दाङ । मलको अभावमा देशभरिका किसान समस्या भएसँगै दाङका अधिकांश किसानहरुले पनि यस वर्ष धान बालीमा मल हाल्न पाएनन् ।
धान फुल्ने बेला किसानलाई युरिया मल आवश्यक छ, तर यो बेला सरकारले डीएपी मल पठाएर किसानलाई गुन लगाउन खोजेको छ । तर तत्कालका लागि धानमा हाल्न डीएपी मल आवश्यक छैन । डीएपी मल त तोरी र गहुँ छर्ने बेलाका लागि मात्र उपयुक्त हुने किसानहरुको भनाइ छ । मलको अभाव हुँदा धेरै जसो किसानहरुको धानले बाला नै फालेन ।
जिल्लाको घोराही र लमहीमा केही मल आए पनि तुलसीपुरमा साउनदेखि युरिया मल आएन । तर केही किसानले भने दोब्बर मूल्यमा मल किनेर पनि धानबालीमा हालेको बताउँछन् । अन्य समयमा कृषिलाई पहिलो प्राथमिकतामा राख्ने भने पनि यसतर्फ भने कसैले पनि ध्यान नदिएको किसानहरु बताउँछन् ।
‘‘यस वर्ष समयमै खेती भएको थियो, धानले गाँजा हाल्ने समयमा मल नै पाइएन,’’ कृषक झुपु चौधरीले भने । उनले अब तोरीका लागि पनि मल नपाइने हो कि भन्ने चिन्तामा आफूहरु रहेको बताए । ‘‘साउनदेखि तुलसीपुरमा मल आएको छैन । युरिया मलका लागि अन्यत्र जानलाई कोरोनाको महामारीले सताएको छ, यस वर्ष धान उत्पादन सोचे जस्तो हुने भएन,’’ किसान प्रकाश खड्काले भने ।
उनले तोरीका लागि भने डीएपी मल बुधवार लिएको बताए । राज्यले किसानहरुको समस्यालाई नबुझ्दा किसानहरु मारमा परेको कृषकहरु बताउँछन् । समयमा रासायनिक मलको आयात हुन नसक्दा बजारमा देखिएको अभावका किसानहरु आक्रान्त बनेका छन् । देशकै मुख्य खाद्यबालीका रुपमा रहेको धानमा मल हाल्ने सिजनमै अभाव हुँदा उत्पादनमा ह्रास आउनेमा किसानहरु चिन्तित छन् । कोभिड १९ का कारण अरु क्षेत्रहरु धरासायी भएको र कृषिबालीमै सबैको आशा जागेको बेला किसानहरुले मल नपाएपछि कतै खाद्य संकटको अवस्थाबाट गुज्रिनुपर्ने त होइन भन्ने आशंकासमेत किसानहरुको छ ।
नेपालमा अनुदानको मल आपूर्ति गर्ने जिम्मेवारी दुईवटा सरकारी कम्पनीहरु कृषि सामग्री कम्पनी र साल्ट ट्रेडिङलाई दिइएको छ । नेपालमा त्यसमध्ये पनि कृषि सामग्रीले करिब ७० प्रतिशत र साल्ट ट्रेडिङ कर्पोरेसनले करिब ३० प्रतिशत मलको आपूर्ति गर्ने गरेका छन् ।
घोराही क्षेत्रमा साल्ट ट्रेडिङले भने युरिया मल यस वर्ष उपलव्ध गराएको थियो । यता कृषि सामग्री कम्पनी लिमिटेड तुलसीपुरका प्रमुख तीर्थ न्यौपानेले अब युरिया मलको सिजन गएको र ५० टन डीएपी मल आएको बताए । उनका अनुसार तुलसीपुरमा साउनदेखि एक बोरा पनि युरिया मल आएन । जो धानबालीका लागि मल आवश्यक पर्ने समय हो ।
