काठमाडौं । विदेशी ऋणमा ६१ अर्ब खर्चिएका पोखरा र भैरहवा विमानस्थल नचलेपछि सांसदहरु चिन्तित हुँदै सरकारसँग प्रश्नसँगै आरोप लगाउँदै छन् । उनीहरुको भनाइमा, हचुवाका भरमा बनाउँदा सञ्चालनमा कठिनाई भएको हो ।

प्रतिनिधिसभा अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध र पर्यटन समितिमा बिहीबार बोल्ने पूर्वप्रधानमन्त्री, पूर्वपर्यटन मन्त्री र सांसदहरू यी दुई विमानस्थल हचुवाका भरमा बनेको हुँदा कठिनाइ भएको निष्कर्ष सुनाउँदै छन् । तर, उनीहरूले त्यसरी हचुवामा आयोजना छनोट गर्नेका हकमा के गर्ने भन्ने विषयमा चाहिँ केही उल्लेख गरेनन् ।

विदेशी ऋणमा निर्मित भैरहवा र पोखरा विमानस्थलमा अन्तर्राष्ट्रिय उडान हुन सकेका छैनन् । भैरहवा उडान गरेका चार अन्तर्राष्ट्रिय कम्पनीले पनि भिजिविलिटीको कारण देखाउँदै उडान स्थगित गरेको अवस्था छ । 

दुई विमानस्थलको कुल खर्च ६१ अर्ब रूपैयाँ बढी छ । तर, त्यस विमानस्थल निर्माणको अध्ययन, सिफारिस गर्ने, विदेशी ऋण लिनेलगायतका काममा कसलाई र कसरी जवाफदेही बनाउने भन्ने विषयमा सांसदहरूको कुनै प्रसंग नै उठाएनन् ।

गौतमबुद्ध विमानस्थल निर्माण गर्न ३५ अर्ब ६६ करोड र पोखरा विमानस्थल निर्माण गर्न २५ अर्ब ३४ करोड खर्च भएको उल्लेख छ । गौतमबुद्धमा एसियाली विकास बैंक र पोखरामा चिनियाँ ऋण लगानी भएको छ ।

समितिमा बोल्दै पूर्व प्रधानमन्त्री माधवकुमार नेपालले कुनै पनि परियोजना लहडका भरमा बनाउने परिपाटीले समस्या भएको बताए । 

“हाम्रो समस्या के छ भने लहडका भरमा हामी निर्णय गर्छौं । अनि त्यसमा लगानी गर्छौं । त्यत्तिकै पैसा डुबाउन लगानी गरेको छ । लुम्बिनी चल्दैन भन्ने थाहा थियो । तर, पनि हचुवाको भरमा बनाइयो,” उनले भने, “बनाउनुपर्ने निजगढ थियो । मैले सबै पूर्वप्रधानमन्त्रीहरूलाई निजगढ लगेर देखाएँ । त्यहाँ सबैले राम्रो छ भन्नुहुन्छ यता आएर कोही बोल्नु हुँदैन ।”

पोखरा र भैरहवाको साटो निजगढ बनाउनुपर्ने नेपालले जोड दिए । 

“निजगढ गेम चेन्जिङ परियोजना हो । यसका लागि त्यतिका खर्च गरेर फास्ट ट्रयाक बनाइएको छ । पहिला त्यसको धेरैले विरोध गर्नुभएको थियो । अब त बुझ्नु भएको होला,” उनले भने, “निजगढ विमानस्थल बने यो दक्षिण एसियाकै ‘हब’ बन्छ ।”

नेपालले निजगढ सुरू गरिहाल्न पर्यटन मन्त्री बद्री पाण्डेसँग आग्रह गरे ।  यस्तै सरकारले राष्ट्रिय गौरवका आयोजनामा बजेट व्यवस्थापन गर्दा कनिका छर्ने गरेको नेपालले आरोप लगाए ।

पूर्व प्रधानमन्त्री नेपाललाई समितिमै पूर्व पर्यटनमन्त्री सुदन किराँती विमानस्थल बनाउनुपूर्व पर्याप्त अध्ययन नहुने हो भने घाम ताप्ने थलोमा परिणत हुन सक्ने खतरा देखाए । उनले भने, “निजगढ बनाउने हो भने त्यसमा पर्याप्त अध्ययन हुन जरूरी छ । के निजगढ बनाएर घाम ताप्ने त होइन ?’’

उनका अनुसार, भारतबाट नेपाल प्रवेश गर्ने बिन्दु २१ हजार फिटमाथि हुने सम्झौता छ । निजगढमा अवतरण गर्न हजार–बाह्र सयमा झर्नु पर्छ । त्यसकारण बनाउनुअघि प्राविधिक रूपमा अध्ययन गर्नुपर्छ ।

उनले नेपालमा बन्ने आयोजनामा कमिसन आउने यकिन भएपछि मात्रै योजना बन्ने गरेको टिप्पणी समेत गरे । 

उनी भन्छन्, “हाम्रोमा आयोजना बन्नुभन्दा अघि कमिसन कति आउँछ भन्ने हिसाब हुन्छ । जति ठूलो आयोजना त्यति नै धेरै कमिसन ।”

एमाले सांसद तथा पूर्वमन्त्री भीम आचार्यले भैरहवा र पोखरा विमानस्थल चलाउनेतिर सरकारले के गरिरहेको छ भन्ने प्रश्न गरे । “पोखरामा विमानस्थल चल्दैन ? हामीले कति प्रयास गर्यौं ? हामीले भारतसँग कति पटक वार्ता गर्यौ ? विमानस्थल चलाउन हाम्रो प्रयत्न भएको छैन,” उनले भने, “काठमाडौं विमानस्थलमा सरकारले यसवर्ष १६ लाख पर्यटक भित्र्याउने भनेको छ । करिब १२ लाख आउँदा त यस्तो अवस्था छ । १६ लाख पर्यटक धान्छ ?”

यस्तै सांसद प्रभु साहले पनि निजगढ विमानस्थल अघि बढाउनुपर्नेमा जोड दिए । सरकारले खर्च गरेको बजेट खर्चबारेमा पनि उनले प्रश्न उठाए ।  सरकारले मेडिकल, भिसा सेन्टर, श्रमलगायतका सवाल कार्यान्वयन नगरेका कारण पनि भैरहवामा विमान कम्पनीहरूले उडान रोकेको भन्ने खबर आइरहेको नेकपा एमाले सांसद सुनिता बरालले बताइन् । 

राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी सांसद शिशिर खनालले नेपाल नागरिक उड्ड्यन प्राधिकरण र राष्ट्रिय निकुन्जबीच सगरमाथा क्षेत्रमा हेलिकोप्टर उडाउने कुरामा द्वन्द्व भइहरको प्रति प्रश्न उठाए ।

सांसद दामोदर भण्डारीले पोखरा र भैरहवा सञ्चालनमा सरकार गम्भीर हुनुपर्नेमा जोड दिए । “पोखरा र भैरहवाबाट नियमित उडानको व्यवस्था गर्नुपर्छ । निजगढ हामीलाई आवश्यक भएको बेलामा बनाउने हो,” उनले भने ।

सांसदहरूले उठाएका प्रश्नको जवाफ दिँदै संस्कृति, पयर्टन तथा नागरिक उड्ड्यन मन्त्रालयका सचिव गणेश पाण्डेले संस्थागत क्षमता सुधार नगरेसम्म चाहे अनुसार काम नसकिने बताए । “हामीले राम्रोसँग काम गर्ने हो भने सबैभन्दा पहिला संस्थागत सुधार आवश्यक छ । मन्त्रालयका संस्थाहरू आउटडेटेड भएका छन्,” उनले भने, “यसमा कानुन सुधार, नीतिगत सुधार आवश्यक छ । संस्थागत कानुन व्यवस्थापन गर्नुपर्छ ।”

भैरहवामा विमानस्थलमा उडानमा समस्या भएका कारण अन्तर्राष्ट्रिय विमान कम्पनीले उडान रोकेको मन्त्री बद्री पाण्डेले जवाफ दिए ।  सांसदहरूको प्रश्नमा जवाफ दिँदै उनले मन्त्रालयबीच समन्वय नभएका कारण पनि विमानस्थल सञ्चालनमा समस्या परेको बताए । 

अन्तरमन्त्रालय समन्वय नभएकै कारण भैरहवाबाट अन्तर्राष्ट्रिय विमानले यात्रु नपाएको संकेत गरे । 

“अन्तर मन्त्रालय समन्वय कसरी अगाडि बढाउने ? एउटा मन्त्रालय उठाएको विषय अरू मन्त्रालयले कसरी प्रभावकारी रूपमा गर्ने ?,” पाण्डेले भने, “स्वस्थ परीक्षणका लागि काठमाडौँ आएका श्रमिक किन त्यहाँ जान्छन् ?”
पोखरा र भैरहवाको विमानस्थल नियमित सञ्चालन गर्ने विषयमा समीक्षा गरिरहेको जानकारी पाण्डेले दिए । केही निकायहरू त्यहाँ गएपछि विमानस्थल नियमित सञ्चालन हुने उनको भनाइ छ  ।