नेपाली कांग्रेस संसदीय दलको नेता चयनको प्रक्रिया पूरा भएको छ । प्रतिस्पर्धात्मक मतदान प्रक्रियाले पार्टी सभापति एवं प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा दलको नेता चयन भए । उनीसँग महामन्त्री गगन थापाले प्रतिस्पर्धा गरे । थापा पराजित भए । 

प्रतिस्पर्धा र मतान्तरको विषयबाहेक नेपाली कांग्रेस संसदीय दलको निर्वाचनबाट मुलुकी राजनीति र जनता समक्ष नयाँ सन्देश प्रवाह भएको छ । यस्तो सन्देश प्रवाहमा नेता डा. शेखर कोइराला, उपसभापति धनराज गुरुङ, गगन थापा, अर्का महामन्त्री विश्वप्रकाश शर्मा, सांसद प्रदीप पौडेललगायत नेताहरुको भूमिका स्पष्ट देखिन्छ । 

उल्लिखित नामसँगै थापालाई मत दिने २५ जनामध्येका सांसद् ती को हुन्, जो हुन् ? तर ती सबै नयाँ सन्देश दिन लामबद्ध भएको त प्रत्यक्ष छ  । कांग्रेसको भावी जीवन र भरोसा यही समूहले दिएको सन्देशको सेरोफेरोमा नै अन्तर्निहित वा आश्रित हुनेछ ।    

प्रतिस्पर्धी संस्थापन इतरले दिएको मत सन्देश पुस्तान्तरण, रुपान्तरण वा नेतृत्व परिवर्तन र संगठन परिमार्जन हो । यी हार्ने मुद्दा होइनन्, समयले गतिसँगै निरन्तर माग गर्ने सबाल हुन् । त्यसैले कांग्रेस संस्थापन इतरले उठाएको मुद्दा शाश्वत हुन् भन्ने ।

मतान्तर यसअघि धेरैले अनुमान गरेभन्दा भिन्न र बढी रह्यो । कांग्रेसको कुल ८९ सांसद संख्यामा नेता थापाले २५ मत पाउँदा सभापति देउवा ६४ मत ल्याएर विजयी भए । पहिचानको लागि संस्थापन र इतर भन्ने गरिएको मध्ये थापा संस्थापन इतर पक्षका उम्मेदवार बनेका हुन् । 

पराजयको सामना विजयको लागि लक्ष्य निर्धारणको बेला हो । परिणाम, प्राप्ति र फलको आशा त मानिसमा हुन्छ नै ।

महामना बीपीले मानवभाव (मानवत्व) र देवत्वबीचको फरक अवस्था व्यक्त गरेजस्तै (मोदिआइन) मान्छेको लागि शाश्वत मानवभाव नै हो । 

यहीँनिर गीतामा कृष्णलाई उद्धृत गर्दै– कर्माण्येवाधिकारस्ते मा फलेषु कदाचन’ भनेको सम्झना हुन्छ । अर्थात् ‘कर्म गर, फलको आशा नगर ।’ के मान्छेको लागि फल निरपेक्ष कर्म सहज सम्भव छ ? तर यो भनाइले कर्म गर भन्छ । कर्म रोक भन्दैन । कर्म गर्न निरन्तर प्रेरित भने गर्छ । 

यसै भनाइबाट पनि बुझ्न सकिन्छ – अन्ततः कर्मको फल त हुन्छ नै । त्यो गीतामा भनेजस्तै फल दिने प्राधिकार भगवान (कृष्ण) हुन् कि कर्म स्वयं ?  यो बग्लै कुरा भयो । कर्म गर्दा थाक्न भने भएन । 

कांग्रेस संस्थापन इतरको लागि यो प्रेरक प्रसंग हो । उसले यो जुन चुनौती उठाएको छ त्यसलाई नेपाली समक्ष साकार गर्न निरन्तर कर्मशील हुनैपर्छ । फल अवश्यंभावी हो । यस विषयमा समूहका नेता शेखर कोइरालालाई बढी नै जिम्मेवार र सक्रिय हुनुपर्ने बोध भएकै हुनुपर्छ । यसको अर्थ यस समूहका अरुलाई छुट छ भन्ने चाहिँ होइन । 

कांग्रेस संस्थापन इतर समूहका नेता शेखर कोइरालाले त्यागको संस्कार प्रदर्शित गर्नुभएको छ । निश्चय पनि सांसद् कोइरालालाई संसदीय दलको नेता हुने वा प्रतिस्पर्धा गर्ने चाहना थियो । आफूलाई निर्विकल्प घोषित नगरे पनि उहाँको चाहना व्यक्त भएको पनि हो । 

वरिष्ठ नेता कोइरालाले समूहका साथीहरुको भावनालाई उपेक्षा होइन, एकीकृत गर्ने प्रयत्नमा आफ्नो चाहना त्यागे ।

कांग्रेसको भविष्य हेरे । परिणाम युवा र उत्साही महामन्त्री थापा इतर समूहबाट सर्वसम्मत उम्मेदवार बनाइए । त्याग र युवालाई साथ दिने लोकतान्त्रिक अभ्यासमार्फत नेपाली कांग्रेसको भावी रेखा कोर्न नेता कोइरालाको योगदान स्मरणीय हुनेछ ।

प्रतिनिधि सभाको निर्वाचनपछि सम्बद्ध अधिकांश दलमा संसदीय दलको नेता चयन भएका छन् । यी सबै दलमा नेता चयन घोषणामार्फत सर्वसम्मत भनिएको छ । नेपाली कांग्रेस नै यस्तो एकमात्र दल बन्यो जसले आन्तरिक लोकतन्त्रको स्पर्धा वा अभ्यासमार्फत नेता चयन गर्यो । सभापति देउवा र महामन्त्री थापाले हाँसीहाँसी स्पर्धात्मक उम्मेदवारी सँगसँगै दिए ।  

परिणाम पूर्वानुमानित भए पनि प्रतिपस्र्धाको अभ्यास गर्न यही इतर समूहले संस्थापनलाई बाध्य पार्यो । दलको नेता चयनमा मत परिणामको निश्चित संख्या सभापति देउवासँग छ भन्ने जानकारी प्रत्यक्ष र समानुपातिक टिकट वितरणदेखि नै स्पष्ट भएको हो । सामान्यजनले समेत थाहा पाएको यो कुरा कोइराला, गुरुङ, थापा, शर्मा र पौडेललगायत नेतालाई थाहा थिएन भन्ने होइन । सबै स्पष्ट थिए । संस्थापनमा त सभापति देउवालाई नै निर्विकल्प घोषणा गरिएको हो । 

प्रतिनिधि सभा र प्रदेशको चुनावले दिएको सन्देशलाई सम्बोधन गर्नकै लागि कांग्रेस संस्थापन इतर समूह रुपान्तरण, पुस्तान्तरण र संगठन परिमार्जनको खाका तय गर्न प्रतिस्पर्धामा उत्रिएको देखियो । आफ्नै समूहका ३१ देखि ३३ सम्म सांसद् रहेको विश्वास मतदानमा भने भत्किएको छ । 

समूहका उम्मेदवार थापाले २५ मत पाउँदा बाँकी मत सभापतिको पक्षमा गएको स्पष्ट नै भयो । समूह छोड्न ती मत कसरी आर्कषित वा पलायन भए ? यो समूहभित्रै खोजीको विषय होला । चमत्कारको झिनो आशा बोकेको इतर समूहले अनुमानित मतसमेत नपाउँदा झड्का महसुस गरेको हुनसक्छ । र पनि २५ मत चाहिं निर्णायक बन्नसक्छ ।

कांग्रेस संगठन एकैचोटि जन्मिएको र बनेको होइन । राष्ट्रिय कांग्रेसबाट सुरु नेपाली कांग्रेस विचार, सिद्धान्त र कार्यक्रमले बने, बनाएको संगठन हो । बीपीले परिकल्पना गरेकोे कांग्रेस सानै समूहबाट क्रमशः विशाल भएको हो । डा. शेखर समूहले इतिहासको यो पाटोलाई ध्यान दिएर नै अघि बढ्ने सन्देश दिएको छ । 

नेपाली कांग्रेसमा परिवर्तनको आवश्यकता बताउनेहरु यतिबेला संस्थापन अर्थात् यथास्थितिको पक्षपोषक देखिए ।

नेता शेखर कोइरालाले भने परिवर्तन, रुपान्तरण र पुस्तान्तरणको माग सम्बोधन गर्ने चुनौती सामना गर्न आफूलाई उभ्याएको अर्को सन्देशसमेत दिए ।   

सामान्यजनमा नेता शेखरप्रति सहानुभूति उर्लिएको सुनिदैछ । समूह जोगाउन उहाँले गरेको त्याग र युवा ऊर्जालाई समेट्न गरेको प्रयत्नप्रति सहानुभूति र सराहना गरिएको हो । समूह त्याग्नेहरुलाई ठाडै लोभी, लालची र अडानका हरुवा संज्ञा दिइँदैछ । नागरिकको दृष्टिमा को हार्यो, को जित्यो ? 

कतिपयले पुस्तान्तरण आग्रहलाई दुत्कारेको सुनिन्छ । उमेरको अन्तरमा मात्रै पुस्तान्तरण (शब्द) लाई बुझ्ने गल्ती गर्नुहुँदैन । पुस्तान्तरण क्षमताको संक्रमण पनि हो । सोच्दै, बुझ्दै गर्दा–बा पुस्ता र म वा हामीबीच, म र भाइ छोरा वा दिदीबहिनी पुस्ताबीच समय, स्रोत, साधन र प्रविधिले घोप्ट्याएको असीमित क्षमता र सम्भावनाको मर्म बोध भएको छ । 

उमेर मात्रै पुस्तान्तरण होइन । यसैले पुस्तान्तरण साप्रा र पाखुरामा नाप्ने धृष्टता सुन्दा समयले पाठ नसिकाएको मान्छे भन्ने लाग्छ । सायद् यस्तैलाई भन्ने गरिएको पुख्र्यौली कथन हो–‘पढ्नु गुन्नु ?’ पढ्नु त बुझियो, गुन्नु के नि ? गुन्नु पढाइको मर्म बोध, सिकाइ हो र त्यसको पालना । इतर समूहले प्रतिस्पर्धामार्फत यही सन्देश दिएको हो – पुस्तान्तरण । 

सभापति देउवा दलको नेता निर्वाचित हुनुभएको छ । सडक, गल्लीमा उहाँसँग नयाँ र उत्कृष्ट परिणामको भरोसा कसैले राखेको सुनिदैन । भन्छन्– ‘पाँचपटक प्रधानमन्त्री भइसकेका उनको विगत नै निराशा लाग्दो र नराम्रो छ ।’ तुच्छ शब्द, जसलाई गाली भनिन्छ, त्यस्तो शब्द पनि थप्छन् । आसेपासे परजीवीको कुरा बेग्लै होला । 

संसदीय दलमा निर्वाचित नेता सभापति देउवा पुनः प्रधानमन्त्री हुने सम्भावना छ । सम्भावना साकार होस् । उनलाई सत्कार्यको लागि हार्दिक बधाई, शुभकामना र सफलता मिलोस् । कांग्रेस र देशकै पनि सुखद भविष्य भने पुस्तान्तरण र रुपान्तरणमै छ । प्रतिस्पर्धी इतर समूहले दिएको जीवन सन्देश यही हो । इतर समूहलाई पनि बधाई छ कांग्रेस बाँच्ने, बचाउने उद्देश्यमा सफलता मिलोस् ।