काठमाडौं । मंगलबार अर्थमन्त्रीले नेप्से अनलाइन ट्रेडिङ सिस्टमको औपचारिक उद्घाटन गरे । यो ऐतिहासिक अवसरसँगै सेयर मार्केटका नेपाली खेलाडीले घरमै बसेर खरिदबिक्रीको आदेश दिन सक्ने विश्वभर प्रचलित प्रणाली प्रयोग गर्न पाउने भएका हुन् ।
तर, तिहारको मुखैमा तामझामका साथ समुद्घाटन गरिएको प्रणालीमा लगानीकर्ता अभ्यस्त हुन पाएका छैनन् । प्रणालीको सुरुवाट भएको दिन भोलिपल्ट कारोबार खुलेपनि बजारमा लगानीकर्ताको उल्लेखनीय उपस्थिति भने थिएन ।
उक्त दिन बजार दोहोरो अंकले बढेको भएपनि कारोबार रकम भने अन्य दिन झैं न्यून थियो । सो दिन बजारमा १ सय ५५ स्क्रिप्टका ८ लाख २२ हजार कित्ता सेयर २४ करोड ४५ लाख रुपैयाँमा किनबेच भएको थियो ।

तिहारको मुखैमा सुरु भएको अनलाइन ट्रेडिङले लगानीकर्तामा खुसीको सन्देश ल्याएको भएपनि गोजीमा पैसा बोकेर पनि लगानीकर्ताले सेयर खरिदबिक्री गरेनन् । यसको कारण लगानीकर्ता तिहारको खर्च जुटाउन व्यस्त रहेको बुझ्न सकिन्छ । वा, लगानीकर्तामा ‘पर्ख र हेर’ को भावना जागृत भएको हुन पनि सक्ने जानकारको बुझाइ छ ।

तर, आइतबार सेयर बजार खुल्दै छ । सेयर बजार पूर्णरुपमा अनलाइन हुन आवश्यक सबै भौतिक पूर्वाधार निर्माण भइसकेको नेप्सेले दाबी गरेको छ । यसहिसाबले लगानीकर्ता उत्साहित भएका छन् । एकजना लगानीकर्ताले त फेसबुकमा लेखेका छन्, “आइतबार ११ बजेको छटपटि मलाई त सुरु भइसक्यो । तपाईंलाई नि ?”

यसबीच लगानीकर्ताहरुले पनि उद्घाटको अवसरमा अर्थमन्त्रीले दिएको अभिव्यक्तिलाई सकारात्मक रुपमा हेरेका छन् । सो समय अर्थमन्त्रीले लामो समयपछि लगानीकर्ताको मर्म अनुरुपको अभिव्यक्ति दिएको उनीहरुले टिप्पणी गरेका छन् । अनलाइन कारोबारको उद्घाटन अर्थमन्त्रीले उत्साहपूर्वक आफैंले गर्नु र यही समयमा विवादित लाभकरको स्थायी समाधान खोजिएको समाचारले सरकार पुँजीबजारलाई एउटा उचाइमा पुर्याउन चाहन्छ भन्ने स्पष्ट देखिने लगानीकर्ताको अनुभव छ । उनीहरुले भनेका छन्, “अर्थमन्त्री सेयर बजारबारे पहिलोपटक सकारात्मक भएको बुभियो ।”

यसो त धरैजसो देशहरुमा अनलाइन कारोबार प्रणाली उद्घाटन पछिको कारेबारमा परिसूचक बुलिस हुने गरेको छ । यसहिसाबमा पनि आइतबार सकारात्मक परिणाम आउने उनीहरुको अपेक्षा छ । तर, यही विषयमा टिप्पणी गर्नेहरुले अनलाइनले पूर्णरुपमा काम नगरेकाले आइतबार पनि के हुने हो भन्ने दुविधामा लगानीकर्ता रहेको बताएका छन् ।

यसविषयमा सामाजिक सञ्जालमा थुप्रै टिकाटिप्पणी भएका छन् । फेसबुकमा एक लगानीकर्ता लेख्छन्, “उद्घाटन भएको दिन अनलाइनले काम नगरेर सर्वसाधारणले हेर्न पाएका थिएनन् । आइतबार पनि पुरानै सिस्टममा कारोबार हुनसक्छ ।”
तर, सेयर परिसूचक बढ्ने पक्का रहेको केही साना लगानीकर्ताको दाबी छ । तर, पछिल्लो सयम सूचीकृत संस्थाहरुले नगद लाभांश दिएकाले बजारमा लगानीकर्ताको अपेक्षा पुरा हुन सकेन । यसैकारण दोस्रो बजारमा लगानीकर्ता आफ्नो सेयर बेच्न तयार रहँदा सेयरमा आपूर्ति बढेको छ । माग यथावत् रहँदा यसबेला सेयरको मूल्य घटिरहेको छ ।

जानकारहरु पनि लगानीकर्ता एकदमै चनाखो रहेको र ठूला संस्थाहरुले नगद लाभांश दिएकोले बजार घट्ने वा घट्ने बारे केही बोल्न नमिल्ने बताउँछन् ।

यसबीचमा अनलाइनको बारेमा नकरात्मक समाचार फैलाउने पनि धेरै छन् । अनलाइन ट्रेडिङ गर्ने सफ्टवेयरमा केही समस्या रहेको लगानीकर्ताले अनुभव गरेका छन् । उनीहरु निरन्तर रुपमा नेप्से घट्ने अफवाह फैलाउने गरेको भेटिएका छन् ।
तर, लगानीकर्ता संघहरुले यसबीच सफ्टवेयरमा रहेको समस्याबारे नियमाक निकायसँग छलफल गरी तत्कालै लगानीकर्ताको हितमा हुने किसिमको ‘लबिइङ’ गर्नुपर्ने लगानीकर्ताको सुझाव छ ।

ढिलै भएपनि अनलाइन कारोबार सुरु भएको छ । एकचोटी सुरु भएपछि अब लगानीकर्ताले पुरानो प्रणालीमा फर्कनु पर्दैन । तर, प्रणाली पूर्ण कार्यान्वयनमा आउन केही समय लाग्ला । लगानीकर्ताले यसमा केही धैर्यता भने अपनाउनुपर्ने हुन सक्छ ।

यसअघि बजेट र मौद्रिक नीतिले सेयर लगानीकर्तालाई समेट्न केही प्रयोग गरेको भएपनि लगानीकर्ता सरकारसँग केही रुष्ट हुँदै आएका थिए । पहिले सरकारको केही दवाव हुँदै आएको थियो । निरन्तर दवाव र ब्याजदरले पेलिएका लगानीकर्ताको पक्षमा अहिले नीतिगत व्यवस्था पनि छ ।

प्राथमिक सेयर निश्कासनमा आवेदन दिनेको संख्या पनि निरन्तर बढ्दै छ । पब्लि कम्पनीमा लगानी गर्ने नेपालीको संख्या बढ्नुले पनि अब लगानीकर्ता दोस्रो बजारतर्फ आकर्षित हुने संकेत गर्दछ । अब दोस्रो बजार पनि अनलाइनमा गएपछि नेपाली पुँजीबजार एक खुड्किलो माथि चढेको अनुभुति भएको छ ।

अर्थात्, अहिले इनिङ परिवर्तन भइसको छ । बल, लगानीकर्ताको कोर्टमा छ । अर्थ मन्त्रीले पनि लगानीकर्ता देशको मेरुडण्ड रहेको उल्लेख गरिसकेका छन् । पुँजीगत लाभकर गणनामा रहेका केही समस्या समाधार गर्न सरकारी तहबाट निर्णय भइसकेको उनको आश्वाशन छ ।

तसर्थ, विगतमा लगानीकर्ताले अर्थमन्त्रीबारे गर्दै आएका शंका उपशंकाका छाल केही कम गर्न सक्नुपर्छ । बुझेका अर्थमन्त्री र उनको दीर्घकालिन योजनाप्रति लगानीकर्ता विश्वस्त हुृन सक्नुपर्छ । ‘जुन गोरु आए पनि कानै चिरेका’ भन्ने उखान अब लगानीकर्ताले सम्झन नपरोस् ।