काठमाडौं । भारतले भैरहवामा रहेको गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा जडित उपकरण अवतरण प्रणाली 'इन्स्ट्रुमेन्टल ल्यान्डिङ सिस्टम' (आईएलएस) सञ्चालनका लागि सहमति जनाएको छ । 

दुई देशबीच सहमति नहुँदा विमानस्थल सञ्चालनमा आएको वर्षदिन पूरा हुदाँ पनि आईएलएस सञ्चालनमा आउन सकेको थिएन । जसले गर्दा ठूलो लगानीमा जडान गरिएको आईएलएस प्रयोगविहीन बनेको थियो ।

तर, बिहीबार प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड'को चारदिने भ्रमणका क्रममा आईएलएस सञ्चालनमा भारतले सहमति जनाएको हो ।

यससँगै गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट आईएलएस उडान–अवतरणको बाटो खुलेको छ ।

अहिले गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा भिजुअल ल्यान्डिङ सिस्टम (भीएफआर) बाट उडान भइरहेको छ । भीएफआर उडानमा जहाज अवतरणका लागि १,८०० देखि २,२०० मिटरको भिजिबिलिटी आवश्यक पर्छ ।

तर, आईएलएस जडान भएपछि ८०० मिटर मात्रको भिजिबिलिटीमा पनि जहाजले अवतरण गर्न सकिन्छ । अर्थात् प्रतिकूल मौसममा पनि उडान गर्न सकिन्छ । 

भारतले आईएलएस जडानमा अनुमति नदिँदा हुस्सु लागेको बेला, भिजिबिलिटी कम भएको समयमा जहाज उडान प्रभावित हुँदै आएको थियो ।

मौसमको कारण देखाउँदै गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा पुस ६ देखि फागुन २५ गतेसम्म उडान नै बन्द भएको थियो । हिउँदको समयमा हुस्सु लागेको र जहाजलाई अवतरण गराउँदा सटिक मानिने उपकरणमा आधारित आईएलएस जडान गरिए पनि सञ्चालन नहुँदा समस्या हुने भन्दै उडान रोकेको थियो । आईएलएस जडान भएपछि यस्ता खालका समस्या समाधान हुने विज्ञहरूले सुझाव दिँदै आएका थिए ।

साथै, आईएलएस सञ्चालनमा आएपछि चिसो मौसममा पनि उडान गर्न सकिने जानकारहरू बताउँछन् । यस सम्झौताले विमानस्थललाई व्यवसायिक रूपमा सञ्चालन गर्न पनि थप मद्दत पुग्ने विज्ञहरू बताउँछन् । 

विमानस्थलबाट जजिरा एयरवेजले साताको तीन दिन कुवेत–भैरहवा–कुवेत उडान गर्दै आएको थियो । तर, जजिराले वैशाख ६ गतेदेखि उडान बन्द गरेको छ ।

जजिराले ‘कर्मसियल’ कारण देखाएर उडान बन्द गरेको सूचना विमानस्थललाई पठाएको थियो । तर, अहिले उडानको लागि कुनै औपचारिक जानकारी विमानस्थलाई गराएको छैन । अहिले गौतमबुद्ध विमानस्थल अन्तर्राष्ट्रिय उडानविहीन बनेको छ ।

हवाई रुटमा कुनै सहमति भएन

नेपालले भारतसँग महेन्द्रनगरबाट हवाई रुट पनि माग गर्दै आएको थियो । प्रधानमन्त्री प्रचण्डले हवाई रुट मागेका थिए । तर, यस विषयमा भने ठोस सहमति भएन ।

अहिले अन्तर्राष्ट्रिय गन्तव्यबाट नेपाल भित्रिने विन्दु सिमराको प्रवेशविन्दु हो । तर, सिमराबाट भन्दा महेन्द्रनगर प्रवेश विन्दुबाट जहाजलाई २० मिनेट छिटो पर्छ । तर, महेन्द्रनगर रुट दिनभने भारतले मानेको छैन ।