पोखरा । तिहार आउन अझै एक साता बाँकी छ । तर, सयपत्री ढकमक्क फुलिसके । अघिल्ला वर्षहरूमा पोखराले भनेजति सयपत्री पाउँदैनथ्यो, भारतबाट आयात गर्नुपर्थ्यो ।

तर, यसपटक पोखरासँग झन्डै एक लाख माला बनाउन पुग्ने फूल छ । पोखरा महानगरको आर्थिक विकास महाशाखा, कृषि विकास शाखा प्रमुख मनहर कडरियाले पुष्पखेती विस्तार भएको र पोखरालाई आवश्यक पर्ने फूल पोखरामै उत्पादन भइरहेको जानकारी दिए ।

“पोखरालाई ठ्याक्कै यति फूल चाहिन्छ भन्ने त छैन । तर, एक लाख माला बनाउन पुग्ने फूलको उत्पादन हामीसँग छ,” उनले भने ।

नेपाल सरकारले २०७९ साउन १२ गते राजपत्रमा सूचना नै प्रकाशन गरेर नेपालभर प्लास्टिकजन्य फूलगुच्छाको उत्पादन, आयात, बिक्री वितरण वा भण्डारण गर्न पूर्णरूपमा रोक लगाउने निर्णय गर्‍यो । त्यसकारण यसपटक तिहारमा प्लास्टिकका फूलले प्रवेश नपाउने हुँदा पुष्प व्यवसायीहरूमा आफ्नो उत्पादनले बजार पाउने विश्वास छ ।

सरकारको यो निर्णयलाई टेकेर पोखरा महानगरपालिकाले शुक्रबार एक सूचना जारी गरेको छ । महानगरको आर्थिक विकास महाशाखा, कृषि विकास शाखाले एक सूचना जारी गर्दै स्थानीय फूलको माला प्रयोग गर्न आग्रह गरेको छ ।

सूचनामा २०८० कात्तिक १ गतेदेखि आयातित सयपत्री माला बन्द गरेकाले उक्त निर्णयको प्रभावकारी कार्यान्वयन हुने जनाइएको छ । यसको अर्थ, यसपटकको तिहारमा पोखरामा सयपत्री मालाहरू पनि बाहिरबाट आउने छैनन् ।

कडरियाका अनुसार पोखरा महानगरपालिका क्षेत्रभित्र १६५ रोपनी क्षेत्रफलमा सयपत्रीको खेती गरिएको छ ।

“घरघरमा पनि फूलहरू छन् । गत साल चाहिँ पुगेन । अहिले चाडबाड केन्द्रित र मुख्य सिजन पनि हो । अर्को चाहिँ हामीले खेती विस्तार गरेका कारण पुग्छ भन्ने हाम्रो आँकलन हो,” कडरियाले भने ।

फूलखेती विस्ताराका लागि भनेर महानगरपालिकाले उन्नत जातको सयपत्री फूलको बिरुवा पनि कृषकहरूलाई वितरण गरेको छ ।

उनी भन्छन्, “हामीले कर्मा ५५५ भन्ने जातको फूल, जुन मालाका लागि एकदमै उपयुक्त पनि देखियो । हामीले कृषकहरूलाई १६५ रोपनी क्षेत्रफलको लागि बिउ दिएका हौँ ।”

महानगरपालिकाले यो उन्नत जातको बिउ थाइल्यान्डबाट ल्याएको हो ।

तर, तिहार अगावै फूल फुलिसकेका कारण ओइलाउने चिन्ता किसानमा छ । बारीमा कोदो रोप्न छाडेर सयपत्री फूल रोपेकी नमिता अधिकारीलाई तिहार अगाडि नै फूल सुक्ने हो कि भन्ने चिन्ता छ । गत साल उनले परीक्षणका लागि दुईवटा गरामा कोदो नरोपी सयपत्री रोपिन् । त्यसले लगानी पनि उठायो र थोरै नाफा पनि दियो ।

यसपटक भने ६ रोपनी बारीमा कोदो छैन, पहेँलपुर र मनमोहक सयपत्री फुलिरहेका छन् । “अहिले हामीले ६ रोपनी जग्गामा ९ हजार बेर्ना रोपेका छौँ । केही बेर्नाहरू मरे, केहीमा चाहिँ डढेलो लाग्यो, अरू चाहिँ एकदमै राम्रोसँग फुलिरहेको छ,” उनले भनिन् ।

एस्कोल कृषि फर्मका सञ्चालक, कर्णबहादुर पुनले पोखरा २६ मा १७ रोपनीमा सयपत्री रोपेका छन् । महानगरपालिकाले दिएको बिउलाई उनले एकनासले फुलाइरहेका छन् ।

“पहिला बेर्ना तयार गर्‍यौँ । त्यसपछि मूल हाँगालाई पिचिङ गरेर माटोमा गाडेर राख्यौँ । दुई हप्तापछि यसमा जरा आयो, अनि रोप्यौँ,” पुनले भने ।

उनले १७ रोपनीमा फूलखेती गरेका छन् । जहाँ दुईहजार सयपत्री फुलिरहेका छन् । उनको पनि चिन्ता तिहार ढिला आएकोमा छ ।

त्यसका लागि महानगरपालिकाले कोल्ड स्टोर्समा राख्ने प्रबन्ध गरेको महाशाखा प्रमुख कडरियाले बताए ।

“फूलहरू एकैपटक फुल्दैनन नि त । छिटो फक्रिसकेका फूलहरूलाई कोल्ड स्टोर्समा राख्ने, बाँकी फूलहरूको पनि वृत्तिविकास हुन्छ । अहिले तिहार ढिला परेको हुँदा फूलहरू छिटो फुलेका छन् । हामीले महानगरपालिका भित्रका वडाहरूमा रहेका किसान बजारमा कोल्ड स्टोर्सहरू छन् । त्यहीँ राख्न भनेका छौँ,” उनले भने ।

७० दिनमै तयार हुने उन्नत जातको यो सयपत्री फूल कोल्डस्टोरमा हप्तौँसम्म केही नहुने, एकै बोटमा ७५ थुँगासम्म फुल्ने पाइएको उनको भनाइ छ ।

पोखरामै सयपत्रीको राम्रो उत्पादन भएका कारण प्लास्टिकका फूल र मालालाई निषेध गरिएको छ ।

"प्लास्टिकको माला त सरकारले प्रतिबन्धै लगाइसकेको छ । तर, बजारमा हामीले प्लास्टिकका फूलहरू देखिरहेका छौँ । जनताले सूचना नपाएर वा चेतना नपुगेर पनि होला । यो गैरकानुनी हो, हामीले निरन्तर बजार अनुगमन गर्छौं । वातावरणलाई असर पुग्ने चिजलाई हामीले हटाउँछौँ," कडरियाले भने । 

महाशाखाले पनि विज्ञप्तिमार्फत पोखराभित्रका स्थानीय पुष्प व्यवसायी तथा पोखरा महानगरपालिकाको सहयोगमा १६५ रोपनी क्षेत्रमा कृषकहरूलाई सयपत्री फूलखेती प्रबर्द्धन गरिएको जनाएको छ ।

स्थानीयहरूलाई आवश्यक पर्ने फूल महानगरभित्रका वार्डस्तरीय कृषि सञ्जाल, किसान बजार, साझेदार बजार तथा कृषि विकास शाखाबाट पाउन सकिने जनाइएको छ ।

फूलको उत्पादन बढेका कारण यसपटक सहज र सुलभ मूल्यमा पाइने आशामा पोखरेली छन् ।

फ्लोरिकल्चर एसोसियसन (फ्यान) कास्कीका अध्यक्ष डिलबहादुर गुरुङले गत साल भन्दा झन्डै आधा मूल्यमा अहिले फूल पाइने बताउँछन् । उनका अनुसार तिहारमै पनि यसपटक स्थानीयले १५० देखि २०० रुपैयाँसम्ममा सयपत्रीको माला पाउने छन् । जुन गत वर्ष ५०० रुपैयाँमा बिक्री भएको थियो ।

पोखरा रंगशालामा शुक्रबारदेखि नै सातौँ गोदावरी पुष्प प्रदर्शनी तथा गण्डकी प्रादेशिक पुष्प मेला पनि सुरु भएको छ । जहाँ करिब दुई सय प्रजातीका फूलहरू उपलब्ध छन् भने २० भन्दा बढी स्टल छन् ।

मेलाको मुख्य उद्दे श्य फूल प्रयोगप्रति सर्वसाधारणलाई आकर्षित गर्नु, स्वदेशी फूलको प्रयोगमा जोड दिनु र व्यापार बढाउँदै विदेश निर्यात गर्न सक्ने वातावरण बनाउनु रहेको एसोसियसनका अध्यक्ष गुरुङले बताए ।