काठमाडौं । अंग्रेजी नयाँ वर्ष सन् २०२५ बुधबारदेखि सुरु हुँदा २०२४ विश्व खेलकुदको परिप्रेक्षमा उपलब्धिमूलक रह्यो । यो वर्ष क्रिकेटको ट्वान्टी–२० विश्वकपले नयाँ विजेता पायो । युरो–२०२४, कोपा अमेरिका र अफ्रिका कप अफ नेसन्स गरी तीन महादेशीय फुटबल प्रतियोगिताले पनि विजेता पाए ।

फ्रान्सको राजधानी पेरिसमा आयोजित ओलम्पिक र पारालम्पिक २०२४ को विशेष प्रतियोगिताका रूपमा रहे । तिनैमध्येका प्रमुख सात प्रतियोगितालाई यहाँ समेटिएको छ ।

अफ्रिका कप अफ नेसन्स (जनवरी १३ – फेब्रुअरी ११)
अफ्रिकाको महादेशीय फुटबल प्रतियोगिताका रूपमा रहेको अफ्रिका कप अफ नेसन्सले गएको फेब्रुअरीमा नयाँ च्याम्पियन पायो । आइभेरी कोस्टले उपाधि जित्यो । प्रतियोगिताको आयोजक समेत रहेको आइभेरी कोस्टले फाइनलमा नाइजेरियाविरुद्ध २–१ को जित निकाल्दै तेस्रोपटक उपाधि उचालेको हो ।

प्रतियोगिता सन् २०२३ मा हुनुपर्ने थियो । तर, युरोपियन क्लबहरूसँग तालिका जुध्दा जनवरीमा गरियो । ३४औँ संस्करणको प्रतियोगितामा कुल २४ टिम सहभागी थिए । दक्षिण अफ्रिका तेस्रो र डीआर कंगो चौथो भए ।

आईसीसी यू–१९ क्रिकेट विश्वकप (जनवरी १९ – फेब्रुअरी ११)
दक्षिण अफ्रिकामा आयोजित आईसीसी यू–१९ क्रिकेट विश्वकपमा कुल १६ टिमको सहभागिता रह्यो । त्यसमा नेपाली युवा क्रिकेट टिम पनि छनोट भएको थियो । फेब्रुअरी ११ मा भएको प्रतियोगिताको १५औँ संस्करणको फाइनलमा भारतविरुद्ध तीन विकेटको जित निकाल्दै अस्ट्रेलिया च्याम्पियन बन्यो । अस्ट्रेलिया चौथोपटक विजेता बनेको हो ।

प्रतियोगिताको समूह चरणमा नेपालले भारत, न्युजिल्यान्ड र अफगानिस्तानविरुद्ध प्रतिस्पर्धा गरेको थियो । भारत र न्युजिल्यान्डसित पराजित भए पनि नेपालले अफगानिस्तानमाथि एक विकेटको रोमाञ्चक जित निकाल्दै सुपर ६ सम्मको यात्रा तय गरेको थियो । सुपर ६ मा भने नेपाल सबै खेलमा पराजित भयो ।

ट्वान्टी–२० विश्वकप (जुन १–२९)
सन् २०२४ मा आयोजित ट्वान्टी–२० विश्वकप नेपालका निम्ति अझ विशेष छ । नेपाल १० वर्षपछि ट्वान्टी–२० विश्वकपको मञ्चमा उक्लँदा वेस्ट इन्डिज र अमेरिकामा प्रतियोगिता आयोजना गरिएको थियो । यो संस्करणमा कुल २० टिम सहभागी भए ।

प्रतियोगिताको उपाधि जितेको भारतले फाइनलमा दक्षिण अफ्रिकालाई सात रनले हराएको थियो । समूह ‘डी’मा रहेको नेपाल भने तीन खेलमा पराजित भयो । नेपाल समूह चरणका खेलमा नेदरल्यान्ड्ससँग ६ विकेट, दक्षिण अफ्रिकासँग एक रन र बंगलादेशसँग २१ रनले पराजित भएको थियो । नेपाल र श्रीलंकाबीचको खेल वर्षाका कारण रद्द भएको थियो ।

युरो २०२४ (जुन १४ – जुलाई १४)
विश्व फुटबलको दोस्रो ठूलो महाकुम्भका रूपमा लिइने युरोपियन च्याम्पियसिपको १७औँ संस्करण जर्मनीमा आयोजना गरियो । युरोपियन महादेशीय यो फुटबल प्रतियोगितामा कुल २४ टिम सहभागी भए ।

जुलाई १४ मा भएको प्रतियोगिताको फाइनलमा इंग्ल्यान्डविरुद्ध २–१ को जित निकाल्दै स्पेन चौथोपटक युरो च्याम्पियन बन्यो । जर्मनीको बलिङमा आयोजित फाइनलमा स्पेनलाई जित दिलाउन निको विलियम्स र मिकेल ओयारजबलले गोल गरेका थिए । इंग्ल्यान्डका कोल पाल्मेरले एक गोल फर्काएका थिए ।

कोपा अमेरिका (जुन २० – जुलाई १४) 
युरोपियन च्याम्पियनसिपकै समानान्तर प्रतियोगिताका रूपमा लिइने अर्को फुटबल इभेन्ट हो, कोपा अमेरिका । दक्षिण अमेरिकी महादेशीय प्रतियोगिताका रूपमा रहेको यसको ४८औँ संस्करणको आयोजक राष्ट्र अमेरिका थियो । प्रतियोगितामा उत्तर र दक्षिण अमेरिकाका कुल १६ टिमले प्रतिस्पर्धा गरे ।

मियामीस्थित हार्डरक रंगशालामा भएको फाइनलमा कोलम्बियालाई हराउँदै अर्जेन्टिनाले लगातार दोस्रोपटक उपाधि जितेको थियो । फाइनलमा अर्जेन्टिनाबाट लौटारो मार्टिनेजले निर्णायक गोल गरे । त्यसअघि सन् २०२१ मा आयोजित ४७औँ संस्करण पनि अर्जेन्टिनाले नै जितेको थियो ।

ओलम्पिक (जुलाई २६ – अगस्ट ११)
विश्व खेलकुदको सबैभन्दा ठूलो र प्रतिष्ठित प्रतियोगिताका रूपमा लिइने ओलम्पिक पनि गएको वर्ष सफलतापूर्वक सम्पन्न भयो । फ्रान्सको राजधानी पेरिसमा आयोजित यो प्रतियोगिताको नाम पेरिस–२०२४ थियो ।

खेलकुदको यो महाकुम्भमा विश्वभरका २०४ ‘टिम’को सहभागिता रह्यो । त्यसमा राष्ट्र, ओलम्पिक शरणार्थी टिम र व्यक्तिगत तटस्थ खेलाडी सहभागी भए ।

अगस्ट ११ सम्म सञ्चालित प्रतियोगितामा कुल १० हजार ७१४ खेलाडीको सहभागिता थियो । यसमा ३२ खेलका ३२९ इभेन्ट सम्पन्न भयो । पेरिस ओलम्पिकमा अमेरिका ४० स्वर्ण ४४ रजत र ४२ कांस्यपदकसहित शीर्ष स्थानमा रह्यो । ४० स्वर्ण २७ रजत र २४ कांस्यसहित चीन दोस्रो भयो । २० स्वर्ण, १२ रजत र १३ कांस्य जितेको जापानले तेस्रो स्थान हासिल गर्‍यो ।

प्रतियोगितामा नेपालबाट सात खेलाडीले सहभागिता जनाएका थिए । यी सबै खेलाडीको उपलब्धि सहभागितामै सीमित रह्यो । नेपालबाट टेबलटेनिसका स्यान्टु श्रेष्ठ, ब्याडमिन्टनका प्रिस दाहाल, सुटिङकी सुस्मिता नेपाल, पौडीका एलेक्जेन्डर शाह र डुवाना लामा, जुडोकी मनिता प्रधान र एथ्लेटिक्सकी सन्तोषी श्रेष्ठ सहभागी थिए ।

पारालम्पिक (अगस्ट २८ – सेप्टेम्बर ८)
अपांगता भएका खेलाडीले प्रतिस्पर्धा गर्ने ओलम्पिक इभेन्ट हो, पारालम्पिक । गएको वर्ष आयोजित उक्त प्रतियोगितामा २२ खेलका कुल ५४९ इभेन्ट समावेश थिए । विश्वभरका १७० ‘टिम’का चार हजार ४६३ खेलाडीले सहभागिता जनाए ।

पारालम्पिक पदक तालिकामा चीन शीर्ष स्थानमा रह्यो । चीनले ९४ स्वर्ण, ७६ रजत र ५० कांस्यसहित कुल २२० पदक जितेको थियो । दोस्रो स्थानको बेलायतले ४९ स्वर्ण, ४४ रजत र ३१ कांस्य जित्यो । ३६ स्वर्ण, ४२ रजत र २७ कांस्य जित्दै अमेरिका तेस्रो भयो ।

प्रतियोगितामा नेपालबाट तीन खेलाडीले सहभागिता जनाएका थिए । तीनमध्ये तेक्वान्दोकी पलेशा गोवर्धनले नेपाललाई कांस्य दिलाइन् । ओलम्पिकको इतिहासमा नेपालले जितेको यो पहिलो पदक समेत हो । पलेशाबाहेक पारालम्पिकमा तेक्वान्दोमै भरतसिंह महता र पौडीका भीमबहादुर कुमालले प्रतिस्पर्धा गरेका थिए ।