काठमाडौं । पछिल्लो तीन सातायता काठमाडौंसहित देशका केही सहरमा वायु प्रदूषण उच्च छ । विशेषगरी काठमाडौंका विभिन्न स्थानका सूचकांकले अझै पनि वायु अस्वस्थकर रहेको देखाएका छन् । वातावरण विभागको प्रदूषण मापक सूचकांकले बुधबार २४ घण्टामा काठमाडौंको एयू क्वालिटी इन्डेक्स एक्यूआई १५५ देखि १६० सम्म रहेको देखाएको छ । 

बिहीबार मध्याह्न १२ बजेबाट भने एक्यूआई केही घटेको देखिन्छ । यो सूचकांक कीर्तिपुर, भैँसेपाटी, खुमलटार लगायतका स्थानमा १३० भन्दा कम ११० सम्म देखिएको छ । काठमाडौंको वायु प्रदूषण बुधबारको भन्दा बिहीबार बढेको देखाएको छ ।

बिहीबार मध्याह्न १२ बजे देशकै प्रदूषित सहर भरतपुर देखिएको छ । भरतपुरको एक्यूआई १८३ पुगेको छ । वायुको गुणस्तर हेर्ने अन्तर्राष्ट्रिय सूचकांक आईक्यू एयरको सूचकांकमा भने काठमाडौंमा बिहीबार बिहान ११ः४५ बजे १५७ यूएस एक्यूआई मापन भएको छ । 

आईक्यू एयरका अनुसार विश्वका १२२ सहरमध्ये काठमाडौं बिहीबार मध्याह्न चौथो प्रदूषित सहरमा सूचीकृत छ । पहिलो प्रदूषित सहरको रूपमा दक्षिण कोरियाको बुसन छ, त्यहाँ प्रदूषणको मात्रा १९७ यूएस एक्यूआई पुगेको आईक्यू एयरको रेकर्डमा उल्लेख छ ।  एक्यूआई शून्यदेखि ५० सम्मको (हरियो) रहेको वायु स्वस्थकर हुन्छ । ५१ देखि १०० सम्मको (पहेँला) भए होसियार रहनुपर्ने र १०१ देखि १५० एक्यूआईसम्म (खैरो) रहेको वायुले श्वासप्रश्वास र मुटु रोगीका बिरामीलाई असर गर्छ ।

यस्तै, १५१ देखि २०० सम्म एक्यूआई (रातो) पुगेमा सबैका लागि अस्वस्थकर हुने र सोभन्दामाथि जति बढ्दै गयो उति वायु अति हानिकारक बन्दै जान्छ । 

प्रदूषणले निम्त्याउँछ आँखाको समस्या 
काठमाडौंको वायु प्रदूषणको अवस्थाका आधारमा आँखा सधैँ जोखिममा रहन्छ ।  डढेलोबाट निस्किएको धुवाँले गराएको प्रदूषण होस् या सवारी साधनबाट निस्कने खराब धुवाँका कारण हुने प्रदूषण दुवै आँखाका निम्ति अति हानिकारक हुन्छन् । 

पीएम (पर्टीकुलेट म्याटर, जसको आधारमा हावाको गुणस्तर मापन गरिन्छ)  १०, २.५ को मात्रा अधिक भएको प्रदूषणले आँखामा पनि एलर्जीक कन्जन्टीभाइटीस निम्त्याउने तिलगंगा आँखा प्रतिष्ठानका नेत्ररोग विशेषज्ञ डा. कौशल पोख्रेल बताउँछन् । 

प्रदूषणले सुक्खा र सामान्य दुवै आँखालाई असर पुर्‍याउँछ । खराब हावामा रहेका तत्वहरू लामो समयसम्म आँखामा रहँदा तिनले आँखा सफा गर्ने प्राकृतिक तत्वहरू कम उत्पादन हुन्छन् र आँखामा विभिन्न समस्याहरू देखिन्छन् । प्रदूषणले आँशु उत्पादन हुन नदिँदा आँखा थप सुक्खा बन्दैजान्छ । त्यतिमात्रै नभइ आँखा चिलाउने, पाक्ने, रातो हुनेजस्ता समस्याहरू देखिन्छन् । 

आँखाको नानीमात्रै नभइ ढकनी र बाहिरी छालामा समेत सुन्निने, चिलाउनेजस्ता समस्या वायु प्रदूषणबाट नै निम्तिन्छन् ।  वायु प्रदूषणको असरबाट आँखालाई जोगाउन घर बाहिर निस्कँदा ठूलो फ्रेम भएको चस्माको प्रयोग गर्न, चिउँडो छोप्नेगरी फुल हेल्मेट र भाइजर अनिवार्य लगाउन डा. पोख्रेलको सुझाव छ । 

उनका अनुसार आँखामा समस्या देखिए पानी छ्याप्नु हुँदैन सामान्य धुलो परेको वा केही बिझेको भए हल्का ढंगले मुन्टो निहुराएर सफा पानीमा आँखा चोपल्न सकिन्छ । चिकित्सकको सल्लाहबिना पनि प्रयोग गर्नमिल्ने औषधिहरू टियर सप्लिमेन्ट मात्रै हुन् । यीबाहेक आँखामा के कारणले कस्तोखाले संक्रमण भयो भन्ने थाहा नपाइ औषधि लगाउँदा त्यसले दीर्घकालीन असर पुर्‍याउनसक्छ । यस्तो अवस्थामा नजिकैको आँखा स्वास्थ्य केन्द्रमा पुगेर चिकित्सकको सल्लाहअनुसार औषधि प्रयोग गर्न डा.पोख्रेलको सुझाव छ ।