मध्यान्ह छ ।

सुँगुरहरु भुइँ खन्दै छन् ।

दस–आठ जना केटाकेटीहरु यताउति छरिएका छन् । मानौं यी घर सजाउनका लागि होइनन् । फोहरमैलाका डङ्गुरहरु पनि यत्रतत्र थुप्रिएका छन् । यी पनि कतै जाँदैनन्, यहीँ कुहिराख्छन् । भुवा खुइलिएको थोत्रो गलैंचाझैँ कताकतै सुकेका दुबोका टाटाहरु छन् । दुईवटा सम्पूर्ण पात झरेका रुखहरु पनि जिङ्ग्रिङ्ग गरेर एकातिर ठडिएका छन् ।

एउटा नाला पनि छ, टन्न कालो लेदोले भरिएको । उसले यी सबै कुरा हेरिसकेपछि सुँगुरलाई हेर्न थाली । यी सुँगुरहरु पनि त्यो नालामा बस्न मन पराउँछन् । एकदिन एउटा पाठो पसेको थियो, फेरि निस्किएन । ऊनेर आउने दुईखुट्टे सुँगुरहरु पनि हिजोआज उसलाई यही नालाजस्तै सम्झिएर तर्किन्छन् । ज्यादै भोकाएका र मातेका सुँगुरहरु भने आइपुग्छन् । बेसुरमा भुइँ खन्छन् । कन्दमूल केही पाउँदैनन् र त होला भोलिदेखि सुँगुर देखा पर्दैनन् । ती भोलि फेरि अर्कै थरीका सुँगुर देखा पर्छन् । शायद कुनै बारीमा पसेर सखरखण्ड र मुला उखेल्न नपाएर ।

झ्यालसम्म आएको घाम जुनेली जस्तो छ । ३ बज्यो । माघ ५ गते । संवत् २०४० साल । उसले चुरोट सल्काई र अर्को झ्यालतिर फुकी ।

केटाकेटीहरु अझैं फोहरमैलाको डङ्गुरमा के-के खोज्दैछन् । आडैमा ठूलाबडाहरुको ठूलो टोल छ । त्यसो हुनाले केही प्राप्तिको आशा छ । यी पनि सुँगुरका पाठाहरु हुन् । कुन सुँगुर ? थाहा छैन । होला कतै आफ्नै खोरमा बसेको । यहाँ त जति पनि सुँगुरहरु आउँछन्, नामै नभएका अथवा घर, अफिस र पुरेतकहाँ छाडेर आएका ।

उसले एउटा कागजको टुक्रा धुजामुजा पारी र टुक्राहरुमध्ये अलिकति टिपेर जोर मिलाउँदै भुइँमा राख्न थाली । सबै जोर भए भने ग्राहक आउँदैन, बिजोर भयो भने आउँछ । अन्तमा उसको हातमा एउटा टुक्रा रहन्छ । आज ग्राहक आउँछ ।

संवत २०३० साल भाद्र २० गते । ऊ यहाँ आएकी थिई, स्वास्नी बनेर रत्न बहादुरकी । छिट्टै रत्न हरायो । बहादुर मात्र बाँकी रह्यो । अनि ऊ आफू जो फूलमाया थिई, बाट पनि छिट्टै झरेर माया बाँकी रह्यो । बहादुरले शीघ्र परिवर्तन ल्याएको हुँदा उसको मात्र जातिवाचक नाम रह्यो अर्थात् फूल रहेन, नीलडाम रह्यो ।

ऊ त्यसताका सस्तै खालको भए पनि अनेकौं थरीका सुगन्ध बोकेर हिँड्थी । उसका ग्राहकहरु उसलाई सुगन्धित वायुका झोंकाहरुले चिन्ने गर्थे । ह्विस्कीमा बुड्थी, कारमा गुड्थी, होटलमा अनेकन परिकार खान्थी ।

परिचयको संसार विशाल थियो- झुटै भए पनि ।

“तिम्रो नाम के हो ?” थाहा छ यहाँ कसैको नाम हुँदैन भनेर ।

“माला ।” फूलमायाभन्दा यै नाम आकर्षक छ ।

“कति मीठो नाउँ । घर कहाँ हो ?” ग्राहक भावुक होइन ।

“पोखरा । जानु भा’छ ?” कहिलेको उत्तरमा विराटनगर आउँछ, कहिले पाल्पा ।

“गएको छैन,” तर ऊ पोखराको रैथाने हो ।

“तपाईंको घर नि ?” मतलब छैन तापनि ।

“नेपालगन्ज ।” जहाँ ऊ कहिल्यै पुगेको छैन ।

“के गर्नुहुन्छ ?” ग्राहकको मोटाइको अन्दाज ।

“बिजनेस ।” जुन उसका बाउ पुर्खा कसैले गरेनन् ।

“घरमा स्वास्नी पनि होली ?” सबैभन्दा वाहियात प्रश्न ।

“तिमी जस्ती छैन ।” सबभन्दा झुटो उत्तर ।

सबैभन्दा शाश्वत र सत्य रुपियाँ हो र त्यो ग्राहकको पर्समा छ, जसलाई निकाल्नु उसको अधिकार र कर्तव्य दुबै हो ।

ग्राहकले झोलुवा मगाउँदा उसले सेकुवा र भुटुवाको अडर गर्थी । ग्राहकले नेपाली चुरोट खाँदा ऊ बेलायती मगाउथी । ग्राहकले सयकडाको कुरा गर्दा ऊ हजारको अत्तो थाप्थी । ग्राहक उसको दृष्टिमा नितान्त भेडा थिए, जसलाई मुड्नु उसको कर्तव्य थियो । अन्यथा रत्नहीन बहादुरले उसको फूलहीन नामलाई नीलडाममा परिणत गर्न बेर लाउँदैनथ्यो ।

पोहोर साल ऊ मर्‍यो अथवा मारियो । तिनीहरुबाटै, जसलाई उसले लिएर आउने गरेको थियो ।

“हिँड् यार, आज रत्नेलाई समातौँ ।” मातेको छ ।

“सारै बार्गेनिङ गर्छ, अन्तै जाऊँ ।” अलिकति दुनियादारी अझैं बाँकी छ ।

“साला ब्रोकरले बार्गेनिङ तेरो बाउले गर्छ ?” थ्रिलायन्समा ठर्रा पनि थप भएको छ ।

“सबैका बाउ ब्रोकर हुन्छन् यदि तेरी बहिनीजस्ती राम्री छोरी घरमा भए भने ।” यहाँ भने ठर्रामा थ्रिलायन्स थप भएको छ ।

“साला दार्शनिक नबन् ।”

“आज पर्स खाली छ यार ।”

“छ न त मसित पनि छैन । तर, साला रत्नेले धेरै ठगेको छ, हिँड् ।”

संवत २०३९ साल । पुस ७ गते । समय २४ बजे । दुवै रत्नेको ढोकामा उभिन पुगेका थिए । परम्पराअनुसार रत्नेले चिन्ने उत्सुकता देखाएन । परिचयमा बार्गेनिङ धेरै हुन सक्दैन ।

“माला ख्वै ?”

“आज छैन हजुर । साहबसित बाहिर गएकी छे ।”

“कुन साला साहब ? तैँले हामीलाई चिनिनस् ?”

रत्नेले नचिनेको भाव देखायो ।

“म हुँ ड्यानियल फ्यान्टम अनि यो हो जेम्स बन्ड ।”

तैपनि रत्ने चटपटाएन । अनि त दुबैले औँठी लगाएको मुड्कीले रक्सी खाँदाखाँदा निर्बल भएको बहादुरलाई गोद्न थाले । जेम्स बन्डले ‘अब भैगो’ भन्दाभन्दै फ्यान्टमले गर्दनमा कराँते चाप हानिहाल्यो । बिचरा रत्नबहादुर । त्यसदिन ऊ रोएकी थिई । साँच्चै रोएकी थिई ।

त्यो दिनपछि ऊ एक्ली भई, फूलपात सबैझरेर जिङ्ग्रिङ्ग ठडिएको बोटझैं, जसमा चराचुरुङ्गी, भमरा, पुतली केही बस्तैन । यो समाजमा अत्यन्त दुःख दिने पापी पुरुष पनि फोहर पुछेको काठजस्तै काम लाग्ने हुँदो रहेछ । त्यो रत्ने, जोसँग बसेर उसले भविष्यको रङ्गीन सपना देखेकी थिई, त्यो रत्ने, जोसँग प्रतिदिन चितामा डढेर बिपना भोगेकी थिई, आज नहुँदा पेट पाल्न गाह्रो भैराखेको छ ।

आज धेरै दिनपछि उसले आफ्नो भाइलाई सम्झी । बाह्र–तेह्र वर्षको अबोध भाइ सौतेनी आमाको निरन्तर झम्टाबाट जोगिन मधेस झरेको, बेपत्ता भयो । त्यसको केही वर्षपछि ऊ पनि रत्नबहादुरसँग यहाँ आएकी थिई, सुखी भविष्यको सपना बोकेर । पापी रत्ने पनि आफ्नो सम्पूर्ण बहादुरी देखाएर यो संसारदेखि बिदा भयो ।

असङ्ख्य पटक आफ्ना सपना भङ्ग भए पनि उसले सपना देख्न छोड्न सकिन । कल्पना र सपना मानिसका यिनै दुईवटा अमूल्य रत्न हुन्, जसमा कुनै बहादुरी छैन, कुनै यथार्थ छैन । कसैले खोस्न सक्दैन, जति खर्च गरे पनि रित्तिँदैन । आत्माजस्तै आजभोलि कल्पना र सपना पनि उपेक्षित र हाँस्यास्पद ठहरिएका छन् ।

सूर्य डाँडाको थाप्लोमाथि ओर्लिन थाले पनि घाम अझै उसैसँग झ्यालमा बसेको छ । थैलीबाट एउटा क्याप्सुल रेस्टेक्लिन झिकेर खाई । इन्जेक्सन दिन आज कम्पाउन्डर आउँछ कि आउँदैन ? बिजोर भएको थियो, ग्राहक पनि आउनुपर्ने ।

झन्डै एउटा पाठो नालामा नझरेको ।

केही महिनाअगाडि भाइटीकाको दिन ऊ भावुक भएकी थिई ।

उसको भावुक हुने दिन नै यही हो । अरु दिन उसले भावुक हुने फुर्सद पाउँदिन । भावुक हुँदा कल्पना गर्न र सपना देख्न फुर्सद चाहिन्छ । अन्यथा अगाडि जे आईपर्छ, त्यसैलाई भोग्दै जानुनै जीवन भएको छ ।

प्रतिवर्षझैं गत भाइटीकाको दिन पनि ऊ झ्यालमा बसेर सपना देख्तै थिई । अनि प्रतिवर्षझैँ टपरीमा फूलमाला, टीका र सेलरोटी सजाएर बसेकी थिई । मानिसहरु तल बाटोमा रङबिरङका टीका निधारमा टाँसेर, गलामा दूबो र फूलका माला झुन्डाएर ओहोरदोहोर गर्दै थिए । जताततै जुवाको खाल जमेका थिए ।

सूर्य अस्ताउना साथ उसको घर अगाडिको पहेँलो बिजुली उदायो ।

लरखराउँदै र धरमराउँदै युवक माथि उक्लियो । उसका छाया पनि ऊसँगै लरखराउँदै थियो । उसलाई देखेर फूलमाया एक्कासि झस्किई । दुरुस्तै आफ्नो भाइजस्तो लाग्यो उसलाई । उस्तै छलछन्दविहीन अनुहार, उस्तै झ्याम्म परेका आँखीभौँ र उस्तै हँसिलो अनुहार ।

आज उसको नौनीको डल्लोजस्तो हृदय पग्लेर उसको सम्पूर्ण चेतनालाई स्नेहले ढाक्न थाल्यो । त्यस स्निग्धतामा उसको व्यापारिक विवेक चिप्लिएर आत्मीयताको खाडलमा लड्यो । अनि आद्र र स्नेहपूर्ण दृष्टि लिएर उठी र त्यही युवकको दुवै हात समातेर आफ्नो खाटमा बसाली ।

“साला हारियो निक्कै…माला । हारे पनि…..”

ऊ चुप लाग्यो । फूलमायालाई आश्चर्य लाग्यो, उसले नाम पनि जानेको रहेछ । ऊ कहिल्यै यहाँ आएको जस्तो त लाग्दैन । भलाद्मी, भ्रष्टचारीझैं उसको पनि नाम चलेकै रहेछ ।

“बाबू, म तिमीलाई टीका लगाईदिउँ है ? आज भाइटीका हो ।” ऊ अत्यन्त भावुक भएर ऊतिर हेर्दैछे । ऊ भने आफ्नो मातले चिम्रिएका आँखा खोल्न प्रयत्न गर्दैछ ।

उसले टपरी अगाडि राखेर सबै विधि पुर्‍याउन्जेल त्यो युवक ऊतिर वाल्ल परेर हेरिराख्यो । माला लगाइदिएर जसै उसले स्नेहपूर्वक युवकको गालामा म्वाइँ खाई, त्यो बुरुक्क उफ्रियो र उसका सबै लुगा कुखुराले भुत्ल्याएझैँ भुत्ल्याएर फ्याँक्तै बरबराउँदै भन्न थाल्यो, “तेरो रेट बीस ह्वैन ?…रेट ।”

उसले चोलो खोल्ने कष्ट पनि गरेन, सबै टाँकहरु छिनालेर उदाङ्गो पार्‍यो । अनि कुखुराले झैँ एकछिन भ्याटभ्याट गरेर सफाइसाथ बेग्लियो ।

बाहिर सुँगुर र भित्र युवक दुवै धरती खन्दै थिए ।

बिस्तारै उसको चेतना सपनाको सिँढीबाट ओर्लिदै थियो ।

ऊ सर्वाङ्ग नाङ्गी थिई तर युवकले फ्याँकेका दस-दसका दुइवटा नोटले उसको इज्जत ढाकेको थियो । अब त्यहाँ युवक थिएन, थियो ढोका, जो ऊतिर वाल्ल परेर मुख बाएर हेर्दै थिए ।

सूर्य डाँडाँपछाडि झरिसकेछ ।

ऊ सपनाबाट बिउँझेर वर्तमानमा आईपुग्छे । कम्पाउन्डर इन्जेक्सन दिन किन आएन अहिलेसम्म ? आउला । तीन पटक गोनोरियाग्रस्त भइसकेकी थिई भने त्यस दिन टीकोटालो गरेको भाइले दिएको सिफलिस अझै ऊसँग छ । नौलो स्नेहोपहार ।

बिजोर भएको थियो, ग्राहक आउला ।

(ब्राजाकीकोकथासंग्रह ‘तिम्रीस्वास्नीरम’ बाट) ।