काठमाडौं । मुलुकमा आधारभूत तहको प्रतिनिधित्व गर्ने शक्तिशाली कम्युनिस्ट सरकार छ । यसको मूल ध्येय भनेको राज्यका हरेक तह र तप्कामा नागरिकको समान सहभागिता, समतामूलक समाज निर्माण गर्ने नै हो । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली पनि पाइलैपिच्छे क्षेत्रीय, भौगोलिक, जातीय विभेद, उँचनीचको विरोध गर्छन् ।

तर, व्यहार भने त्यसको ठीक उल्टो रहेको छ । उनको प्रवृत्ति झापालीलाई मात्रै पोस्ने प्रकृतिको रहेको भन्दै नेकपाका नेताहरूले प्रधानमन्त्रीको आलोचना गर्न थालेका छन् । 

पाँचपटक सत्ताको नेतृत्व सम्हालेको तत्कालीन एमालेको राजकीय जिम्मेवारी बाँडफाँट गर्ने आफ्नो प्रावधान थियो । पार्टीप्रति निष्ठा, संगठित भएर अमूक कमिटीमा काम गरेको आदि–इत्यादि । तर, ओली प्रधानमन्त्री भएयता पार्टीको नीति, नियम भत्काइएको गुनासो जिम्मेवारीमा नरहेका कार्यकर्ताहरूले गर्न थालेका छन् ।

हुन पनि प्रधानमन्त्रीको सचिवालयमा झापाली बाहेकलाई करिब ‘प्रवेश निषेध’ जस्तै छ । राजनीतिक नियुक्तिमा पनि झापालीले बाहेक विरलै प्राथमिकता पाउँछन् । यो कुनै आरोप होइन, केपी ओली नेतृत्वको सरकारले गरेका पछिल्ला राजनीतिक नियुक्तिलाई केलाउने हो भने राजनीतिक नियुक्ति र लाभका पद धारण गर्न सक्ने क्षमता भनेको ‘झापाली’ नै रहेको छ ।

आफ्नालाई बनाउन अतिरिक्त पद

पछिल्लो समय केपी ओली, सुशासन र समृद्धिको मानक बन्ने ध्याउन्नमा छन् । भ्रष्टाचारविरुद्ध शून्य सहनशीलता, भ्रष्टाचार विरोधी राज्य–चरित्र निर्माणमा उनी कम्मर कसेर लागेको उद्घोष गर्दै आएका पनि छन् । केपी ओली प्रधानमन्त्री निर्वाचित भएर आएयता सिंहदरबारका घर–द्वारदेखि सामान्य सरकारी कार्यालयसम्मका भित्तामा ‘भ्रष्टाचार गर्दिनँ, हुन दिन्नँआदि लेखिएका सूचना टाँसिएको छ । र, कर्मचारीलाई ‘किरिया खान’ लगाइएको छ ।

तर, तिनै ओलीले नेपाल वायु सेवा निगममा हुँदै नभएको पद सिर्जना गरेर मदन खरेललाई कार्यकारी अध्यक्षमा नियुक्त गरेका छन् । खरेललाई भदौ अन्तिममा बसेको मन्त्रिपािरषद्को बैठकले कार्यकारी अध्यक्ष नियुक्त गरेको हो । खरेल २०६९ मंसिर १० गते चार वर्षका लागि खुला प्रतिस्पर्धाबाट निगमको महाप्रवन्धक बनेका थिए । तर, कर्मचारी युनियनको कार्यशैलीबाट काम गर्ने वातावरण नभएको भन्दै उनले ०७१ चैतमा राजीनामा दिए । 

ओली नेतृत्वको सरकारले तिनै खरेललाई सञ्चालक समिति सदस्य नियुक्त गर्‍यो र त्यसको पर्सिपल्ट कार्यकारी अध्यक्ष बनाएको थियो । खरेलको नियुक्तिलाई लिएर निगमभित्र असन्तुष्टि उत्पन्न भएको थियो भने निगमका महाप्रवन्धक सुगतरत्न कंशाकारले त सार्वजनिक रूपमा विरोध नै गरेका थिए । उनलाई दिनानुदिन घाटामा गइरहेको निगम सुधार्न भन्दा पनि प्रधानमन्त्री ओलीको गृहजिल्ला निवासी भएकाले कार्यकारी अध्यक्ष बनाइएको चर्चा नेकपाभित्रै भइरहेको छ ।

केपी शर्मा ओलीले आफू प्रधानमन्त्री भएका बेला अख्तियार प्रमुख पनि झापाकै बनाउन सफल भए । २० भदौमा बसेको संवैधानिक परिषद्को बैठकले नवीन घिमिरेलाई अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगको प्रमुख आयुक्त सिफारिस गर्‍यो । संसदीय सुनुवाइ समितिले सर्वसम्मत रूपमा घिमिरेलाई अनुमोदन गरेको थियो । झापा इतरको भए घिमिरे अख्तियार प्रमुख बन्ने सम्भावना न्यून रहेको नेकपाका नेताहरू बताउँछन् । २०७१ सालमा आयुक्त नियुक्त भएका घिमिरे प्रमुख आयुक्त हुनुपूर्व अख्तियार प्रमुखकै कायममुकायम जिम्मेवारी सम्हालिरहेका थिए ।

झापामा जन्मिएर केपी ओली नजिक भएबापत पटकपटक लाभ प्राप्त गर्ने अर्का ‘भाग्यमानी’ हुन्– महान्यायाधिवक्ता अग्नी खरेल ।

अघिल्लोपटक मन्त्रिपरिषद्को कोटाबाट संविधानसभा प्रवेश गरेका खरेल प्रमुख सचेतक हुँदै कानुनमन्त्री बनेका थिए । यसपटक सांसद बन्न मरिहत्ते गरेको भए पनि उनलाई त्यो सुविधा प्राप्त भएन र ओली प्रधानमन्त्री बन्नेबित्तिकै महान्यायाधिवक्ता बनाइयो ।

कानुन व्यवसायी खरेल पार्टीभित्र खास योगदान र भूमिकाले भन्दा पनि ओली निकट भएकै आधारमा पद, प्रतिष्ठा प्राप्त गर्ने तहमा पुगेको नेकपाका नेताहरू बताउँछन् ।

पार्टीभित्र उल्लेख्य भूमिकाबिना नै अर्थ मन्त्रालय सम्हाल्ने अवसर प्राप्त गर्ने पात्र हुन्– डा. युवराज खतिवडा । पार्टीमा योगदान, क्रियाशीलताका आधारमा भन्दा ओलीको विश्वासपात्र भएकाले अर्थमन्त्री नियुक्त गरिएको विषय नेकपाभित्र निकै पेचिलो बन्यो ।

सहायक अनुसन्धान अधिकृतका रूपमा ०३९ मा नेपाल राष्ट्र बैंकमा जागिर शुरू गरेका खतिवडाले २० वर्ष त्यहीँ बिताए । र, ०५७ मा राष्ट्र बैंकको कार्यकारी निर्देशकमा बढुवा भए । 

०५८ देखि २०६१ सम्म राष्ट्रिय योजना आयोगको सदस्य भएका खतिवडा ०६२ देखि तीन वर्षसम्म युएनडिपीको क्षेत्रीय केन्द्र, कोलम्बोमा वरिष्ठ अर्थविद्का रूपमा काम गरे । ०६६ माधवकुमार नेपाल प्रधानमन्त्री भएकाबेला योजना आयोगको उपाध्यक्ष बनेका खतिवडालाई त्यहाँबाट राजीनामा गर्न लगाएर ०६६ चैत  ९ मा राष्ट्र बैंकको गभर्नर बनाइएको थियो ।

राष्ट्र बैंकको गभर्नर हुँदा घरजग्गा र सेयर कारोबारलाई अनुत्पादक क्षेत्र भन्दै उनले कडाइ गरेका थिए । प्रधानमन्त्री केपी ओलीको विश्वासपात्र र गृहजिल्ला निवासी पनि भएकाले खतिवडालाई अर्थमन्त्री पत्याइएको चर्चा उतिबेलै भएको थियो ।

सफल गभर्नर मानिएका खतिवडाले क्षतिग्रस्त बनेको मुलुकको अर्थतन्त्र उकास्ने अपेक्षा गरिएको थियो । तर, घोषणापत्रको मर्म र भावनालाई नछोएको भन्दै उनको बजेट वक्तव्यले अधिकांशलाई निराश बनायो । 

आफ्ना वरपरका र नातेदारलाई नियुक्ति दिनेमा खतिवडा पनि ओलीझैँ देखिए । अर्थमन्त्री डा. खतिवडाले प्रमुख स्वकीय सचिवमा तुलशीराम मैनालीलाई नियुक्त गरेका छन् ।

मिनभवन क्याम्पसबाट बागी उठेर ०६५ मा स्ववियु सभापति बनेका मैनाली पनि ओली निकट हुन् । झापा निवासीसमेत भएकाले मैनालीलाई अर्थमन्त्रीको स्वकीय सचिव बनाइएको नेताहरू बताउँछन् ।

सचिवालय र राजकीय जिम्मेवारीमा झापालीलाई प्राथमिकता

प्रधानमन्त्रीको सचिवालयमा झापालीकै बाहुल्य छ । उनको निजी सचिवमा युवराज दाहाल छन् । उनी पनि झापाकै हुन् । दमक नगरपालिकाका कार्यकारी अधिकृत रहिसकेका दाहाल प्रधानमन्त्रीको गृहजिल्ला भएकैले निजी सचिव पत्याइएको नेकपाका नेताहरू बताउँछन् ।

त्यस्तै अघिल्लो पटक प्रधानमन्त्री हुँदा सचिवालयमा रहेका रमेश भट्टराई यसपटक पनि सचिवालयमा छन् । उनी पनि झापा घर भएकैले प्रधानमन्त्री ओलीको सचिवालयमा अटेका हुन् । उनीबाहेक चेतन अधिकारी पनि सचिवालयमा छन् । प्रधानमन्त्रीको प्रेस संयोजक रहेका अधिकारी पनि झापाकै हुन् ।

त्यस्तै, एक महिनाअघि प्रधानमन्त्रीको प्रमुख स्वकीय सचिवका रूपमा इन्द्र भण्डारी नियुक्त भएका छन् । झापाकै भण्डारी अघिल्लो कार्यकालमा पनि प्रधानमन्त्रीको स्वकीय सचिवकै रूपमा नियुक्त भए थिए । तर, कार्यकर्तालाई भन्दा व्यापारी भेटघाटमा प्रधानमन्त्रीलाई व्यस्त राखेको भन्दै उनी केपी ओली प्रधानमन्त्रीबाट हटेको केही समयपछि सचिवालयबाट हटाइएका थिए । त्यसैको प्रभावले हु्नुपर्छ यो कार्यकालमा उनी ९ महिनापछि सचिवालयमा प्रवेश पाएका छन् । प्रधानमन्त्री हुनुपूर्व ओलीको सचिवालयमा अनिस दाहाल पनि थिए । झापा नै घर भएका दाहाल ओली प्रधानमन्त्री भएपछि भने सचिवालयमा छैनन् ।

प्रधानमन्त्रीको सचिवालयमा मुख्य सल्लाहकार विष्णु रिमाल, परराष्ट्र सल्लाहकार डा. राजन भट्टराई, जनसम्पर्क सल्लाहकार अच्युत मैनाली र प्रेस सल्लाहकार, डा. कुन्दन अर्याल भने झापा इतरका छन् ।

ओली निकट र झापाली भएको लाभ उठाउने अर्का दुई पात्र हुन्¬– हिक्मत कार्की र देवराज घिमिरे । कार्की ओलीकै जोडबलमा प्रदेश १ को आन्तरिक मामिला तथा कानुनमन्त्री छन् भने घिमिरे प्रदेश १ को अध्यक्ष छन् ।

प्रदेश १ को अध्यक्षमा माधव नेपालले आफू निकट व्यक्ति अध्यक्ष बनाउन चाहेका थिए ।  त्यसो त उदयपुरका नेता पूर्व सांसद जगन्नाथ खतिवडाले पनि अध्यक्ष बन्न तीव्र कसरत गरेका थिए । तर, झापा र आफू निकट समेत भएकाले ओलीले घिमिरेलाई प्रदेश अध्यक्ष बनाएको नेपाल निकट नेताहरू बताउँछन् ।

प्रधानमन्त्रीको ‘झापामोह’को शृङ्खला यतिमै टुंगिँदैन । नेकपाका एक केन्द्रीय सदस्य भन्छन्, “ओली नेतृत्वको सरकारमा जिम्मेवारी पाउन कि ओलीको किचेन क्याबिनेटको हुनुपर्छ । कि एकधूर जग्गा भनेपनि झापामा किन्नुपर्छ ।”

त्यसैको उदाहरण हुन्– गंगा उप्रेती । उनले झापा घर भएकै कारण प्रज्ञा प्रतिष्ठानको कुलपतिको जिम्मेवारी दोहोर्याएर प्राप्त गरेका छन् । उनलाई असोज २१ गते ओली नेतृत्वको सरकारले कुलपति नियुक्त गरेको हो ।

यसअघि ०७१ भदौ २० गते पनि गंगा उप्रेती कुलपति नियुक्त भएका थिए । तर, प्राज्ञिक उन्नयन र प्रज्ञा प्रतिष्ठानको विकासमा ‘सिन्को नभाँचेको’ टिप्प्णी नेकपाकै प्रगतिशील लेखक–साहित्यकार बताउँछन् ।

“झापा घर भएकैले उहाँ रोजाइमा पर्नुभएको हुन सक्छ,” एक प्राज्ञले टिप्पणी गरे ।

त्यस्तै ओलीको आफन्त र झापाली भएकैले राजकीय जिम्मेवारी प्राप्त गर्ने व्यक्ति पर्छन्– डा. कृष्णप्रसाद ओली । ओली विषय विशेषज्ञ भन्दा पनि नाताले ओलीका ‘काका’ पर्ने भएकाले प्राथमिकतामा परेको टिप्पणी नेकपाकै सदस्यहरू गर्छन् । ओलीले राष्ट्रिय योजना आयोगको उर्जा, जलस्रोत तथा सिँचाइ, वन तथा वातावरण, दिगो विकास लक्ष्य अध्ययन, अनुसन्धान तथा अन्वेषण गर्ने र प्रदेश नं. १ को तहगत समन्वयको जिम्मेवारी दिइएको छ ।

झापा घर भएकाले राष्ट्र बैंकको डेपुटी गर्भनर बन्ने ‘सौभाग्य’ प्राप्त गर्ने अर्का व्यक्ति हुन्– चिन्तामणि सिवाकोटी । उनी पनि प्रधानमन्त्री ओलीको गृहजिल्ला निवासी भएकाले रोजाइमा परेको राष्ट्र बैंकका जिम्मेवार तहका अधिकारी बताउँछन् ।

झापामा बसोबास गरेकैले राजनीतिक नियुक्ति प्राप्त गर्नेको सूची निकै लामो छ । त्यही सूचीमा थपिन आइपुगेका छन्– दीपक पाठक । उनी रेडियो नेपालको बोर्ड सदस्य नियुक्त भएका छन् । निर्वाचन आयुक्त नियुक्त भएका नरेन्द्र दाहाल पनि झापाकै हुन् । गृहजिल्लाकै भएकाले दाहाललाई सवैधानिक आयोगको सदस्य बनाएको पार्टीका नेताहरू बताउँछन् ।
पुख्र्यौली घर ताप्लेजुङ, फुङ्लिङ भएका दाहाल २०३८ सालमा निजामती सेवामा प्रवृष्ट भएका हुन् । माहालेखा नियन्त्रक भइसकेका दाहाल २०७० को संविधानसभामा निर्वाचन आयोगको सचिव थिए ।

राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीका प्रमुख स्वकीय सचिव भेषराज अधिकारी पनि झापा निवासी नै हुन् । अधिकारी मदन भण्डारी फाउन्डेनका पूर्वसचिव समेत हुन् । झापा निवासी र केपी ओलीको विश्वासपात्र मानिएकाले राष्ट्रपतिको प्रमुख स्वकीय सचिव बनेको चर्चा नेकपाभित्र हुने गर्दछ ।

झापा निवासी भएर पनि प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको यसपटकको सचिवालयमा नअटाउने पात्र हुन्– गोपाल खनाल । पत्रकारिता पेसामा आवद्ध खनाल चक्रपथ डटकमका सम्पादक हुन् । केपी शर्मा ओली अघिल्लोपटक प्रधानमन्त्री हुँदा खनाल परराष्ट्र मामिला विज्ञ नियुक्त भएका थिए ।

प्रधानमन्त्री कार्यालय स्रोतका अनुसार खनाललाई परराष्ट्र मन्त्रालय मातहतको परराष्ट्र मामिला अध्ययन प्रतिष्ठानको कार्यकारी निर्देशक नियुक्त गर्न लागिएको छ । उनी केही दिनभित्रै नियुक्त हुने स्रोतको दाबी छ ।

युवा संघको उपाध्यक्ष समेत रहेका गोविन्द थापा पनि झापा निवासी हुन् । झापा घर भएकैले प्रधानमन्त्री केपी ओलीको सिफारिसमा थापालाई दमकमा रहेको ‘ग्रीन इन्डष्ट्रियल पार्क’मा जिम्मेवारी दिइएको छ । वन बेल्ट वन रोड (ओबिओआर) परियोजनाअन्तर्गत चीन सरकारको लगानीमा उक्त औद्योगिक पार्क बन्न लागेको हो । थापा युवा संघको कोषाध्यक्ष थिए । निरु पाललाई संगठनको अध्यक्ष बनाएका बेला उनी उपाध्यक्ष चयन भएका हुन् ।

नेकपाको संसदीय दलको कार्यालयमा हिमानी घिमिरेलाई राखिएको छ । घिमिरे पनि प्रधानमन्त्री ओलीको गृहजिल्ला निवासी भएकैले संसदीय दलको कार्यालयमा कर्मचारीको रूपमा राखिएको नेकपाका नेताहरू बताउँछन् ।