काठमाडौं । पाकिस्तानमा रहेको माउन्ट केटुमा नेपाली राष्ट्रिय गान सयौं थुँगा फूलका हामी... घन्किएको छ । विश्वको दोस्रो अग्लो शिखर माउन्ट केटुमा नेपाली पर्वतारोहीको टोलीले सफल आरोहणसँगै सयौं थुँगा फूलका हामी... बजाएर खुसी साटे । विश्वको अग्लो शिखर सगरमाथा नेपालमै रहे पनि माउन्ट केटु भने पाकिस्तानमा छ ।

नेपाली पर्वतारोहीको १० जना सम्मिलित टोलीले हिउँदमा माउन्ट केटुको सफल आरोहण गरेको हो । जसले विश्व रेकर्डसमेत कायम गरेको छ । माउन्ट केटु आरोहण गर्ने २९ प्रतिशत आरोहीले ज्यान गुमाउने गरेको तथ्यसमेत रहेकाले यो हिमाल ‘किलर माउन्टेन’ का रुपमा समेत परिचित छ ।

त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा माउन्ट केटु आरोहण गरेको १० सदस्यीय टोलीमध्ये नौ जना फर्किएका छन् । एकजना भने काम विशेषले पाकिस्तानमै छन् । हिमाल आरोही टोलीको आगमनसँगै विमानस्थलमा
यो नेपाली शिर उचाली संसारमा लम्किन्छ
जुनकिरी झैँ ज्योति बाली
अन्धकारमा चम्किन्छ...
भन्ने राष्ट्रगीतको धुन नेपाली सेनाको टुकडीले बजाएर स्वागत गरेको थियो । आरोहीको सम्मान स्वरुप सेनाले बजाएको यो गीतको धुनले स्वागतका लागि उभिएका आफन्त तथा शुभेच्छुकहरु निकै उत्साही देखिन्थे । त्यहाँको माहोल केहीबेरका लागि मनमोहक देखिन्थ्यो । आरोहीको स्वागतका लागि आएकाहरुमध्ये प्राय:ले हिमाली भेकमा लगाउने पहिरन लगाएका थिए ।

स्वागतका लागि बसेकाहरुले आरोहीको आगमनसँगै खादा-माला लगाए । उनीहरुलाई झिलिमिली बनाएर स्वागत गर्दा सबैको मुहारमा खुसी झल्कन्थ्यो । गलामा माला र मनभरी खुसी बोकेर उनीहरु विमानस्थलबाट काठमाडौंका मुख्य चोक हुँदै भृकुटीमण्डपमा रहेको नेपाल पर्यटन बोर्ड पुगे । त्यहाँ उनीहरुलाई स्वागत गर्न पर्यटन बोर्डको सभाहल खचाखच मानिस भेला भइसकेका थिए ।

यही भेलामा आरोहणको नेतृत्व सम्हालेका निर्मल पुर्जा मगर (निम्स दाइ) ले अनुभव बाँडे । “माउन्ट के टु आरोहणको उत्साह शब्दमा उतार्न सकिँदैन । किनभने त्यहाँ नसोचेको सफलता थियो,” उनले अनुभव सुनाए, “त्यहाँ खुसी थियो, त्यहाँ हर्सोल्लास थियो ।” आरोहण टोली शिखरमा पुग्नु नै ठूलो उपलब्धि भएको उनी सुनाउँछन् । "योभन्दा पनि पाकिस्तानमा हामीलाई गरिएको स्वागत हाम्रा लागि झनै ठूलो खुसी थियो," उनले भने ।

नेपाली आरोही टोलीलाई पाकिस्तानका प्रधानमन्त्री इमरान खान, प्रधानसेनापतिलगायतका उच्च अधिकारीहरुले स्वागत गरेका थिए । माउन्ट केटु आरोहणपछि स्वदेश फर्किँदा पाएको स्वागतले आफूहरुलाई अझै हौसला थपेको उनले सुनाए । राम्रो कुरा गरेर मात्र परिवर्तन नहुने उनी सुनाउँछन् । मुलुक र मुलुकको पर्वतारोहण क्षेत्र सुधारका लागि केही राम्रा कुरा गर्नुपर्ने उनले सुझाए ।

“तेन्जिङ नोर्गे शेर्पा र एडमन्ड हिलारीले सगरमाथा आरोहण गरेको सय वर्ष नाघ्दा पनि पर्वतारोहण क्षेत्रमा अपेक्षाकृत विकास हुन सकेन । नेपालमा पर्यटन बोर्ड छ, मन्त्रालय छ, नेपाल पर्वतारोहण संघ छ तर...” उनी केही बेर रोकिए । उनी रोकिनुको कारण नेपालमा पर्वतारोहणका लागि संस्थाहरु भए पनि उपलब्धिमूलक काम नभएको गुनासो सुनाए ।

कसरी बन्यो केटु आरोहण गर्ने योजना
विश्वका ४० भन्दा धेरै मुलुकका टोली केटु चढ्ने तरखरमा रहेको भएको निर्मल पुर्जा मगर (निम्स दाइ) ले थाहा पाए । उनलाई पनि लाग्यो हिमाल आरोहण पनि एक प्रकारको दौड हो । “हाम्रा देशमा आठवटा आठ हजार मिटरभन्दा धेरै उचाइ भएका हिमाल छन् । तर कुनै पनि हिमाल आरोहणको कीर्तिमान नेपालका शेर्पाहरुको नाममा थिएन,” उनले भने, “सबैलाई थाहा छ विदेशीहरु कसरी हिमाल चढ्छन् भनेर । तर हाम्रो नाममा कीर्तिमान छैन ।”

नेपालमा पनि क्षमता भएका आरोही छन् । उनलाई यो प्रमाणित गर्नु थियो । त्यसैले उनले माउन्ट केटु आरोहण गर्ने तयारी थाले । केही साथीसँगीलाई आफ्नो तयारी सुनाए । उनको तयारीसँगै केही साथीले आर्थिक सहयोगसमेत गरे । त्यही सहयोग रकमबाटै माउन्ट केटु आरोहण सम्भव भएको निर्मल बताउँछन् ।

“हाम्रो देशमा सरकार त छ ?” उनी सरकारले हिमाल आरोहीका लागि केही नगरेको भन्दै आक्रोशले रोस्ट्रममा मुड्की बजारे । उनले बजारेको मुड्कीले रोस्ट्रममा भएको माइकको ‘कनेक्सन’ टुट्यो र आवाज आउन बन्द भयो । उनले खुसीको कुरा मात्र सुनाएर मानिसअघि बढ्न र सुधार हुन नसक्ने बताए । “नेपाल सरकार र संस्थाहरुले केही सहयोग गर्न सकेको छैन,” उनले सुनाए ।

निर्मलसँगै मिङ्मा जी शेर्पा, मिङ्मा डेभिड शेर्पा, मिङ्मा तेन्जी शेर्पा, गेल्जे शेर्पा, दावा तेम्बा शेर्पा, पेमछिरी शेर्पा, किलुपेम्बा शेर्पा, दावा तेन्जिङ शेर्पा र सोना शेर्पाले माउन्ट केटुको सफल आरोहण गरेका हुन् ।

म माउन्ट केटु चढेको भए फर्कन पाउँदिन थिएँ : प्रधानमन्त्री
यसैबीच प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले विश्वकै दोस्रो सर्वोच्च शिखर ‘माउन्ट केटु’ सफल आरोहण गरेर फर्किएका आरोहीहरुलाई बधाई दिएका छन् । प्रधानमन्त्रीनिवास बालुवाटारमा भएको कार्यक्रममा जीवन जोखिममा राखेर शिखर आरोहण गरेकामा व्यक्तिगत तर्फबाट मात्र नभई समग्र नेपालीका तर्फबाट धन्यवाद दिएको ओलीले बताएका छन् ।

“नेपाल बहादुर लडाकुको मात्र देश नभएर साहसीहरुको देश हो भनेर पुष्टि भएको छ,” कार्यक्रममा ओलीले भने, “विश्वमा जति पनि साहसिक काम छ अब त्यो नेपालीहरुलाई छाडिदिए हुन्छ ।” पर्वतारोहीहरु सीधै अग्ला पहाड नचढी धेरै अभ्यासपछि मात्र आरोहण गर्ने भएकाले यो एक प्रकारको साधना भएको प्रधानमन्त्रीले सुनाए ।

हिमाल आरोहण गर्नेलाई सरकारले अवार्ड दिन्छ : प्रधानमन्त्री

“हामीलाई त जुन पनि हिउँको थुप्रो उस्तै हो । जो कोहीलाई हिमालको दुःख थाहा हुँदैन । हिमाल चढ्ने बेलामा चुचुराको नजिकबाटै फर्कन पनि पर्न सक्छ । हरेक पाइलामा गाह्रो हुन्छ, तब न आरोही,” उनले ठट्यौली पारामा भने, “नत्र भने त म पनि जान्थेँ नि । तपाईँहरु दशजना हुनुहुँदो रहेछ । म पनि सहभागी भएको भए एघारजना हुन्थ्यौँ ।”

उनले देशको प्रधानमन्त्री नै हिमाल चढेको भए त नेपालको परिचय नै छुट्टै हुने पनि बताए । तर आफूले त्यो दुस्साहस गरेको भए आफू फर्कन नपाउने बताउँदै उनले भने, “शिखर आरोहण जो-सुकैबाट हुने कुरा होइन । म चढेको भए नाम हुन्थ्यो, तर म फर्किन सक्ने थिइनँ । त्यसैले जो पनि शिखर आरोहण गर्न सक्दैनन् ।”

-तस्बिर : सुनील प्रधान/बाह्रखरी