काठमाडौं । उमेरले ७० कटिसकेका कलाकार किरण मानन्धरको सक्रियता लोभलाग्दो छ । अनवरत रूपमा सिर्जना र नेपाली कलाको उत्थानमा तल्लीन छन् ।
पढाइमा उनको फिटिक्कै रुचि थिएन । बुवाको इच्छा छोराले राम्रो पढेर जागिरे बनोस् भन्ने थियो । बुवाको इच्छाविपरीत मानन्धर प्रायः चित्र कोर्न बालाजु पुग्थे । कहिले विष्णुमतीतिर कुद्थे ।
घरबाट स्कुल जान्छु भन्दै निस्कने उनी बालाजुको जंगल (हाल पार्क)मा गएर चित्र कोर्थे । घरमा ल्याए थाहा पाउने डरले रुखको माथि टाँगेर फर्किन्थे ।
“घरमा लग्ने कुरा हुँदैन थियो । त्यो बेला म बलियो थिएँ । त्यही सल्लाको रुखमा चढेर प्लास्टिकले बेरेर माथि रुखको टुप्पोमा बाँधेर आउँथे र भोलिपल्ट फेरि जान्थेँ,” मानन्धरले विगत सम्झँदै भने ।
उनले भारतको वनारसबाट ललितकलामा स्नातकोत्तर (एमएफए) तह उत्तीर्ण गरेका छन् । उनी कलाकारलाई चरासँग तुलना गर्छन् । चरा कहिले पनि एउटा मात्र फल खाएर अघाउँदैन । कलाकारमा पनि त्यही गुण हुनुपर्नेमा उनी जोड दिन्छन् ।
उनी भन्छन्, “कलाकार भनेको चराजस्तै हुनुपर्छ । जसरी चरा एउटा आहाराबाट अघाउँदैन, यसकै खोजीमा विश्व चहार्छ । ठिक त्यसैगरी हामी कलाकारमा पनि कलाको भोक र हरेकपटक नयाँ खोज्ने अनि सिर्जना गर्ने भोक हुनुपर्छ ।”
चराजस्तै निरन्तर खोजी गर्दै सिर्जना गर्ने उनका कला यति बेला सिद्धार्थ आर्ट ग्यालरीमा सजिएका छन् । ‘समर्पण’ शीर्षकमा मानन्धरका करिब ४२ चित्रकलाहरूको एकल प्रदर्शनी भइरहेको छ । ती उनले कोरोनाकालदेखि हालसम्म बनाएका पेन्टिङहरू हुन् ।
लामो समयदेखि उनको चिनारी ‘एब्सट्रयाक’ पेन्टिङमा छ । यो कला प्रदर्शनीमा भने केही फरक देख्न सकिन्छ । उनले ‘फिगरेटिभ’बाट कलायात्रा सुरु गरेका थिए । तर, बीचमा लामो समय एब्सट्रयाक पेन्टिङमा ‘फोकस’ भए । ‘समर्पण’मार्फत पुनः फिगरेटिभ ‘फर्म’लाई स्थान दिएका छन् ।
टेक्चर (रङको प्यार्टन)मा खेल्न र कुचीभन्दा हातैले सिर्जना गर्न रुचाउने मानन्धरले योपटक पनि टेक्चरलाई कायमै राखेका छन् । प्रायः जुटको बोरामा अमूर्त चित्रहरू उतार्ने उनले मिलेको क्यानभासमा ब्रस (कुची) खेलाएका छन् ।
आइतबार सिद्धार्थ आर्ट ग्यालरीमा आफ्नो प्रदर्शनीबारे बताउँदै उनले पछिल्लो पुस्ताका कलाकारमा निरन्तरता समर्पण, लगन र जोसको कमी भएको गुनासो गरे । “वर्षमा एउटा कला सिर्जना गरेर कलाकार बनिँदैन । त्यही पुरानै पेन्टिङलाई यताउता गर्यो, त्यसैलाई नयाँ भन्यो र प्रदर्शनीमा राख्यो ।”
योपटक मानन्धरले हिन्दु र नेवारी समुदायको आस्थाको प्रतीक विभिन्न भगवान्का रूपलाई क्यानभासमा उतारेका छन् । कुनै एक धर्म वा सम्प्रदायलाई प्रश्रय दिएका छैनन्, विम्बका रूपमा प्रयोग गरेका छन् ।
भगवान् भैरवलाई आक्रोश र रिसका कारण चिनिन्छ । त्यसलाई विम्बका रूपमा प्रस्तुत गर्दै उनले आक्रोशलाई सकारात्मक रूपमा लिएर काम गरे सफलता पाउन सकिने सन्देश कलामार्फत दिन खोजेका छन् ।
उनले गणेश, लाखे, कृष्णलगायत भगवान्का प्रतीकलाई क्यानभासमा ‘आधुनिक ढंग’बाट उतारेर उनीहरूका गुणलाई देखाउन खोजेका छन् ।
उनले थुप्रै एकल र सामूहिक कला प्रदर्शनी गरिसकेका छन् । उनी भन्छन्, “म आफैँलाई थाहा छैन यो मेरो कतिऔँ एकल कला प्रदर्शनी हो भनेर । किनभने, मैले १५०औँपछि गन्नै छोडिसकेँ । कति गन्नु होइन त ?”
मानन्धरको यो एकल कला प्रदर्शनी यही साउन ८ गतेदेखि सुरु भएको हो । आउँदो भदौ ८ गतेसम्म हुनेछ ।
