काठमाडौ । पाँचौँ राष्ट्रिय कृषि यान्त्रिकीकरण प्रदर्शनी–२०७८ चितवनमा सुरु भएको छ ।

प्रदर्शनीको उद्घाटन गर्दै संघीय कृषि मन्त्रालयका सचिव डा. गोविन्दप्रसाद शर्माले कृषिलाई सम्मानजनक पेसाका रूपमा विकास गर्नुपर्ने आवश्यक भएको बताए । कृषि क्षेत्रमा युवाको आकर्षण, नाफामूलक र प्रतिष्ठित व्यवसाय बनाउनुपर्नेमा उनले जोड दिए ।

“उत्पादन लागत, बजार पहुँचको विस्तार, गुणस्तरीय र सम्मानजनक व्यवसायका रूपमा अगाडि बढाउन कृषि यान्त्रिकीकरण आवश्यक छ,” उनले भने, “कृषि कर्जा र यान्त्रिकीकरण सबै किसानमा पुर्‍याउन सकिएको छैन । जुन समस्याको रूपमा रहेको छ ।”

नेपालका लागि इजरायली राजदूत हनान गोधारले कृषिलाई शाखाका रूपमा भन्दा पनि प्रोफेसन र बिजनेसका रूपमा लिनुपर्ने बताए । “७० वर्षको मात्रै इतिहास बोकेको इजरायल कृषिमा उत्कृष्ट देश हो । यहाँको २ प्रतिशत मात्रै जनसंख्या कृषिमा आबद्ध हुँदा पनि उत्पादकत्व धेरै छ,  किनकि कृषिमा इजरायलले आधुनिक प्रविधि प्रयोग गरेको छ”, उनले भने, “आर्थिक विकासको साँचो आधुनिक कृषि हो । परम्परागत कृषिलाई परिमार्जन गर्नुपर्छ ।”

कार्यक्रम नबिल बैंकका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत अनिलकेशरी शाहले नेपालको कृषि र कृषिको फाइनान्सिङ मोडल नै परिमार्जन गर्न आवश्यक रहेको बताए । उनले विगत जस्तो रहे पनि नबिल बैंक आज पनि र भोलि पनि किसानसँगसँगै रहने प्रतिबद्धता जनाए ।

“बैंकले किसानलाई पैसा नै नदिएको भन्ने सधैँ सुनिन्छ, तर बैंकले किसानलाई पैसा नदिएर उत्पादन नबढेको जस्तो लाग्दैन” उनले भने, “कृषिको आधुनिकीकरण र विकासको लागि नेपालको कृषि र कृषिको फाइनान्सिङ मोडल नै परिमार्जन गर्नुपर्छ ।”

कृषि पूर्वाधार तथा कृषि यान्त्रिकीकरण केन्द्रका महानिर्देशक महेन्द्रनाथ पौडेलले कृषि यान्त्रिकीकरण र कर्जालाई एकीकृत रूपमा लैजान सके कृषिको विकास र सफलता हासिल हुने बताए ।

प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजनाका कार्यक्रम निर्देशक हस्त विष्टले यान्त्रिकीकरणको माध्यमबाट श्रमको लागत घटाई उत्पादन लागत घटाएर नाफामूलक बनाउनुपर्ने बताए ।

“उत्पादनका मुख्य साधन श्रम र कर्जा हुन् । उत्पादनको मुख्य हिस्सा श्रमले ओगटेको हुन्छ । यान्त्रिकीकरण गर्न सके श्रमको लागत घट्छ र उत्पादन लागत पनि घट्न जान्छ,” उनले भने, “जसले कृषिलाई व्यावसायीकरण गर्न सकिन्छ ।”

नेपाल बैंकर्स संघका अध्यक्ष अनिल उपाध्यायले कृषिको व्यावसायिकता, बजारको विकास, प्रविधि र वित्तीय क्षेत्रसँग जोड्न बहस र छलफलको माध्यमबाट सुधार गर्ने अवसर आएको बताए । उनले एक्सिस टु फाइनान्स, क्यापसिटी बिल्डिङ, र यान्त्रिकीकरणको कुरा गरिरहेको भए पनि अब त्यसको अवसर र समय आएको बताए । विगतमा देशको पूर्वदेखि पश्चिमसम्म केही न केहीको स्पेसिफिक क्षेत्र रहेको भन्दै अहिले त्यो अवस्थाबाट विचलन हुनु नै समस्या भएको बताए ।

कृषि विभागका महानिर्देशक रेवतीरमण पौडेलले कृषिको लागत बढेर नाफामुखी हुन नसकेका कारण नै कृषि व्यावसायीकरण हुन नसकेको बताए । कृषिको महत्त्वपूर्ण औजार श्रमको लागत कम गर्दै उत्पादन लागत घटाएर नाफामुखी बनाउन यान्त्रिकीकरण आवश्यक छ” उनले भने, “कृषि औजार आयात गरिरहेका छौँ । नेपालमा नै उत्पादन गर्ने योजना अगाडि बढाउनुपर्छ, आयातित कृषि औजार नेपालको उपयोगी नहुने र अर्काे डम्प यार्ड नबनोस् ।”

नेपाल कृषि मेसिनरी व्यवसायी संघका अध्यक्ष खोजराज कटुवालले कृषि बजेटको ३ प्रतिशत यान्त्रिकीकरणमा खर्चिए तीन वर्षमा उत्पादन ८० प्रतिशत बढ्ने दाबी गरे । उनले आधुनिक कृषि औजारमा लगानी बढाई उत्पादकत्व वृद्धि गर्न कागजी अनुदान वितरणलाई निरुत्साहिन गर्न आग्रह गरे ।