दाङ । घोराही उपमहानगरपालिका–१७ सिस्नेखोलाका जुठ‍े घर्ती शारीरिक रूपले अशक्त छन् । तर, उनको आत्मविश्वास र मेहनत उदाहरणीय छ । उनका दुवै खुट्टा कमजोर भएकाले ह्विलचियरको सहाराविना हिँडडुल गर्न असम्भवजस्तै छ ।

तर, उनी आत्मसम्मानका साथ जीवन बिताइरहेका छन् ।

उमेरले ४३ पुगिसकेका घर्ती बिहान ४ बजे उठ्छन् । ह्विलचियरकै सहायताले करिब एक घण्टाको बाटो हिँडेर घोराही बजारसम्म आउँछन् । घोराहीबाट लमही जाने सडकको बायाँतर्फ ह्विलचियर एक छेउमा राख्छन् र दिनभर पुराना फाटेका जुत्ता/चप्पल सिलाएर उनको दैनिकी बित्छ ।

आठ वर्षदेखि फाटेका जुत्ता, चप्पल सिलाउने कार्य उनको आयस्रोत बनेको छ । उनी पाँच जनाको परिवार पाल्नका लागि दिनभर सडकमै बिताउँछन् । "परिवारको आर्थिक अवस्था कमजोर छ," उनले भने, "केही न केही त गर्नैपर्‍यो भनेर काम थालेको हुँ ।"

पुराना फाटेका जुत्ता, सेन्डिल, चप्पल सिलाउने, जुत्ता पालिस गर्ने, जुत्ताका सोल राख्नेलगायतका मर्मतका काम उनी सडकमै बसेर गर्छन् । "सडकको धुलोधुँवा, हावापानी सहेर पनि यो काम गर्नुपरेको छ । अरू विकल्प छैन," उनले भने, "बाँच्दासम्म खान लाउनपर्‍यो । यसरी नै जिन्दगीको गुजारा चलेको छ ।"

तिज, दसैँ, तिहारजस्ता चाडपर्वको समयमा उनको व्यापार राम्रै हुन्छ । अरू समयमा पनि दैनिक एक हजारदेखि पन्ध्रसयसम्म कमाइ हुने उनले बताए । उनीकहाँ प्राय जुत्ता पालिस गर्न आउने ग्राहकको संख्या धरै हुन्छ । "कसैले भनेको जति पैसा दिन्छन्, कसैले फेरि कम दिन्छन् । लगभग दिनमा एक हजार पाँचसयसम्म कमाएको छु," उनले भने ।

मानिसहरू जुत्ता, चप्पल सिलाउन आउँदा उनी अलि व्यस्त देखिन्छन् । फुर्सद हुनासाथ उनी साथमा भएको मोबाइलमा रेडियो बजाएर गीत र समाचार सुन्छन् ।

घरपरिवारबाट राम्रो सहयोग भएको बताउने घर्ती भन्छन्, "अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूले पनि समाजमा केही उदाहरणीय काम गर्न सक्छन् भनेर यो व्यवसायमा लागेको हुँ ।" 

उनी पहिले कपडा सिलाउने काम पनि गर्थे । तर त्यहाँबाट राम्रो आम्दानी गर्न नसकेपछि अहिले जुत्ता सिलाउने काम गर्न थालेका हुन् ।

घर्तीले ०७०/०७१ तिर घोराहीमा रहेको सृष्टि छालाजुत्ता पसलमा ५/६ महिना काम सिकेका थिए । त्यो सिकेको सिप अहिले जीवन जिउने आधार बनेको उनले बताए ।

सरकारले हरेक क्षेत्र अपाङ्गमैत्री बनाउन पहल थालेपनि दाङका अधिकांश कार्यालय, सार्वजनिक स्थल र सडक पूर्वाधार अपाङ्गमैत्री नहुँदा सेवा लिन तथा सडकमा हिँडडुल गर्न निकै सकस हुने गरेको उनले दुखेसो सुनाए ।

"असजिलो संरचनाले साह्रै समस्या पर्छ । घरमा होस्, सरकारी कार्यालयमा सेवा लिन जाँदा होस् वा अन्य सार्वजनिक स्थलमा जान निकै समस्या पर्छ । धेरैजसो ठाउँ अप्ठ्यारा र असजिलो लाग्ने किसिमका छन्," उनले भने ।