मिलन लिम्बु इलाम २ मा राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका तर्फबाट उमेदवार छन् । १५ गते हुन लागेको उपनिर्वाचनका लागि उनी चुनावी मैदानमा होमिएका छन् । रास्वपाका सभापतिसमेत रहेका गृहमन्त्री रवि लामिछानेसहित सिंगो पार्टी यतिबेला इलाममा छ ।

घरदैलो अभियानकै क्रममा लिम्बुसँग बाह्रखरीका रोमन आचार्यले कुराकानी गरेका छन् । प्रस्तुत छ, लिम्बुसँग गरिएको उपनिर्वाचनकेन्द्रित कुराकानी :

–चुनावी अभियानमा हुनुहुन्छ, माहोल कस्तो भइरहेको छ ?

जनताको माझ पुग्ने, जनताको कुरा सुन्ने अनि जनतालाई हामीलाई मत दिनुस् है भन्ने क्रम चलिरहेको छ । जनता उत्साहित हुनुहुन्छ घण्टीमा मत दिएर नयाँ सन्देश दिन तयार हुनुहुन्छ । 

–इलाम २ मा जनताले के खोजेका रहेछन् ?

जनताको दुइ पक्षबाट कुरा छ । तर, मुख्य भनेको अत्यधिक विकास इलामे जनताले चाहेका छन् । 

संसदको नीति निर्माण र कानुन बनाउने काम हो । तर त्यसले मात्र पुगेन । यहाँ चाहिँ विकासको साझेदार पनि बन्नु पर्ने रहेछ । विकास होस् भन्ने चाहना मैले घर घर पुग्दा पाएँ । 

–स्वतन्त्र उमेदवारी घोषणा गर्नुभयो । अन्तिममा रास्वपा रोजेर घण्टी चुनाव चिह्नबाट लड्दै हुनुहुन्छ । दल नै किन आवश्यक परेको ?

यो सामान्य प्रकृया हो यसमा ठूलो विषय केही छैन । पहिला स्वतन्त्र चुनाव लड्ने तयारीमा थिएँ पछि रास्वपामा आवद्ध भएर चुनाव लड्न चाहेँ । सामान्य प्रकृया न हो । 

–अवसरवादी भयो भनेर निकै आरोप लाग्यो नि ?

रास्वपामा गएर चुनाव लड्दा के अवरवाद भयो र ? म त इलामे जनताको पक्षमा काम गर्न पो आएको हो त ।

मैले जनताको पक्षमा काम गर्ने पार्टी त रास्वपानै हो नि ।  मैले स्वतन्त्र उमेदवारी घोषणा गर्दा मुद्दा मिल्ने दलसँग मेरो सहकार्य हुन्छ भनेकै थिएँ ।  मेरो लाभको लागि हैन जनताको पक्षमा काम गर्छु भन्दा रास्वपासँग सहकार्य गर्न पाउनु मेरो त अवसर हो । 

जनताको पक्षमा काम गर्छु भन्दा अवसरवादी भनेर मलाई कसैले भन्छ भने ठिकै छ । 

–इलाम २ मा पहिचानको विषय जोडदार ढंगले उठेको छ । यसलाई तपाईंले चाहिँ कसरी लिनुभएको छ ?

पहिचानको विषय सिङ्गो देशलेनै न्यारेटिभको रूपमा सोच्नुपर्छ ।  पहिचान केलाई भन्ने र यसलाई कसरी सम्बोधन गरेर जाने भन्ने कुरा समस्या कसरी समाधान गर्ने यो विषय सामान्य हैन गहिराइमा पुगेर मज्जाले चिन्तन मनन् गर्नुपर्छ । 

यसमा मेरो दुईमत छैन । तथापी पहिचानलाइ साँघुरो घेराबाट लैजाने कि फराकिलो मैदानमा लैजाने भन्ने सन्दर्भ छ ।  पहिचानको विषयमा कसैले विमति राख्छ भने यो देशको संविधान मूल कानुन र यहाँको वस्तुगत अवस्था सामाजिक राजनीतिक अन्य परिवेश बुझ्दैन भन्ने निष्कर्ष रहन्छ । 

मलाई लाग्छ कुनै पनि दलल यहाँ पहिचानको विरोध गर्दैन । तर पहिचानलाई कति फराकिलो बनाएर सबै पहिचान स्वीकार गर्न सक्छौं भन्ने कुरा सोच्नुपर्छ ।  पहिचान अस्तित्वहरू स्वीकार गर्ने एउटा माध्यम हो । एकले अर्काको अस्तित्व स्वीकार गर्नु भनेकै पहिचान हो । 

पहिचानको आन्दोलन लामो समयदेखि चलिरहेको छ । यो विषय एक व्यक्ति वा एक दलले भन्दा पनि सबै दलले मिलेर व्यवस्थापन गरेर लैजानु पर्छ । 

–हिजो पत्रकारितामा रहँदा पनि पहिचानको विषयमा तपाईं खरो देखिनुभएकै हो । नेपाल पत्रकार महासंघले पुस्तक निकाल्दा...

यो चाहिँ फरक हो । मैले के भनेको हो भने पत्रकार महासंघको इतिहास सच्याउने कुरा र  पहिचानको कुरा जोडिदैन । यो आन्दोलन र त्यो आन्दोलनको प्रकृति मिल्दैन । 

–यसमा पार्टीको पोजिसन चाहिँ के हो त ?

रास्वपाले कहिले पनि पहिचानको विरोधमा कहिले बोलेको छ र ? छैन नि !  पहिचानको विषयमा नबोल्नु भनेको स्वीकार गरेको हो नि । बेठिक लागेको भए त ठिक भएन भनेर बोल्ने थियो होला नि । त्यसकारण रास्वपाले सबैको अस्तित्व स्वीकार गरेर जानुपर्छ भन्छ । 

जलेश्वर प्रस्तावनाले यहाँको सनातन सभ्यता हाम्रो पहिचान हो यसको संरक्षण र सम्वद्र्धन गरेर जानुपर्छ भनेको छ ।  यो भनेको त सबैको अस्तित्व स्विकारेको होला नि ।  त्यसकारण रास्वपाको प्रस्तावना पढे स्पष्ट हुन्छ कि रास्वपा पहिचानको पक्षमा छ ।

–क्षेत्र घुम्दा यहाँको एजेन्डामा पर्नुपर्ने विषय पहिचान मात्र हो कि अरू पनि देख्नुभयो ?

इलामको निर्वाचन र पहिचान आन्दोलनको खास ठूलो अन्तरसम्बन्ध छैन । 

किनभने पहिचानको विषय प्रदेशको नामाकरणसँग जोडियो । निर्वाचन चाहिँ संघीय संसद्को हुँदैछ । माथि गएर नाम फेर्ने पनि हैन त्यसको कुनै अर्थ रहेन । तथापी एउटा एजेन्डा हो उहाँहरुले उठाउनुभएको छ ठिक छ ।

–इलाम उपनिर्वाचनबाट रास्वपाले देशभर दिन खोजेको सन्देश के हो ?

हिजो सदन निदाउने र भत्ता खाने ठाउँ थियो नि । तर आज रास्वपाका २१ जना सांसद सदनमा गएर जे जस्तो काम गरिरहनुभएको छ मन्त्री भएर जे गर्नुभएको छ त्यो ठूलो सन्देश हो ।  त्यो सन्देशमा अर्को ठूलो सन्देश थप्न इलामबाट निर्वाचित भएर गएर जनताको काम गर्न जनताको पक्षमा आवाज उठाएर नयाँ सन्देश दिन खोजेको छ । 

सांसद भनेको ढ्यापढ्यापे मात्र होइन नीति निर्माणमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छन् भनेर रास्वपाले जे सन्देश दिएको छ त्यो सन्देशलाई अझ बुलन्द पार्नुपर्छ ।

–तीन वर्षपछि आम निर्वाचन हुँदैछ । यो उपनिर्वाचन त्यसको टेस्ट हो ?

पार्टी मिसन ०८४ मा छ । यो विशेष परिस्थितिको मात्र उपनिर्वाचन हो । एउटा निर्वाचनले अर्को निर्वाचनमा केही न केही असर पार्छ नै । तर यो ०८४ को निर्वाचन अघिसम्म रास्वपाले जनताको पक्षमा गर्ने कामले ०८४ मा प्रभाव पार्ने हो । 

इलाममा म निर्वाचित भएर गइसकेपछि १६ गतेको दिनदेखि जनताको पक्षमा काम गर्न थाल्छु ।  ०८४ मा त पार्टीले कायापलट गरिहाल्छ । इलाम उपनिर्वाचनले सिङ्गो देशलाइ सन्देश दिँदैछ ।