काठमाडौं । जोरपाटीका रमेश श्रेष्ठले चाबहिलको यातायात व्यवस्था कार्यालयमा गएको बुधबार अनलाइन फाराम भरेका छन् । उनले दुईपांग्रे सवारीको चालक अनुमतिपत्र (लाइसेन्स) का लागि परीक्षा दिन पाँच महिना कुर्नुपर्ने भएको छ ।

उनी भन्छन्, ‘‘लाइसेन्सबिना सवारी हाँक्दा ट्राफिकले समात्छ । चाँडै लाइसेन्स निकाल्ने सोच थियो । तर, परीक्षा दिनै पाँच महिना लाग्छ । लाइसेन्स आउनु त कहिले हो कहिले ।”

बौद्धकी आयुषा श्रेष्ठले पनि तीन दिनअगाडि चाबहिलको कार्यालयबाटै स्कुटरको लाइसेन्स लिन परीक्षा फाराम भरेकी छन् । उनले पनि परीक्षा दिनका लागि पाँच महिना कुर्नुपर्ने देखिएको छ ।

पाँच महिना किन ?
यातायात व्यवस्था विभागले जति पनि फाराम स्वीकार गर्ने व्यवस्था गरेको थियो । तर, एक साता नबित्दै सबैजसो कार्यालयमा पाँच महिनाका लागि परीक्षार्थी ‘प्याक’ भइसकेका छन् । अहिलेकै अवस्थामा लाइसेन्सको परीक्षा दिने परीक्षार्थी बढ्दै गए परीक्षार्थीले ६ महिनाभन्दा बढी समय कुर्नुपर्ने अवस्था आउने विभागको भनाइ छ । लाइसेन्स लिन मात्रै होइन, त्यसको प्रक्रिया पूरा गर्न पनि नागरिकले लामो समय कुर्नुपर्ने भएको हो ।

कोरोना महामारी र लकडाउनका कारण सर्वसाधारणले लामो समय सवारी लाइसेन्स निकाल्न पाएनन् । नयाँ लाइसेन्स वितरण गर्न गएको पुस १४ गतेबाट यातायात व्यवस्था कार्यालय खुलेका थिए ।

सुरुमा दैनिक कार्यालयको क्षमताअनुसार कोटा तोकेर अनलाइन फाराम भर्ने व्यवस्था मिलाइएको थियो । तर, ठूलो संख्यामा लाइसेन्स लिन चाहनेहरु आएपछि विभागले थेग्न सकेन । अहिले दैनिक रूपमा अनलाइन फाराम भर्नुपर्ने व्यवस्था हटाइएको छ । भरिएका सबै फाराम प्रणालीले राख्नेछ । सेवाग्राहीले छानेको कार्यालयको दैनिक क्षमताअनुसार प्रणालीले दैनिक कोटा हिसाब गरेको छ । कोटाअनुसार परीक्षार्थीले कार्यालयमा पुग्नैपर्ने गरी व्यवस्था गरिएको छ । 

तर, जति पनि फाराम स्वीकार्ने व्यवस्था गरेको एक साता नबित्दै अधिकांश कार्यालयमा करिब पाँच महिनाका लागि परीक्षार्थी प्याक भइसकेका बताइन्छ । एक सातामै हजारौँ व्यक्तिले परीक्षा फाराम भरेका छन् । अब ती कार्यालयहरुले आउँदो पाँच महिनाका लागि को-को परीक्षार्थी परीक्षामा सहभागी हुने भन्ने थाहा पाइसकेका छन् ।

यातायात व्यवस्था विभागका प्रवक्ता लोकनाथ भुसाल अनलाइन प्रणालीले जति पनि फाराम स्वीकार्ने र परीक्षार्थी कार्यालयमा प्रक्रिया पूरा गर्न जाने मिति तोक्ने काम प्रणालीबाटै भएपछि हजारौं परीक्षार्थीले फाराम भरेको बताउँछन् । उनले भने, ‘‘तत्कालै लाइसेन्स लिने गरी फाराम भरेकाले करिब पाँच महिनापछि मात्रै परीक्षा दिन पाउनेछन् । काठमाडौंका प्रायःजसो सबै कार्यालयमा उत्तिकै चाप छ । मोफसलका कार्यालयमा भने कम चाप छ । त्यहाँ पनि चार महिनाका लागि परीक्षार्थी प्याक भइसकेका छन् । परीक्षा लिने क्षमता सीमित छ । यसले गर्दा काठमाडौंका कार्यालयले दैनिक कोटा तोक्ने गरेका छन् ।”

सातामा चार दिन मात्रै लाइसेन्सको लिखित परीक्षा हुने विभागले जनाएको छ । देशभर लाइसेन्स वितरण गर्ने १९ वटा कार्यालय छन् । ती कार्यालयले एक दिनमा ५३ सयजनाको हाराहारीमा परीक्षामा सहभागी गराउँदै आएका छन् । कोरोना महामारीका कारण नौ महिना लाइसेन्सको वितरण रोकियो । प्रवक्ता भुसाल थप्छन्, ‘‘अहिलेको अवस्थामा कुनै व्यक्तिले लाइसेन्स लिने योजना बनाएमा परीक्षाकै लागि पाँच महिना कुर्नुपर्नेछ । त्यसपछि लाइसेन्स छापिएर हात पार्न अर्को एक वर्षसम्म समय लाग्नेछ । यसरी तत्कालै लाइसेन्सका लागि सबै प्रक्रिया पूरा गरेमा प्रिन्ट भएको लाइसेन्स प्राप्त गर्न करिब एक वर्ष कुर्नुपर्नेछ । विगतका वर्षहरुमा प्रक्रिया पूरा गरेर लाइसेन्स हात पार्न दुई वर्ष कुर्नुपर्ने अवस्था थियो । हाल हामीसँग मास प्रिन्टर छ । यसले धेरै सहज बनाएको छ ।”

विकल्प छैन !
लाइसेन्स परीक्षा कुरिरहेका सवारीचालकको चाप घटाउन मुस्किल देखिएको छ । लाइसेन्स परीक्षा दिन मात्रै पाँच महिना कुर्नुपर्ने अवस्था आउँदा पनि विभाग र कार्यालयसँग यसको विकल्प छैन । ट्रायल लिन कार्यालयहरुसँग सीमित स्रोत–साधन र जनशक्ति छ । यसैले दैनिक सीमित संख्यामा मात्रै परीक्षा लिन सक्ने विभागले जनाएको छ ।

साढे दुई लाख लाइसेन्स प्रिन्ट हुन बाँकी
विभागसँग पर्याप्त मात्रामा लाइसेन्स छाप्‍ने मेसिन नहुँदा साढे दुई लाख लाइसेन्स प्रिन्ट हुनै बाँकी छ । सबै लाइसेन्स नवीकरणका लागि पेस भएका हुन् । विभागको मेसिन केही समय बिग्रिएको थियो । मेसिन बिग्रिएका कारण लाइसेन्स छपाइ प्रभावित बन्यो । विदेशबाट प्राविधिक टोली आएर मेसिन बनाएको छ ।

लाइसेन्स छाप्‍ने कार्ड एक लाख पनि छैन
विभागसँग लाइसेन्स छाप्ने कार्ड पनि पर्याप्त छैन । त्यस्तो कार्ड एक लाखप्रति पनि नभएको बताइन्छ । कार्डका लागि विभागले नयाँ ठेक्का सम्झौता गरेको छ । कार्ड आपूर्ति गर्न एक फ्रान्सेली कम्पनीसँग सम्झौता गरेको हो । सम्झौताअनुसार उक्त कम्पनीले १४ लाख कार्ड विभागलाई उपलब्ध गराउनुपर्नेछ । बाँकी कार्डमा लाइसेन्स छाप्ने काम भइरहेको छ ।

नयाँ मेसिन ल्याउने प्रक्रिया अलमलमा
विभागले अर्को नयाँ मेसिन ल्याउने प्रक्रिया अगाडि बढाएको थियो । तर, अहिलेसम्म प्रक्रियाको टुंगो लागेको छैन । प्रक्रिया अलमलमा परेको छ । एउटा मेसिन भएको कारणले लाइसेन्स छपाइमा ढिलासुस्ती भएको छ । केही गरी पुरानो मेसिन बिग्रियो भने लाइसेन्स छाप्न अर्को विकल्प छैन ।