काठमाडौं । चाडबाड सकिएसँगै राजनीतिक दलहरु स्थानीय तह उपनिर्वाचनमा उमेदवार छान्ने तयारीमा जुटेका छन् ।  स्थानीय तहका खालि ठाउँमा हुने उपनिर्वाचनका लागि मंसिर २ गते उमेदवारी दर्ता गर्ने कार्यतालिका छ । आउँदो मंसिर १६ गते उपनिर्वाचन हुँदैछ ।

नेताहरुले उमेदवार सिफारिस र छान्न स्थानीय तह, जिल्ला र प्रदेशलाई जिम्मेवारी दिएका छन् । वडाध्यक्षको उमेदवार जिल्ला र पालिकाको उमेदवार प्रदेशले टुंग्याउने जिम्मेवारी दिएका हुन् ।

एमाले कीर्तिपुर नगर कमिटीले सुरेन्द्र मानन्धरलाई नगरपालिका प्रमुखको उमेदवार बनाउन सिफारिस गरेको छ । राप्रपाले इन्जिनियर ध्रुव महर्जनलाई उमेदवार बनाउने घोषणा गरिसकेको छ ।

एमाले प्रचार विभाग प्रमुख राजेन्द्र गौतमले जिल्ला र प्रदेशलाई उमेदवार टुंग्याउन निर्देशन दिएको जानकारी दिए । “उपनिर्वाचनका उमेदवार प्रदेशले टुंग्याउने हो । आवश्यकता अनुसार केन्द्रको संयोजनमा उमेदवार टुंगो लाग्छ,” उनले भने ।
 
सत्ता साझेदार नेपाली कांग्रेसले महामन्त्री विश्वप्रकाश शर्माको संयोजक रहेको उपनिर्वाचन संयोजन समिति गठन गरेको छ । कार्तिक १४ गते गठन भएको समितिमा सह–महामन्त्रीहरु सदस्य छन् । 

“समितिको बैठक बसिसकेको छैन । अब बैठक बसेर आवश्यक संयोजन गर्छौैं,” कांग्रेस सहमहामन्त्री तथा संयोजन समितिका सदस्य जीवन परियार भन्छन् । 

संसद्को ठूलो दल नेकपा (माओवादी केन्द्र)ले कात्तिक २५ सम्ममा उमेदवार नामवाली केन्द्रमा पठाउन निर्देशन दिएको छ । “२५ गतेभित्र उमेदवार छानेर नामावली पठाउन निर्देशन दिएका छौं,” माओवादीका प्रवक्ता अग्निप्रसाद सापकोटा भन्छन्, “वडाको उमेदवार जिल्लाले र पालिकाको उमेदवार प्रदेशले टुंग्याउनेछ ।”

राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा)ले उपनिर्वाचन संयोजन समिति बनाएको छ । एकीकृत समाजवादीले पनि यही साताभित्र उमेदवार टुंग्याउने तयारी गरेको छ । पार्टीका उपमहासचिव तथा केन्द्रीय कार्यालय सचिव रामकुमार भट्टराईले यही साताभित्र उमेदवारी टुंगो लगाउने बताए । 

त्यस्तै, राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा)का प्रवक्ता मोहन श्रेष्ठले उपनिर्वाचनका लागि कमान्डर तोकिएको बताए । “उपनिर्वाचनका लागि कमान्डर तोकेका छौं । उहाँहरुले सल्लाह गरेर उमेदवार टुंग्याउनुहुन्छ,” उनले भने । 

एक्लै लड्ने तयारीमा छन् दलहरु ?

अघिल्लो निर्वाचनमा कांग्रेस, माओवादी, एकीकृत समाजवादी लगायतका दलहरुबीच कतिपय स्थानमा चुनावी तालमेल भएको थियो । यसपालि अधिकांश दलहरु एक्लै लड्ने तयारीमा छन् । कांग्रेस, एमाले, माओवादीले एक्लै लड्ने तयारी गरेका हुन् ।
 
एमाले प्रचार विभाग प्रमुख गौतमले एक्लै चुनाव लड्ने तयारी गरेको बताए । त्यस्तै, माओवादीका कोषाध्यक्ष श्रीराम ढकाल पनि एक्लै चुनाव लड्ने बताउँछन् । 

कांग्रेसले पनि एक्लै चुनाव लड्ने निर्णय गरिसकेको छ । एकीकृत समाजवादीले भने सहकार्य हुन सक्ने दलसँग तालमेलको तयारी गरेको छ । “छलफल गर्दैछौं । सहकार्य हुन सक्ने ठाउँमा तालमेलको तयारी गरेका छौं,” एकीकृत समाजवादीका कार्यालय सचिव रामकुमार भट्टराईले भने । 

कुन दलले जितेको स्थान रिक्त ? कसको शक्ति कति ? 

मंसिर १६ गते एक नगरपालिका प्रमुख, एक उपप्रमुख, दुई गाउँपालिका अध्यक्ष, ४ उपाध्यक्ष पदमा उपनिर्वाचन हुनेछ । जसमा एक नगरप्रमुख, एक उप्रमुख, दुई गाउँपालिका अध्यक्ष, दुई उपाध्यक्ष कांग्रेसबाट निर्वाचित भएका थिए । माओवादीबाट निर्वाचित दुई गाउँपालिका उपाध्यक्ष पद रिक्त भएको हो ।
 
काठमाडौंको कीर्तिपुर नगरपालिका प्रमुख पदमा उपनिर्वाचन हुँदैछ । कांग्रेसबाट नगरप्रमुख जितेका राजकुमार नकर्मीको ०८१ साउन १० गते निधन भएको थियो । मुटु रोगबाट पीडित नकर्मीको उपचारका कममा निधन भएको थियो ।

उनले ९ हजार ४३ मत प्राप्त गरेका थिए । एमालेका केशरत्न बज्राचार्यले ५ हजार ५०७ पाएका थिए । उनीहरुबीच मतान्तर ३ हजार ५ सय ३६ थियो । माओवादीका शिवनारायण महर्जनले ४ हजार ९०, एकीकृत समाजवादीका बटुकृष्ण थापाले १ हजार १५३ मत ल्याएका थिए ।

राप्रपाका जितबहादुर बिष्टले ५७२, नेमकिपाका श्रीकृष्ण महर्जनले ५३२, स्वतन्त्र उमेदवार मनोज बुढाथोकीले ३६५, नेपाली कांग्रेस (वीपी)का प्रविद् खनालले ८१ मत प्राप्त गरेका थिए ।

त्यस्तै, आमुल परिवर्तन मसिहा पार्टीका उमेदवार श्यामकाजी महर्जनले २१, स्वतन्त्र भीमकुमार महर्जनले १३ मत ल्याएका थिए । 

मोरङको ग्रामथान गाउँपालिकाका अध्यक्षका निम्ति उपनिर्वाचन हुँदैछ । पालिका अध्यक्ष जयप्रकाश गच्छदारको  ०८१ असार ३ गते निधन भएको थियो । स्थानीय तहको निर्वाचनमा गच्छदार कांग्रेसबाट निर्वाचित भएका थिए । 

उनले ७ हजार ६ सय ५ मत प्राप्त गरेका थिए । उनका निकटतम प्रतिस्पर्धी एमालेका शिवनारायण माझी थारुले ६ हजार ९३ मत ल्याएका थिए । उनीहरुको मतान्तर १ हजार ५१२ रहेको थियो ।  त्यहाँ माओवादी केन्द्रका विजयकुमार सरदारले २ हजार ७  सय २७ , राप्रपाका पखुलाल विश्वासले ४४७, एकीकृत समाजवादीका राकेश चौधरीले १३९ मत पाएका थिए । 

त्यस्तै, जनमत पार्टीका उमेदवार पन्च नारायण चौधरी थारुले ९८ मत पाउँदा नेपाल मजदुर किसान पार्टीका मनोज कुमार चौधरीले ४ मत प्राप्त गरेका थिए ।  दैलेखको महाबु गाउँपालिका अध्यक्ष दैलेख अध्यक्ष लछुमन गुरुङको २०७९ माघ माघ २७ मा निधन भएको भयो ।

मुटुको दुखाइ बढेपछि जिल्ला सदरमुकामको मेडिकल पुर्याइको गुरुङको उपचारका क्रममा निधन भएको थियो । उनी कांग्रेसको तर्फबाट निर्वाचित भएका थिए । 

एमालेका हरिप्रसाद उपाध्यायलाई पराजित गर्दै गुरुङ पालिका अध्यक्ष बनेका थिए । गुरुङले ४ सय ६० मतान्तरले निर्वाचित भएका थिए । उनले २ हजार ९ सय ७९ मत ल्याउँदा एमाले उपाध्यायले २ हजार ५ सय १९ मत पाएका थिए । 

एकीकृत समाजवादीका जंगबहादुर शाहीले २ हजार २६८ , नेमकिपाका बमबहादुर सिंहले ५८, स्वतन्त्र उमेदवार विष्णुकुमार बुढाले २२ मत ल्याएका थिए । राप्रपाका राजबहादुर सिंहले १५ र स्वतन्त्र दिनेश बहादुर सिंहले १ मत ल्याएका थिए । 

जाजरकोटको नलगाड नगरपालिकाकी उपप्रमुख सरिता सिंहको भूकम्पमा परी मृत्यु भयो । ०८० कार्तिक १७ मा आएको भूकम्पमा उनको निधन भएपछि पद रिक्त छ । कांग्रेसबाट निर्वाचित भएकी सिंहले ५ हजार ४०६ मत ल्याएकी थिइन् । एमालेकी उमेदवार सुनिता बोहरा ३ हजार ३ सय ९३ मत ल्याएर पराजित पराजित भएकी थिइन् । 

त्यहाँ  स्वतन्त्र सुशिलाकुमारी शाहीले ९४ मत ल्याउँदा राप्रपाकी डम्बर कुमार बाँनियाले ४८ मत ल्याएकी थिइन् । 

त्यस्तै, दोलखाको गौरीशंकर गाउँपालिकाका उपाध्यक्ष पदमा पनि उपनिर्वाचन हुँदैछ । कांग्रेसबाट पालिका उपाध्यक्ष निर्वाचित श्यामसुन्दर तामाङको २०८० असार ३१ गते हृदयघातका कारण निधन भएको थियो । उनको निधनपछि रिक्त स्थानमा उपनिर्वाचन हुन लागेको हो ।

कांग्रेस–माओवादी गठबन्धनबाट निर्वाचित भएका तामाङले ४ हजार ७ सय ४१ मत ल्याएका थिए । एमालेकी मुना शिवाकोटीलाई पराजित ३ हजार २ सय ८१ मत ल्याएर पराजित भएकी थिइन् । 

त्यहाँ राप्रपाकी यसोदा पाठकले २४ मत पाएकी थिइन् । गाउँपालिका अध्यक्ष भने माओवादीले जितेको थियो ।

उता, हुम्लाको सर्केगाड गाउँपालिका उपाध्यक्ष पद पनि रिक्त छ । माओवादीबाट उपाध्यक्षमा निर्वाचित भएका चन्द्रसिंह कार्कीको ०८१ भदौ४ गते सवारी दुर्घटनामा निधन भएको थियो । स्थानीय निर्वाचनमा उक्त पालिकामा कांग्रेस–माओवादी गठबन्धन भएको थियो ।
 
कार्कीले ३ हजार २ सय ६९ मत ल्याएका थिए । एमालेकी जुनकुमारी फडेरा १ हजार ६४ मत ल्याएर पराजित भएकी थिइन् । पालिका अध्यक्ष भने नेपाली कांग्रेसले जितेको थियो ।  

बाजुराको स्वामीकार्तिक खापर गाउँपालिका उपाध्यक्ष मैना जोशीको ०८० माघ ४ मा निधन भएपछि रिक्त स्थानमा उपनिर्वाचन हुन लागेको हो । कांग्रेसबाट निर्वाचित भएकी जोशीले एमालेकी सुलोचनाकुमारी भण्डारीलाई पराजित गरकी थिइन् । 

जोशीले १ हजार ८ सय १० मत प्राप्त गर्दा भण्डारीले १ हजार ६ सय ३७ ल्याइन् । उनीहरुबीचको मतान्तर १७३ छ ।  त्यहाँ माओवादीका सुरेश बहादुर रोकायाले १ हजार २१३ र स्वतन्त्र विर सिंगे विकले ४१ मत ल्याएका थिए ।

पुथाउत्तरगंगा गाउँपालिका, रुकुमपूर्वको उपाध्यक्ष पद रिक्त छ । उपाध्यक्ष भुपेन्द्रा बुढा मगरको गत भदौ २८ गते सवारी दुर्घटनामा परी निधन भएको थियो । ०७९ को स्थानीय निर्वाचनमा माओवादीबाट निर्वाचित भएकी बुढाले ४ हजार ५९ मत ल्याएकी थिइन् । 

कांग्रेसकी कमला कुमारी मल्लले २ हजार १० ल्याउँदा एमालेकी धर्मघर्ती बुढाले १ हजार ८१२ मत ल्याएकी थिइन् ।  त्यस्तै, रिक्त ३० वडा अध्यक्षका पदमा पनि उपनिर्वाचन हुँदैछ । स्थानीय निर्वाचनमा रिक्त भएका धेरै वडामा यसअघि कांग्रेसका उमेदवार निर्वाचित भएका थिए । 

निर्वाचन आयोगको तथ्यांक अनुसार जसमध्ये कांग्रेसले १७, एमालेले ६, माओवादीले ५, जसपाले १ र स्वतन्त्रले १ वडामा जितेका थिए । ०७९ को स्थानीय निर्वाचनमा जितेका स्थान जोगाउन दलहरुलाई चुनौति देखिएको छ ।