चुनावमा गरिने सुरक्षा बन्दोबस्त जनता तर्सिने वा सशङ्कित हुने प्रकारको हुनु हुँदैन ।मतदाताले ढुक्कसँग मतदान प्रक्रियामा भाग लिन पाएमात्रै निर्वाचन स्वतन्त्र र निष्पक्ष हुन्छ ।
परन्तु, निर्वाचन बहिष्कार गर्नेदेखि चुनाव जित्नै पर्ने मानसिकता भएका राजनीतिक दलका नेता कार्यकर्ताबाट निर्वाचनमा अशान्ति र हिंसा हुनसक्छ । यसप्रति राज्य बढी नै गम्भीर हुनु जरुरी छ ।
कम्युनिस्ट नाम भएका र नाममा नभए पनि आफूलाई कम्युनिस्ट ठान्ने गरी थुप्रै कम्युनिस्ट पार्टी निर्वाचनमा सहभागी छन् । प्रमुख दुवै गठबन्धनमा पनि कम्युनिस्ट फुँदा जोडिएकैहरू निर्णायक देखिन्छन् ।
तैपनि, चुनाव बहिष्कार गर्नका लागिसमेत अरू केही कम्युनिस्ट पार्टी बाँकी नै रहेछन् । नेत्रविक्रम चन्द, ऋषि कट्टेल र आहुतिका नामबाट सञ्चालित ३ वटा कम्युनिस्ट पार्टीले त चुनाव बहिष्कारमात्र होइन ‘खारेजै’ गर्ने निर्णय गरेका छन् ।
चुनाव बहिष्कारका लागि आह्वान गर्ने अधिकार नेपालको संविधानले नै नागरिकलाई दिएको छ । तर, चुनावमा भाग लिन चाहनेलाई बलपूर्वक रोक्ने वा निर्वाचन बिथोल्न हिंसा प्रयोग गर्ने हक भने कसैलाई पनि छैन ।
चुनाव बहिष्कार गर्ने घोषणा गरेका कम्युनिस्ट पार्टीमध्ये नेत्रविक्रम चन्द नेतृत्वको दल विगतमा हिंसात्मक क्रियाकलापमा संलग्न भइसकेको छ । जतिपटक हिंसामा संलग्न हुँदा पनि उन्मुक्ति पाउने गरेकाले नै त्यस समूहले फेरि धम्की दिएको हुनुपर्छ ।
गृहमन्त्री बालकृष्ण खाणले बुटबलमा सुरक्षा अधिकारीहरूलाई भनेजस्तै कुनै दल वा समूहका नाममा निर्वाचन बिथोल्न पाइँदैन । तर, चुनावलाई भयरहित र स्वतन्त्र बनाउन सुरक्षाको भरपर्दो प्रबन्ध मिलाउने दायित्व भने सरकारकै हो ।
चुनावमा हिंसा गर्नेहरूको मनोबल कमजोर बनाउन सरकारले भरपर्दो सुरक्षा प्रबन्ध मिलाउनुपर्छ । साथै, निर्वाचनमा सहभागी राजनीतिक दलहरू र हिंसाको विरोध गर्ने राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय समुदाय पनि स्पष्टरूपमा हिंसाको विरोधमा उभिनुपर्छ ।
नेपालमा सुरक्षाकर्मीलाई प्रायः संयम र सन्तुलन कायम राख्न निकै कठिन हुनेगरेको छ । हुलदंगा हुनेबित्तिकै या त भिडलाई खुला छाडिदिने नभए ज्यानै लिने गरी बल प्रयोग गर्ने गरिएका उदाहरण थुप्रै छन् ।
सुरक्षाकर्मी संयमित र चनाखो हुने हो भने सम्भवतः चुनाव बिथोल्न हिंसात्मक उपाय अपनाउनेहरू सफल हुनसक्ने छैनन् । हिंसामा संलग्न अपराधीलाई राजनीतिमा नाममा उन्मुक्ति दिने अभ्यास अन्त्यमात्रै गरे पनि हिंसाचारीहरू हतोत्साही हुनेछन् ।
