विराटनगर । कोसी अस्पतालमा  १० दिनअघि  भर्ना हुन आएका उदयपुर बेलका नगरपालिका १ का २३ वर्षीय पदम राईको एम्बुलेनसमै मृत्यु भयो । घटनाबारे ‘कोरोनासँग मिल्दोजुल्दो लक्षण देखिएको र आइसोलेसनमा भर्ना गर्न लाग्दा-लाग्दै मृत्यु हुन पुग्यो’ भन्दै कोसी अस्पतालले प्रस्टीकरण दियो । भर्ना नलिई विराट मेडिकल कलेजले एम्बुलेन्सबाटै उनलाई कोसीतर्फ रेफर गरिदिएको थियो ।

कोसी अस्पताल परिसरमा इमरजेन्सी वार्डनजिकै एम्बुलेन्स अडेको एक घण्टापछि राईको मृत्यु भयो । उनी अस्पतालमा भर्ना नै हुन पाएनन् । बरु मृत्युपछि पीपीई लगाएका स्वास्थ्य प्राविधिकहरुले शव एम्बुलेन्सबाट झिकेर स्वाब लिए । परीक्षण गर्न पठाइयो । तर, नतिजाचाहिँ ‘कोरोना नेगेटिभ’ भन्‍ने आयो । 

सँगै आएका राईकी श्रीमती र बहिनीको स्वाब लिइयो । त्यसपछि परिवारलाई शव जिम्मा दिएर पठाइयो । पछि श्रीमती र परिवारका सदस्यमा पनि कोरोना देखिएन । “बिरामीलाई एउटा अस्पतालले अर्कोतिर र अर्कोले अर्कामा देखाउँदा देखाउँदैमा समय बित्यो । उपचारै नपाएर भर्खरका मान्छे बिते,” एम्बुलेन्सका चालकले पत्रकारहरूसँग अस्पताल परिसरमै भने । श्रीमती र बहिनीले पनि “अस्पतालभित्र पसेको बिरामी एम्बुलेन्समै श्वास लिन कठिन भएर हर्याक हर्याक हुँदासमेत उपचार नहुनुजस्तो दुःख के होला र ?” भन्दै सरकारसमक्ष प्रश्न गरे ।

कोसी अस्पतालका मेसु डा. चुमनलाल दासले ‘शंकास्पद लक्षणका कारण तत्काल उपचारका लागि भर्ना गर्ने अवस्था नभएको’ भन्दै उबेलै घटनाबारे स्पष्टीकरण दिए । गम्भीर बिरामीलाई कोसीमा सम्भव नहुने भएकाले थप उपचारका लागि बीपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान धरान रेफर गर्ने तयारी हुँदाहुँदै घटना भएको भन्दै अस्पताल पन्छियो ।

११ दिनअघि कोसी अस्पतालको आइसोलेसनमा उपचाररत सुनसरीकी अर्की महिलाको मृत्यु भयो । सुनसरीको इनरुवा नगरपालिका ३ की ४० वर्षीया जंगलीदेवी सदामा पनि कोरोना संक्रमणको आशंका गरिएको थियो । तर, अस्पताल भर्ना भएको भोलिपल्टै उनको मृत्यु भयो । उनको पनि कोरोना नेगेटिभ रिपोर्ट आयो । शव परिवारले बुझे । गाउँ लगेर सदगत गरे । तर, न राई नत सदा परिवारले आफ्ना प्रियजनको मृत्युको कारण थाहा पाए । अस्पतालले बिरामीको स्वास्थ्य समस्याको अरु कारणबारे परीक्षण नगरी पठाइदियो । दुवै घटनामा मृत्युको कारण खुल्नै सकेन । परिवारका अनुसार बिरामीमा दीर्घ रोग थिएन ।

१० दिनअघि कोसी अस्पतालमै अर्को यस्तै घटना भयो । भर्ना हुने क्रममै उदयपुरको बेलका नगरपालिका १ का ५५ वर्षीय पुरुषको मृत्यु भयो । पीसीआर परीक्षणको रिपोर्टमा कोरोना देखिएन । तर, ज्वरो आउने, रिँगाटा चल्ने, वाकवाकी लाग्ने, श्वास फेर्न गाह्रो हुने लक्ष्यण भने थियो । स्थानीय क्लिनिकमा उपचार हुन नसकेर आफन्तले विराट मेडिकल कलेज विराटनगर ल्याएका थिए । त्यहाँ भर्ना हुन पाएनन् । कोसी अस्पताल ल्याइयो । उनको पनि ‘भर्ना हुँदै गर्दा मृत्यु भयो’पछि उनको शव आइसोलेसनमा राखियो । स्वाब संकलन भयो । परीक्षण नतिजा आयो ‘कोरोना नेगेटिभ’ । अस्पतालले परिवारलाई शव जिम्मा दियो । तर, परिवार बिलखबन्दमा परे ‘आखिर मृत्युको कारण के थियो ?’ परिवारले मृत्युको कारण चिकित्सकबाट थाहा पाएनन् । चिकित्सक र अस्पतालले पनि भनेन् । 

माथिका प्रतिनिधि घटना मात्र हुन् । अहिले प्रदेश १ का अस्पतालमा स्वास्थ्य यस्ता घटना बढ्न थालेका छन् । खासगरी अस्पतालले आकस्मिकबाहेक सबै सेवा बन्द गरेका छन् । अकस्मिकमा पनि ज्वरो आएका र कोरोनासँग मिल्दो लक्षण भए भर्ना लिइँदैन । भर्ना हुन तोकिएका अस्पतालमा समेत विलम्ब हुँदा अरु नै रोगले च्यापेका बिरामीले उपचारै नपाई मर्नुपर्ने अवस्था सिर्जना भएको छ ।

धरानको बीपी प्रतिष्ठानमा पनि भर्ना हुँदा-हुँदै मृत्यु भएका घटनामा प्रतिष्ठानले मृत्यको कारण बताउने गरेको छैन । कोरोना नेगेटिभ आए शव परिवारलाई र पोजेटिभ भए नेपाली सेनाको टोलीलाई जिम्मा लगाइन्छ । 

विराटनगरमा बिहीबार नै अर्का एक २३ वर्षीय युवकको आइसोलेसनमा मृत्यु भयो । पहिलो रिपोर्ट कोरोना नेगेटिभ आयो । दोस्रो पोजेटिभ । परिवारलाई जिम्मा दिन ठीक पारिएको शव अब सेनाले सदगत गर्ने भएको छ । 

आइसोलेसन ट्रान्जिट मात्र हो, यहाँ उपचार हुँदैन : चिकित्सक
कोसी अस्पतालमा १० शय्याको आइसोलेसन सञ्‍चालनमा छ । त्यहाँका संयोजक डा. लक्ष्मीनारायण यादव भन्छन्, “धेरैमा आइसोलेसन उपचार गर्ने थलो हो भन्‍ने बुझाइ छ तर होइन यो त ट्रान्जिट मात्र हो । हामीले बिरामीलाई ५ देखि ६ घण्टा राखेर कोरोना देखिए कोभिड १९ उपचार हुने अस्पतालमा पठाउँछौं नदेखिए अस्पतालको अन्य वार्डमा रेफर गर्छौ ।” 

चिकित्सक यादवका अनुसार आइसोलेसनमा सीमित साधन-स्रोत तर बिरामीको चापका कारण अधिक समस्या भइरहेको छ । कोसी अस्पतालमा रहेको आइसोलेसनमा सम्भावित कोरोना बिरामी आए परीक्षण गर्ने, तत्काल अक्सिजन चाहिए दिने र त्यसपछि रेफर गरिदिने प्रयोजन भएको दाबी गर्छन् ।

“कोरोना नेगेटिभ रिपोर्ट आएका बिरामीको हामीले अलि बढी उमेरका भए त हिस्ट्री पनि बुझ्‍ने काम गर्छौं,” यादव भन्छन्, “तर, युवा र कम उमेरकाहरूमा अरु रोग भए नभएको चाँहि परीक्षण हुँदैन । नेगेटिभ रिपोर्ट आए परिवारलाई पोजेटिभ आए सेनालाई शव जिम्मा दिने नै हाम्रो प्रोटोकल छ ।” यादवले महामारीका कारण अरु बिराम लागेकाले उपचार पाउन निकै कठिन भएको स्विकार गरे ।

कोभिड १९ का लक्षणसहितका बिरामीको उपचार गर्न सरकारले धरानको बीपी प्रतिष्ठानमा लेभल ३ अस्पताल सञ्‍चालन गरेको छ । त्यहाँ करिब चार महिनासम्म उपकरण जडान गर्ने कामसमेत नहुँदा भर्ना नै गरिएको थिएन । तर, दुई दिनयता भने धरानको कोभिड अस्पतालले बिरामी लिन सुरु गरेको छ । 

यसअघि प्रतिष्ठानको आइसोलेसनमा बिरामी राख्‍ने गरिएको थियो । विराटनगरको कोसी अस्पताल कोभिड १९ उपचार केन्द्रमा अक्सिजन र भेन्टिलेटरजस्ता पूर्वाधार जडान भएका छैनन् । त्यहाँ लक्षण नभएका बिरामी राख्‍ने गरिएको छ । अहिले लक्षणसहितका बिरामी बढ्न थालेपछि समस्या बढ्न सुरु भएको हो । 

क्याप्सन :
कोरोनाबाट कोसी अस्पतालमा मृत्यु भएका बिरामीको शव व्यवस्थापन गर्न लैजाने तयारी गर्दै नेपाली सेना । तस्बिर : प्रेम देवान