काठमाडौं । नेपालमा पछिल्ला केही दिनयता कोभिड १९ को संक्रमण बढेको स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयको तथ्यांकले देखाएको छ । काठमाडौं उपत्यकासहित केही सहरहरूमा सक्रिय संक्रमितको संख्या बढेको छ ।

इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाले नेपालमा कोभिड १९ को पछिल्लो भेरियन्ट ओमिक्रोन फैलिनसक्ने जोखिम बढेको भन्दै सतर्कताका लागि सम्बन्धित निकायहरूलाई सजग गराइरहेको छ । नेपालमा ओमिक्रोन भेरियन्टकै कारण संक्रमण बढिरहेको हो अथवा पछिल्लो समय संक्रमण पुष्टि भएका सबैमा ओमिक्रोन भेरियन्ट देखिएको हो ?

यस्तो छ २० दिनको तथ्यांक
नेपालमा पुसका २० दिनमा ५ हजार ६१ जना कोभिड संक्रमित थपिएका छन् । पुस १९ गतेसम्म सक्रिय संक्रमितको संख्या ५ हजार ९४ रहेकोमा सबैभन्दा धेरै काठमाडौं उपत्यकामा २ हजार २०८ जना सक्रिय संक्रमित रहेको स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयको तथ्यांक छ ।

इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाका अनुसार भारतसँग सीमा जोडिएका जिल्लाहरूमा कोभिड १९ संक्रमित देखिने दर बढेको छ । कञ्चनपुरको गड्डाचौकीमा मात्रै दुई दिनमा १२ जनामा कोभिड संक्रमण पुष्टि भएको छ । कोभिड संक्रमण पुष्टि भएकाहरूमा एस जिन नेगेटिभ देखिनेको संख्या पनि बढ्दो छ । एस जिन नेगेटिभ देखिएका नमुनाहरूमा नयाँ भेरियन्ट रहेको आशंकामा थप परीक्षणका लागि जिन सिक्वेन्सिङ गर्ने गरिएको छ ।

“नेपालमा डेल्टा भेरियन्ट आइसकेपछि एस जिन नेगेटिभ आउने नमुनाहरू भेटिन छोडिसकेका थिए । त्यसअघि एस जिन नेगेटिभ देखिँदा अल्फा हो भन्ने अनुमान लगाइन्थ्यो । पछिल्लो केही दिनयता परीक्षण गरिएका नमुनाहरूमा एस जिन नेगेटिभ देखिनुलाई हामीले ओमिक्रोनको ‘इन्डाइरेक्ट मार्कर’ को रूपमा लिएका छौँ,” इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाका निर्देशक डा. कृष्ण प्रसाद पौडेलले भने ।

यद्यपि, नेपालमा अहिलेसम्म तीन जनाभन्दा बढीमा ओमिक्रोन संक्रमण पुष्टि भएको छैन ।

अस्पताल भर्ना हुनेहरूमा ओमिक्रोनका लक्षण छन् ? 
पछिल्ला दिनहरूमा सबैभन्दा बढी काठमाडौं उपत्यकामा कोभिड १९ का संक्रमित थपिएको मन्त्रालयको तथ्यांक छ । काठमाडौं उपत्यकाका प्रमुख ११ वटा कोभिड अस्पतालमा अहिले १३४ जना संक्रमित उपचाररत छन् ।

अस्पताल भर्ना भएका अधिकांश संक्रमित यसअघि देखिएकाजस्तै लक्षण बोकेर आउने गरेको विशेषज्ञहरू बताउँछन् । शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पतालमा भर्ना भएका ९ जना संक्रमितमध्ये अधिकांशमा डेल्टा भेरियन्टकैजस्तो लक्षण देखिएको उपचारमा संलग्न सरुवा रोग विशेषज्ञ डा. बिमल शर्मा चालिसे बताउँछन् ।

त्रिवि शिक्षण अस्पतालमा भर्ना भएका १७ जनामा पनि कुनै नयाँ लक्षण भने नदेखिएको अस्पतालका निर्देशक डा. दिनेश काफ्लेले जानकारी दिए । 

कसरी छुट्याइन्छ नयाँ भेरियन्ट ?

भाइरसको परिर्वतित स्वरूपलाई नयाँ भेरियन्ट भनिन्छ र त्यसलाई विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनले एउटा नाम दिन्छ । कुन भेरियन्ट हो भनेर पहिचान गर्न भाइरसको डीएनए वा आरएनएमा रहेका तत्त्वहरू, जसलाई विज्ञानको भाषामा ‘न्युक्लिओटाइड’ भनिन्छ यिनीहरूको क्रम (सिक्वन्स) परीक्षण गर्नुपर्ने हुन्छ । सुरुमा पीसीआर परीक्षणबाट पोजेटिभ नतिजा आएका तर एस जिन नेगेटिभ देखिएका नमुनाहरूको जिन सिक्वेन्सिङ गरिन्छ ।

विश्व स्वास्थ्य संगठनको वर्गीकरणअुनसार भाइरसमा देखिने आनुवांशिक तत्व जुन मानिसको औँलाको छापजस्तै देखिन्छ र त्यसलाई ’मोलिक्युलर फिङ्गरप्रिन्ट’ भनिन्छ । प्रत्येक भाइरसमा यी तत्वहरू फरकफरक देखिन्छन् । जिन सिक्वेन्सिङबाट भाइरस भएको यही फरकपना छुट्टिन्छ र कुन भेरियन्ट हो भनि पत्ता लगाउन सकिन्छ ।

नेपालमा कोभिड संक्रमणको पहिलो र दोस्रो लहरमा डेल्टा भेरियन्ट नै सबैभन्दा बढी फैलिएको थियो । पछिल्लो समय सरकारले गरेका ७५० वटा नमुनामध्ये ६९५ वटामा डेल्टा नै भेटिएको स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयको तथ्यांक छ ।

पीसीआर परीक्षणमा एस जिन नेगेटिभ देखिएका नमुनामा मात्रै नयाँ भेरियन्टका लागि जिन सिक्वेन्सिङ परीक्षण गर्ने गरिएको राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशाला (एनपीएचएल) का मेडिकल टेक्नोलोजिष्ट राजेश गुप्ता बताउँछन् । देशभरका प्रयोगशालाबाट शंकास्पद नमुना संकलन गरी एनपीएचएलले गत असोजदेखि निरन्तर रूपमा जिन सिक्वेन्सिङ परीक्षण  गर्दै आएको छ ।

‘आत्तिहाल्नुपर्ने अवस्था छैन, तर जनस्वास्थ्यका मापदण्ड पालना गर्नु अपरिहार्य’ 
अस्पताल भर्ना हुनेहरूको अवस्था हेर्दा अहिले नै आत्तिनुपर्ने अवस्था नरहेको विज्ञहरू बताउँछन् । “वीर अस्पतालमा पछिल्लो दुई दिनयता लक्षणसहितका र केही नयाँ लक्षण भएका संक्रमितहरू भर्ना हुने क्रम बढेको छ । यहाँ परीक्षण गरिएकामध्ये १० प्रतिशत नमुना जिन सिक्वेन्सिङका लागि एनपीएचएल पठाउने गरेका छौँ । तर, यहाँ भर्ना भएका संक्रमितको अवस्था हेर्दा आत्तिहाल्नुपर्ने अवस्था भने अहिले देखिँदैन,” अस्पतालका कोभिड कन्सल्टेन्ट डा. अच्युत कार्कीले भने ।

शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पतालमा आउने शंकास्पद र संक्रमितको दरलाई हेरेर पनि तत्काल त्रसित हुनपर्ने अवस्था नरहेको डा. चालिसेको भनाइ छ । ओमिक्रोन भेरियन्ट अहिलेसम्मकै बढी संक्रामक भए पनि डेल्टाजति घातक नभएको विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय अध्ययनहरूले देखाइसकेका छन् ।

तर, संक्रमणको जोखिम कम गर्न हिसाबले यसअघि अपनाइएका मास्क लगाउने, सामाजिक दूरी कायम गर्ने, बारम्बार हात धुनेजस्ता स्वाथ्यका मापदण्ड भने अपनाउनु अपरिहार्य रहेकोमा विज्ञहरूको जोड छ ।