भनिन्छ कलामा भाषा, जात, वर्ग केही पनि कुराको बन्देज हुँदैन । यस्तै विगत ३ दिनदेखि दुई अलग देशका चित्रकारहरूलाई कलाको एक सुन्दर रुप चित्रकलाले एकै थलोमा उभ्याएको छ । ‘महिलाका लागि महिला’ नामक संस्थाको आयोजनामा काठमाडौंको बबरमहलस्थित ‘आर्ट विथआवट बोडर्स’ शीर्षकमा जापान र नेपालका कलाकारहरूको कला प्रदर्शनीमा राखिएका छन् ।

आयोजक संस्थाका अध्यक्ष आस्था तुलाधरका अनुसार “हामीले छुट्टा छुट्टै भूमिका कलाकारहरूलाई एकै थलोमा ल्याउने प्रयास गरेका छौं । आर्टका लागि भाषा चाहिँदैन,” उनी भप्छिन्, “जापान र नेपाल दुई पूर्ण रुपमा भिन्नता छ त्यही भएर हामीले चित्रकलामार्फत् एकअर्कालाई सिक्ने, सिकाउने का साथै दुई देशबीचका कालाकारमा सम्बन्ध विस्तार गर्न पनि प्रयास गरेका छौं ।”

‘आर्ट विथआउट बोर्डस’ शीर्षकमा आयोजना गरिएको यो चौथौ प्रदर्शनी हो । प्रदर्शनीमा नेपालमा ७ जना र जापनाका ५ जना कलाकारको कला प्रदर्शनीमा राखिएका छन् ।

अङ्ग्रेजीमा एउटा चर्चित भनाइ छ,  ‘एभरी थिङ इज फेयर इन लभ एन्ड वार’ यही भनाइलाई चित्रकार एन बी गुरुङले रंगको माध्यबाट पुष्टि गर्न खोजेका छन् । उनले क्यानभासमा दुई घोडालाई आमनेसामने उभ्याएका छन् । जसमा एउटालाई रातो र अर्कोलाई निलो रंगले सजाएका छन् । “ यो दुई भनेको एकमदमै विरोधी रंगहरु हुन्, जसको मिलन सम्भव नै छैन । तर आर्टमा त्यो सम्भव छ है भनेर देखाउन खोजेको छु ।” 

रातो रंगले विद्रोहको संकेत गर्छ भने नीलोले शान्त स्वभावको । यस्तै उनले रातो रंगको घोडाको आँखा केही ठूलो र आक्रमक अवस्थामा चित्रण गरेका छन् भने नीलो घोडाको आँखा केही झुकेको र मायालु, शालिन स्वभावको चित्रण गरेका छन् ।

यो दुई रंग र सोही अनुसारको स्वभाव भएका दुई पक्षमा मायाले मिलन सम्भव हुन्छ भन्ने कुरा देखाउन खोजेको गुरुङले बताए । भने उनले अर्को क्यानभासमा एक तामाङ पोशाक लगाएकी महिलाको पोट्रेट कोरेका छन् । उनले उक्त महिलालाई उभ्याएर समग्र तामाङ जातिलाई प्रतिबिम्बित गर्न खोजेका छन् ।

यस्तै अर्का चित्रकार/कलाकार सविता डंगोलले काँइयोलाई कलात्मक तरिकाले आफ्नो क्यानभासमा उतारेकी छन् ।

काँइयोलाई हामी हाम्रो केश राशिमा भएका लट्टा सुल्झाउन प्रयोग गर्छौँ । तर कलाकार डंगोलले यही काँइयोलाई समाधानको प्रतीकको रूपमा उतारेकी छिन् । उनले ‘कपल’ सिरिजमा आठवटा चित्र प्रदर्शनीमा राखेका छन् ।

“जसरी हामी कपालमा लट्टापर्दा काइँयोले सुल्झाउछौँ, त्यसरी नै जीवनमा समस्या आँउदा सकारात्मक सोचले एकअर्कालाई साथ र भरोस गरेर अगाडि बढ्यौँ भने हरेक कुराको समाधान छ । त्यही भएर मैले काइँयोलाई प्रतीकका रूपमा प्रयोग गरेको छु,” उनले बताए ।

उनले गोलाकार क्यानभासको बीचमा एक प्रेमिल जोडीको अनुहार एकअर्काको आमनेसमाने राखेर उनीहरूलाई काइँयोले जोडेका छन् । पृष्ठभूमिमा उनले आफ्नो नेवारी संस्कृति झल्कने ढुङेधारा, पानस, छेपु आदिलाई आफनो शैलीमा ढालेर नयाँ रुप दिन खोजेकी छिन् ।

यस्तै अर्की कलाकार प्रमिला परियार विके ले भावना शीर्षकमा दुई चित्र कोरेकी छन् । महिलाका भावना, विचार, संघर्ष, कल्पना जोडेर समग्र महिलालाई क्यानभासमा उतार्ने उनले महिलाको पाठेघरभित्र बढ्दै गरेको सुन्दर सृजनालाई प्रस्तुत गरेकी छिन् । भने अर्कोमा कहिलेकाँही आफनो मस्तिष्कमा उथलपुथल हुने खुसी र दुःखको भावनालाई प्रस्तुत गर्न खोजेकी छन् । 

अर्का नेपाली कलाकार इसान परियारले तीन वटा क्यानभासमा गणेश सवार डुंगा कोरेका छन् । पोखरामा जन्मिएका कलाकार परियारले फेवातालमा तैरिरहने डुंगालाई आफनो क्यानभासमा उतारेर पोखरालाई प्रतिनिधित्व गर्न खोजेका छन् । तर उनले क्यानभासमा तैरिरहेको डुंगामा मान्छे नभई भगवान् गणेशका भिन्नभिन्न रुप सवार छन् ।

जसलाई उनले ‘गड इन आवर माइन्ड’ दिएका छन् । “जसरी हामी कुनै पनि नयाँ काम वा भनौं कतै यात्रा पूर्व गणेश भगवानलाई पुज्छौं । ठिक त्यसै गरी हाम्रो जिन्दगी पनि एक यात्रा हो ।” 

कलाकार कृष्ण भक्त डंगोलले सुती भैरव र रक्त गणेशका चित्र कोरेर नेवारी जातिका परम्परागत संस्कृतिलाई प्रस्तुत गरेका छन् ।

पानीलाई कलाकार परियारले करेलाको बाहिरी आवरको छिर्केबिर्के संरचना दिएका छन् । उनले पानीलाई करेलाको जस्तो डिजाइन दिनुको कारण मान्छेको यात्रा पनि तीतो सत्यता हो भनेर चित्रण गर्न खोजेका हुन् ।

यस्तै जापानी कलाकार इशिदा कानसेनले ढुङ्गाको मूर्तिहरू बनाएका छन् । कलाकार कानसेनले ढुङ्गालाई पृथ्वीको आत्माको संज्ञा दिएका छन् । समुद्री तटमा पाइने ढुङ्गालाई सुन्दर मूर्तिमा परिणत गरेका छन् ।
जापानकै अर्की कलाकार नोबुचियो कावामुराले कपडामा रंगिविरंगी उडेका चराहरु चित्रण गरेकी छिन् । 

जापान र नेपालको कला, संस्कृतिलाई एकै थलोमा बुझनका लागि उपयुक्त यस ४ दिने प्रदर्शनीको आज अन्तिम दिन रहेको छ ।

तस्बिर : हरिशजंग क्षेत्री