काठमाडौं । नेपालीहरूमा बडा दसैँको उल्लास छाउँदैछ । सहरबाट गाउँ, परदेशबाट स्वदेश फर्किने क्रम जारी छ । तर, सबैले दसैँमा घर फर्किन पाइरहेका छैनन् । भक्कानिँदै रोजगारीका लागि विदेशिनको संख्या पनि कम छैन । शुक्रबार साँझ रोजगारीको सिलसिलामा पोल्यान्ड जान त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा लाइनमा थिए, रुकुम पश्चिमका कमलबहादुर महतो । 

उनको घाँटीभरी खादा र माला अनि आँखाभरी आँसु थियो । पहिले नै साउदीमा काम राम्रो नपाएका उनी पोल्यान्ड जाँदै थिए । कक्षा ८ सम्म पढेका कमल चार वर्ष साउदी बसेर स्वदेश फर्किएका थिए । तीन वर्षसम्म विदेशमा बसेकालाई स्वदेशमै सरकारले रोजगारी दिन्ने भन्ने सुनेर उनी स्वदेश फर्किएका थिए । 

‘‘साउदीमा कमाइ राम्रो भएन । बिरामी भएको बेलामा छुट्टी पनि पाइँदैनथ्यो । पछि जसोतसो ४ वर्ष बसेर स्वदेश फर्कियो ।  तीन वर्ष विदेशमा बसेका नेपालीलाई सरकारले स्वदेशमै रोजगारी दिने भनेको थियो । सरकारले रोजगारी दिन्छ कि भन्ने आशा थियो । त्यहीअनुसार स्वदेश फर्किएको थिएँ । तर, सरकारले जागिर दिएन । जागिर नभएपछि गुजारा चल्ने कुरा भएन । त्यसैले फेरि विदेश जाँदैछुु । दसैँ भनेर के गर्नु बाध्यता यस्तै छ,” उनले भने ।

कमलजस्तै रुकुम पश्चिमकै विशाल पुन पनि वैदेशिक रोजगारीकै सिलसिलामा शुक्रबार पोल्यान्ड उडे । त्रिभुवन विमानस्थलमा बाह्रखरीसँगको कुराकानी क्रममा उनले दसैँको मुखमा विदेशुपर्दा साह्रै दुख लागेको बताए ।  ‘‘दसैँ मुखमा परेर के गर्नु हजुर, त्यत्रो साहुको ऋण थाप्लोमा छ, जानै परो । स्वदेशमा बसेर के हुन्छ र ? नेपालीहरूको महान चाड बडादसैँको मुखमा विदेशिनु पर्दा साह्रै दुःख लागेको छ,” उनले भने ।

उनीहरूजस्तै प्रताप महतो, राजेश बोहोरा, हेमराज ओली, ज्ञानबहादुर रावलको पीडा पनि उस्तै छ । उनीहरू सबै वैदेशिक रोजगारीको सिलसिलमा पोल्यान्ड जाँदै थिए ।

बुटवलका अमित कार्की पभने दुबई जाँदै थिए । रोजगारीको सिलसिलामा पहिलोपटक उनी दुबईका लागि उड्दै थिए । ‘‘बुवा आमा खेती किसान गर्नुहुन्छ । दाइको खुट्टा भाँचिएको छ । नेपालमा कैयौँ ठाउँमा जागिर खोज्न गएँ, तर कतै पाइन । त्यसैले विदेश जाँदैछु,” उनले भने, ‘‘अहिलेसम्म रोजगारीको अनुभव छैन । पहिलोपटक विदेश जाँदैछु । परिवारसँगै दसैँ मनाउँन मन त थियो, यही बेलामा भिजा आयो ।”

यस्तै, धादिङ सिम्खाडा नगरपालिका वडा नम्ब १ की सोमिता तामाङ जापान जाँदैथिइन् । कक्षा १२ पास गरेकी उनको पीडा पनि उही हो, ‘‘नेपालमा जति पढेपनि पढाइको महत्व छैन । जागिर खान पावर र पहुँच नै चाहिन्छ । हामीजस्तो युवाहरूलाई सरकारले रोजगार दिलाउन सकेको भए यसरी विदेश जाने रहर थिएन । जापानमा काम गर्न नै जाने हो । दसैँको मुखमा आफ्नो जन्मभूमि छोडेर जाँदा साह्रै नरमाइलो लागेको छ । नेपालमै बसेर केही गरौँला भन्ने सोच नभएको त कहाँ हो र । यसपालिको दसैँ यसरी नै बित्ने भयो । विदेशमा कमाइ राम्रो भएछ भने अर्को अर्को दसैँ परिवारसँगै बसेर मनाउँला,” उनले भनिन् ।

नेपाली कामदार जाने विभिन्न देशहरूको उडान भर्न थालिएको त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल वैदेशिक रोजगारी विभागले जनाएको छ । जापान, दुबई, पोल्याँड, यूएई, कतार, कुबेत, अरेबिया जाने उडान भर्न थालिएको छ । सरकारले नेपालमा रोजगारका अवसर सिजना गर्न नसक्दा दैनिक सयौँको संख्यामा नेपाली युवाहरू विदेश पलायन भइरहेका छन् । यतिसम्म कि नेपालीहरूको महान चाड दसैँको संघारमा पनि सयौँ युवाहरू वैदेशिक रोजगारीका लागि घर छोडिरहेका छन् ।

तस्बिरहरू : हरिशजंग क्षेत्री/बाह्रखरी