समाधान त हुँदैन । तर सरकारको समीक्षा गर्ने बेला भयो भनेर दुई अध्यक्षबीच गम्भीर छलफल र समीक्षा शुरू भएको छ,” गएको १९ भदौमा नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (ने क पा) का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ ले सम्पादक तथा राजनीतिक बिटमा कलम चलाउने पत्रकारलाई निवासमै बोलाएर सरकारको कामकारवाहीका विषयमा पोखेको असन्तुष्टि हो यो । २१ भदौबाट शुरू हुन लागेको भारत भ्रमणको पूर्वसन्ध्यामा आएको प्रचण्डको यो अभिव्यक्तिले पार्टीभित्र तरङ्ग नै उत्पन्न गराएको थियो । भारत भ्रमणबाट फर्किएपछि पनि उनी सरकारको कार्यशैलीप्रति असन्तुष्ट नै थिए ।

तर, १९ कात्तिकमा आइपुग्दा अध्यक्ष प्रचण्ड १८० डिग्रीको कोणमा बदलिँदै सरकारको बचाउ गर्न थालेका छन् । सोमबार विराटनगरमा प्रचण्डले सरकारले ‘गियर’ बदल्ने तयारी गरेको भन्दै तीब्र गतिमा नागरिकले अनुभूत गर्ने गरी कार्य सम्पादन गर्ने जिकिर गरे ।
त्यस्तै मन्त्री हेरफेर गर्नेबारेमा पनि बोली फेर्दै तत्काल मन्त्रिपरिषद् हेरफेरको सम्भावना नरहेको भन्दै प्रधानमन्त्री ओलीकै बोलीमा उभिए ।

वामदेव प्रकरणको पटाक्षेप
दसैँको मुखमा नेपाली राजनीति नराम्ररी तरंगित भयो । सामाजिक सञ्जाल सरकार र ने क पाको आलोचनाले भरिए । बर्दिया–१ बाट चुनाव हारेका ने क पाका नेता वामदेव गौतमलाई उपनिर्वाचन लडाउन काठमाडौं–७ का निर्वाचित सांसद रामवीर मानन्धरलाई राजीनामा दिन लगाउने प्रसंगले पार्टीभित्र र बाहिर असन्तुष्टि झाँगियो । र, प्रकारान्तरले सरकारविरुद्धैको असन्तुष्टिको रूप लियो ।

त्यस प्रकरणले अध्यक्ष प्रचण्डलाई नराम्ररी घाटा पुगेको चर्चा ने क पाभित्र हुन थालेको छ । “रामवीरलाई फिर्ता बोलाएर वामदेवलाई सांसद बनाउने खेलमा प्रचण्ड स्वयम् सामेल थिए । विष्णु पौडेलले ठाउँ खोज्दै हिँडेका थिए । तर, पार्टीभित्र र बाहिरबाट विरोध भएपछि प्रचण्ड पछि हट्नुपर्‍यो । विष्णु पौडेलले खुट्टा छाडिहाले । यसले अध्यक्षद्वय केपी शर्मा ओली र पुष्पकमल दाहालबीच दूरी बढाउने काम गरेको छ,” ने क पाका एक केन्द्रीय सदस्य बताउँछन् ।

ने क पाभित्र वामदेव प्रकरण त्यसै सेलाएन । यसले नेताहरूबीच कटूता त उत्पन्न गरायो नै, शंकाको सुविधा पनि थपिदियो ।

“ने क पाभित्र भारत छद्मरूपले प्रवृष्ट भएको र वामदेव प्रकरणमार्फत् मुखरित भएको कुरा अध्यक्ष ओलीको मनमा लाग्यो र, यो च्याप्टरलाई ‘अहिले कुनै निर्णय गर्नु नपर्ने’ भन्दै सचिवालयको बैठकले क्लोज गर्‍यो,” उनको दाबी छ ।

त्यसो त, सचिवालयका नौमध्ये माधव नेपाल, झलनाथ खनाल, रामबहादुर थापा ‘बादल’ नारायणकाजी श्रेष्ठसमेत रामवीरको राजीनामामा सहमत हुने विश्वास प्रचण्डको थियो ।  तर, वामदेको पक्षमा मतैक्यता हुन नसकेपछि ओलीसँग दूरी बढाएर जान नसकिने रहेछ भन्ने निष्कर्षमा प्रचण्ड पुगेको ने क पाका नेता बताउँछन् ।

राजीनामाको प्रसंगलाई लिएर अध्यक्ष ओलीको मनमा झस्का पसेको रामवीर स्वयम् स्वीकार्छन् । “मलाई शक्तिकेन्द्र धाएर अनावश्यक चलखेल गरेको आरोप लगाइयो । पार्टीका केही नेता डिप्रेसनमा गए र आत्तिँदै सरकार नै ढलाउने खेल भएको टिप्पणी गर्न थाले, रामवीरको त्यो क्षमता होला र ?,” उनले बाह्रखरीसँगको अन्तर्वार्तामा प्रतिप्रश्न गरेका थिए ।

त्यतिमात्र नभई यही विषयमा प्रधानमन्त्री एवम् पार्टी अध्यक्ष ओलीसँग कुरा भएको र आरोपको खण्डन गरेको उनको भनाइ थियो ।

रामवीरकै भनाइलाई आधार मान्ने हो भने पनि दुई अध्यक्षबीच वामदेव प्रकरणले दूरी बढाएको छ । त्यसैलाई चिर्न अध्यक्ष प्रचण्ड अहिले सरकारको बचाउमा छन् । पार्टीले आयोजना गरेको चियापान त्यसको माध्यम बनेको छ ।

प्रचण्डको मनोदशा
नवगठित ने कपाका अध्यक्ष रहेका प्रचण्ड ३० वर्षदेखि पार्टी नेतृत्वमा छन् । सेक्टर काण्डपछि मोटो मशालको नेतृत्वमा आइपुगेका प्रचण्ड एकता केन्द्र, नेकपा (माओवादी), एकीकृत नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी, नेकपा (माओवादी केन्द्र) र ने क पासम्म आइपुग्दा ६ पटक पार्टीका चोला बदलिँदासम्म उनी शीर्ष नेतृत्वमै छन् ।

त्यसर्थ उनी ने क पामा शान्त रहने अवस्थामा छैनन् । कुनै न कुनै खेलमार्फत् नेतृत्वमा हाबी हुने ध्याउन्नमा छन् । पूर्वएमालेभित्रको शिरामा खेलेर तिनको नेतृत्व गर्ने ‘च्याँखे दाउ’मा उनी छन् ।

“माओवादी केन्द्रमा छँदा पार्टी भनेकै प्रचण्ड थियो । जनयुद्धको कालखण्डमा पनि प्रचण्डपथ विचारधारामार्फत् अभिव्यक्त भएकै हो । तर, एमालेसँग एकता भएपछि उनी नेतृत्वबाट ओझेल परेका छन्, ‘पार्टी भनेकै म हुँ र म भनेकै पार्टी हो’ भन्ने मनोभाव ने क पामा लागु हुने अवस्था छैन,” ने क पाका अर्का केन्द्रीय सदस्य बताउँछन् ।

एकता प्रक्रियालाई आधारभूत तहसम्म पुर्‍याउन पूर्व माओवादी केन्द्रका कारण पनि सम्भव भइरहेको छैन । “जति नेता छन्, केन्द्रमै छन् । प्रदेश र जिल्ला तहमा कमिटी नै छैनन् । भए पनि बैठक नै बस्दैनन् । जिल्ला कमिटीका सदस्यको नामावली मगायो भने भोलिपल्ट कम्प्युटर टाइप गराएर ल्याउनुपर्ने अवस्था छ, जिल्ला कमिटीको माइन्युटसम्म छैन । पार्टी प्रणालीमै नहुर्किएकाले होला प्रचण्डको नेतृत्वसीप आत्मकेन्द्रित छ,” ने क पाका नेता बताउँछन् ।

केपी अस्वस्थ हुँदा प्रचण्डलाई ‘लाभ’
दसैँलगत्तै केपी ओली एकाएक थलिए । दशकअघि मृगौला प्रत्यारोपण गरिएका र निरन्तर फलोअपमा जाँदै–आउँदै गरेका प्रधानमन्त्री ओलीले दसैँमा टीकाको दिनदेखि चतुर्दशीको दिनसम्म टीका लगाइदिनै व्यस्त भए । पूर्णिमाको भोलिपल्टैबाट ओछ्यान परे । कात्तिक १० गते पार्टीले आयोजना गरेको चियापानमा समेत जान सकेनन्, उनी ।

प्रधानमन्त्री ओली बिरामी हुँदा त्यसको असर पार्टीलाई पनि पर्‍यो । सचिवालयको बैठक धकेलियो । स्थायी कमिटीको बैठक सर्‍यो । पार्टीका नियमित बैठक टाँगिए पनि गतिविधि रोकिएका छैनन् । पार्टी अध्यक्षको हैसियतले देशभर जाने मौका पाएका छन्, प्रचण्ड ।
त्यसले पूर्वएमालेका तलका कार्यकर्तासँग चिनापर्ची गराइदिएको छ भने अर्कातिर अध्यक्षको रिक्तता पूर्ति गर्ने र अध्यक्ष ओलीसँगको तिक्तता मेटाउने अवसर पनि जुराइदिएको छ ।

त्यसैको कारण हुनसक्छ, सोमबार अध्यक्ष प्रचण्डले केपी ओलीको खुलेर प्रशंसा गरे । “ओलीजी १४ वर्ष काराबास बस्नुभयो । उहाँको १४ वर्ष काराबास बसेको मनोविज्ञान पनि छ । म पनि १४ वर्ष वनवास बसेँ । मेरो पनि मनोविज्ञान छ । यो १४ वर्षको काराबास र वनबासले हामीलाई यो ठाउँमा ल्याएको छ,” उनले विराटनगरमा कार्यकर्तामाझ भने ।

मदन मोहको भित्री चाल
प्रचण्डले बताउँदै आएका छन्– जनताको बहुदलीय जनवादका प्रवर्तक एवम् नेपालको कम्युनिष्ट लोकतान्त्रिकरणका अगुवा मदन भण्डारीसँग उनको भेट र लामो छलफल जेठ ११ गतेका लागि तय भएको थियो । तर, विक्रम सम्वत् २०५० जेठ ३ गते उनको निधन भयो । रहस्यमय दुर्घटनामा भणडारी दिवंगत भएपछि मदनसँगको भेट अपूरो रहेको उनको दुखेसो एमालेका मञ्चमा पोख्दै आएका थिए । 

गत जेठ ३ गते पार्टी एकताका दिन पनि मदननगर, बल्खुमा रहेको मदनको सालिकमा माल्यार्पण गर्दै उनले मदन भण्डारीलाई ‘इतिहासको आवश्यकता र आकस्मिकताले जन्माएको पात्र’ भएको टिप्पणी गरेका थिए । र, मदन–आश्रित स्मृति दिवसकै दिन पार्टी एकता गर्न आफूले नै जोड दिएको बताएका थिए ।

तर, उनको त्यो अभिव्यक्ति पूर्व एमालेभित्रको ठूलो पंक्ति रिझाउने हतियार भएको टिप्पणी ने क पाभित्रै हुन थालेको छ । “पूर्वएमालेभित्र मदन भण्डारीलाई मान्ने ठूलो पंक्ति छ । उनीहरूको मनोभावना जित्न पनि प्रचण्डले मदनप्रति श्रद्धा देखाएका हुन्,” ने क पाका नेता भन्छन् ।

मदनप्रति मोह देखाउन तर त्यही मदनले प्रतिपादन गरको जनताको बहुदलीय जनवादप्रति मोह नदेखाउनुले पनि उनको निहितार्थ प्रष्ट हुने ती नेताको दाबी छ । “अहिले जनताको बहुदलीय र मदन भण्डारी विचारधाराको रक्षक केपी ओली देखिएका छन् । केपी ओलीनिकट कार्यकर्ताको मन जित्न र आगामी महाधिवेशनबाट नेतृत्वमा आउन पनि प्रचण्डले मदनप्रति आशक्ति देखाएका हुन्,” उनी थप्छन् ।