काठमाडौं । विकास सहयोग अन्तर्गत दातृ राष्ट्र तथा निकायले नेपाललाई उपलब्ध गराउने आर्थिक सहायता रकममा अनुदान सहयोगलाई ऋण सहायताले उछिनेको छ । अघिल्ला वर्षहरुमा वैदेशिक सहायतामा सधैँ अनुदानको मात्रा बढी हुने गरे पनि आर्थिक वर्ष २०७४/०७५ मा भने दाताहरुले नेपाललाई उपलब्ध गरी खर्च भएको आर्थिक सहायतामा अनुदानभन्दा ऋण सहायता बढी देखिएको हो ।
गत साता अर्थ मन्त्रालयले सार्वजनिक गरेको ‘विकास सहायता प्रतिवेदन’ मा पछिल्लो आर्थिक वर्ष २०७४/०७५ मा बिभिन्न विकास परियोजनाहरुको लागि कूल एक अर्ब ६२ करोड २८ लाख अमेरिकी डलर (करिव १ खर्ब ८३ अर्ब ३६ करोड ५१ लाख रुपैयाँ) आर्थिक सहायता नेपालले प्राप्त गरेको थियो । यसमा अन्तर्राष्ट्रिय गैर सरकारी संस्था (आईएनजीओ)हरुले नेपालको विकासमा खर्च गरेको रकमलाई जोडिएको छैन ।
प्रतिवेदनअनुसार दातृ राष्ट्र तथा निकायले ऋण सहायता अन्तर्गत ८१ करोड ९१ लाख अमेरिकी डलर (करिव ९२ अर्ब ५५ करोड ८३ लाख रुपैयाँ), अनुदान सहायता अन्तर्गत ५७ करोड ३ लाख अमेरिकी डलर (करिव ६४ अर्ब ४४ करोड ३९ लाख रुपैयाँ) र प्राविधिक सहायता अन्तर्गत २३ करोड ३३ लाख अमेरिकी डलर (करिव २६ अर्ब ३६ करोड २९ लाख रुपैयाँ) नेपाललाई उक्त वर्ष उपलब्ध गराएका थिए ।
“आर्थिक वर्ष २०७३/०७४ सँग तुलना गर्दा आ.व. २०७४/०७५ मा ऋण सहायता बृद्धि भएको छ भने अनुदान सहयोग उस्तैउस्तै रहेको छ । आर्थिक सहायता भने हल्का रुपमा घटेको छ,” विकास सहायता प्रतिवेदन, २०१८ मा उल्लेख गरिएको छ ।
प्राप्त कूल वैदेशिक आर्थिक सहायतामा ५०.५ प्रतिशत हिस्सा ऋण सहायता, ३५.१ प्रतिशत हिस्सा अनुदान सहयोग र १४.४ प्रतिशत हिस्सा प्राविधिक सहायताले ओगटेको छ । वैदेशिक सहायतामा सधै अनुदान सहयोगको हिस्सा बढी रहने गरेपनि गत आर्थिक वर्ष भने क्रण सहायताले उछिनेको छ ।
गत आर्थिक वर्ष नेपालको विकास परियोजनाहरुको लागि सबैभन्दा बढी अनुदान सहयोग उपलब्ध गराउनेको पहिलो नम्बरमा युरोपेली युनियन (ईयू) रहेको छ । ईयूले गत वर्ष ११ करोड ३२ लाख अमेरिकी डलर (करिव १२ अर्ब ७९ करोड १६ लाख रुपैयाँ) अनुदान सहयोग उपलब्ध गरेको थियो । त्यसपछि क्रमशः विश्व बैंकले ९ करोड ४७ लाख अमेरिकी डलर, बेलायतले ५ करोड ९२ लाख अमेरिकी डलर, यूएएआईडीले ४ करोड ४४ लाख अमेरिकी डलर, भारतले ३ करोड ९६ लाख अमेरिकी डलर, चिनले ३ करोड ६४ लाख अमेरिकी डलर नेपाललाई अनुदान सहयोग उपलब्ध गरेका थिए । बाँकी अनुदान सहयोग अन्य दातृ राष्ट्र तथा निकायले उपलब्ध गरेका थिए ।
प्रतिवेदन अनुसार नेपाललाई सबैभन्दा बढी ऋण सहायता उपलब्ध गर्ने सूचीको पहिलो नम्बरमा विश्व बैंक रहेको छ । विश्व बैंकले गत आर्थिक वर्ष नेपाललाई ४३ करोड ८६ लाख ३७ हजार ९ सय ४२ अमेरिकी डलर (करिव ५० अर्ब रुपैयाँ) ऋण सहायता उपलब्ध गरेको थियो । त्यसपछि ठूलो मात्रामा ऋण सहयोग एसियाली विकास बैंक (एडिबी)ले २५ करोड ८१ लाख ७८ हजार ९ सय ३९ अमेरिकी डलर नेपाललाई दिएको थियो । विश्व बैंक र एडीबी पछि जापानले ७ करोड ६१ लाख ९६ हजार ४ सय ९४ अमेरिकी डलर, चीनले १ करोड ८५ लाख २८ हजार ८ सय ९६ अमेरिकी डलर र भारतले १ करोड ४९ लाख ७९ हजार ६ सय ६० अमेरिकी डलर नेपाललाई ऋण सहायता स्वरुप उपलब्ध गराएका थिए ।
प्रतिवेदन अनुसार गत वर्ष प्राप्त कूल वैदेशिक सहायता मध्ये १ अर्ब २६ करोड ३५ लाख अमेरिकी डलर (करिव १ खर्ब ४२ अर्ब ७७ करोड ५५ लाख रुपैयाँ) नेपाल सरकारको बजेट मार्फत र ३५ करोड ९३ लाख अमेरिकी डलर (करिव ४० अर्ब ६० करोड ९ लाख रुपैयाँ) बजेटभन्दा बाहिर रही दाताहरुले विकास परियोजनामा खर्च गरेको देखिन्छ ।
