काठमाडौं । नेकपा एमाले र माओवादी केन्द्रबीचको पार्टी एकता पछिल्लो समय जटिल बन्दै गएको संकेत नेताहरूले नै दिएका छन् । चुनाव चिह्न, जनयुद्ध शब्दको व्यवस्थापन र केन्द्रीय कमिटीको संख्याबाहेकका विषय कार्यदलले टुंग्याएर पार्टी एकता संयोजन समितिलाई २२ फागुनमै बुझाएको भए पनि एकता समितिले समेत विषय पर्गेल्न सकेको छैन ।

बरु, पार्टी एकता संयोजन समितिले प्रधानमन्त्री तथा एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओली र माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाललाई नै नमिलेका विषय टुंग्याउने ‘विशेष जिम्मा’ दियो । त्यसयता प्रधानमन्त्री ओली र अध्यक्ष दाहाल पाँच पटक एकान्त वार्तामा बसिसकेका छन् । तर, गाँठो जहाँको तहीँ छ ।

किन मिलेन विषय ?
‘जनयुद्ध’को शब्द व्यवस्थापन, चुनाव चिह्न र केन्द्रीय समितिमा बराबरी अनुपातमा नै अहिले पनि कुरा अड्किएको छ । पार्टी एकताका लागि गठित कार्यदलका एक सदस्यका अनुसार केन्द्रीय कमिटीमा दुई पार्टीको अनुपात मिलाउने विषय नै अहिलेको मुख्य जटिल विषय हो ।

उनका अनुसार विधानको मस्यौदा तयार पार्दासम्म माओवादी केन्द्रका नेताहरूले ‘हाम्रो ९९ जनाको केन्द्रीय कमिटी हो’ भन्दै आएका थिए । माओवादी केन्द्रको हेटौँडा महाधिवेशनबाट निर्वाचित केन्द्रीय कमिटीको संख्या पनि ९९ जना थियो । यता, एमालेको नवौँ महाधिवेशनबाट निर्वाचित केन्द्रीय कमिटीको संख्या २ सय छ । त्यसैलाई मिलाएर २ सय ९९ राखिएको ती सदस्य बताउँछन् ।

“उहाँहरूले त केन्द्रीय कमिटीको संख्या अहिले नतोकौँ, एकता संयोजन समितिले नै टुंग्याउँछ भन्नुभएको थियो,” ती नेताले बाह्रखरीसँग भने, “हाम्रै जोडबलमा केन्द्रीय कमिटी २ सय ९९ बनाउने भनिएको हो ।” विधानको मस्यौदा बनाईनसक्दै माओवादी अध्यक्ष प्रचण्डले बराबरी भन्न थालेकोप्रति एमाले नेताहरु आश्चर्यमा परेका छन् ।

“कार्यदलले प्रतिवेदन नै नबुझाई प्रचण्डले बराबरी पो भन्न थाल्नुभयो, हामी आश्चर्यमा पर्‍यौँ,” एमालेका एक नेताले भने । “चुनावमार्फत देखिएको एमालेको ‘स्ट्रेन्थ’ र माओवादीको ‘स्ट्रेन्थ’ नै ७०–३० हो,” उनले भने, “चुनावमा हामीले ६०–४० को अनुपात त मिलाएका थियौँ नि तर परिणाममा त्यस्तो आएन । त्यो अभिमत मात्रै होइन, हाम्रो क्याडरको स्ट्रेन्थ पनि हो । यस्तो अवस्थामा कसरी बराबरी दिन सकिन्छ ?”

एमाले अध्यक्ष ओली र माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष प्रचण्डबीच पटकपटक वार्ता भइसकेको छ । भेटमा प्रचण्डले महाधिवेशनपछि ओलीसँग लिखितै अध्यक्ष मागेका छन् ।
“महाधिवेशन नै हाम्रो सर्वोच्च निकाय हो,” उनको प्रश्न थियो, “अहिले केपी ओलीले लेखेर त दिनुहोला, भोलि त्यो कुरा महाधिवेशनले मानेन भने के हुन्छ ? भोलिको सुनिश्चितता अहिल्यै खोजेर हुन्छ ?”

उनले केन्द्रीय कमिटी नै महाधिवेशन अधिनस्थ हुने हुनाले ओली–प्रचण्डबीच कदाचित सम्झौता भइहाले महाधिवेशनले मान्छ भन्ने कुनै ग्यारेन्टी नभएको औँल्याए । एकीकृत पार्टी दुई अध्यक्षात्मक हुने भनेर विधानमै लेखिइसकेकाले पार्टी प्रमुख म होइन कि भन्ने भ्रम नपाल्न माओवादी अध्यक्ष प्रचण्डलाई उनले अनुरोधसमेत गरे ।

“एक व्यक्ति एक पदका बारेमा त भोलि पार्टीमा बसेर छलफल गर्न सकिन्छ । अहिले नै सबै विषय टुंग्याउन किन पर्‍यो ? पहिलो काम एकता हो भने एकता गर्नुप¥यो । पदको व्यवस्थापन त बसेर टुंग्याउन सकिन्छ नि ! एक व्यक्ति एक पद राखौँ । एउटाले प्रधानमन्त्री, अर्को पार्टी प्रमुख बनौँ भन्न पनि त सकिन्छ नि ! अहिले नै ‘चेक साइन गरेर दे !” भनेजस्तो किन गर्नुपर्‍यो ?” उनको सुझाव थियो ।

उनले एकीकृत पार्टीमा पार्टी चलाएका र प्रधानमन्त्रीसमेत भएका ४ जना हुने भएकाले सबैको व्यवस्थापन मुख्य विषय भएको औँल्याए । प्रचण्ड र केपी ओलीको व्यवस्थापनका लागि एकता गर्नु नपरेको उनको जिकिर थियो । “दुई अध्यक्ष बसेर टुंग्याएको विषय अरूलाई मान्य भएन भने ?” उनले आशंका व्यक्त गरे । 

उनले चुनाव चिह्नको विषय पनि सजिलै नटुंगिने जिकिर गरे । “बाहिर आएजस्तो चुनाव चिह्न टुंगिइसकेको छैन । कार्यदलमा उहाँहरूले सूर्यभित्र हँसिया हथौडा राख्नुपर्छ भन्नुभएको थियो, उहाँहरू अहिले पनि त्यसमै हुनुहुन्छ,” उनको प्रस्टोक्ति थियो ।

पछिल्लो समय अनेक कुरामा शंकाले प्रश्रय पाउन थालेको जिकिर गर्दै शंकाको जगमा एकता खडा हुने नसक्ने उनले प्रष्ट पारे । “एकता गर्ने हो भने लचिलो भएर आउनुप¥यो । चुनाव चिह्न सूर्य राख्ने, माओवादीले जनयुद्ध गरेर आएकै पार्टी भएकाले त्यो शब्द लेख्न एमालेलाई आपत्ति छैन । अध्यक्ष पनि सहमत हुनुहुन्छ । नेतृत्वको विषय विधानमै टुंग्याइसकेका छौँ,” उनले प्रष्ट्याए ।

उनले भोलि के होला भनेर अहिले सोच्न थाल्ने हो भने कतै नपुगिने जिकिर गरे । “हिँडेपछि त्यहाँ पुगिने हो, अहिले घोत्लिएर बसेर कहीँ पुगिँदैन,” उनको कथन थियो ।

देवेन्द्र पौडेल भन्छन्– केन्द्रीय कमिटीको अनुपातको विषय नै मिलेन
नेकपा माओवादी केन्द्रका नेता देवेन्द्र पौडेलले केन्द्रीय कमिटीकै विषयमा कुरा नमिलेको प्रष्ट्याए । “नेतृत्वमै कुरा मिलेको छैन । अनुपातको विषय पनि मिल्न बाँकी छ,” उनको भनाइ थियो ।

तर पनि एकता हुने विश्वास उनको छ । “वैशाखभित्रै एकता गर्ने ब्रिफिङ अध्यक्षले गर्नुभएको छ । यसमा सन्देह छैन,” उनले भने ।

त्यस्तै माओवादी केन्द्रका अर्का नेता देव गुरुङले पनि एकता प्रक्रिया निष्कर्षमा पुग्ने विश्वास व्यक्त गरे । “गृहकार्य भइरहेको छ । दुई पार्टी मिल्ने कुरा समय त लाग्ने नै भयो । दुवै अध्यक्षको इमान्दार प्रयत्न छ । परिणाम छिट्टै आउँछ,” उनले भने ।