विराटनगर । अघिल्लो वर्ष कोरोना महामारी सुरु नहुँदै १ नम्बर प्रदेश सरकारले कोभिड–१९ अस्पताल सञ्चालनमा ल्याएको थियो । संघीय सरकारको नीतिअनुरूप भारतीय नाका भएर आउने मानिसको स्वास्थ्य परीक्षण गर्ने र स्थानीय तहलाई जिम्मा नलगाउन्जेलसम्म नागरिकलाई राख्न होल्डिङ सेन्टर सञ्चालन गरेको थियो । 

स्थानीय तहको क्वारेन्टिन व्यवस्थापनमा समन्वय गर्नेदेखि आर्थिक सहयोग गर्ने काम भएको थियो । तर, यो पटक न धेरै जोखिमयुक्त मानिएको भारतीय क्षेत्रबाट आउने नागरिकलाई व्यवस्थित गरिएको छ नत होल्डिङ सेन्टर र क्वारेन्टिन व्यवस्थापनको काम अघि बढ्न सकेको छ ।

अघिल्लो वर्ष १ नम्बर प्रदेशका सामाजिक विकासमन्त्री जीवन घिमिर आफैँ सक्रिय भई कोभिड अस्पताल सञ्चालनदेखि होल्डिङ सेन्टरको व्यवस्थापनमा सक्रिय थिए । उदयपुरमा पहिलोपटक १२ जना भारतीय नागरिकमा संक्रमण पुष्टि भएपछि उनीहरूलाई अस्पताल भर्ना गराउनेदेखि निको भएपछि घर फर्काउनेसम्मका काममा मन्त्रीको सक्रियता देखिएको थियो ।
 
स्थानीय तहका क्वारेन्टिन व्यवस्थापन र समन्वय गर्नसमेत घिमिरेको खटेका थिए । तर, सत्तारुढ दलको आन्तरिक विवादसँगै फेरिएको राजनीतिक परिदृश्यबीच १ नम्बर प्रदेशको सामाजिक विकास मन्त्रालयले तीन जना मन्त्री प्राप्त गरिसकेको छ । यो पटक कोरोनाको दोस्रो लहर तीव्र गतिमा फैलन सुरु भएको छ । तर प्रदेश सरकार र स्थानीय तहले विगतमा जस्तो गरी काम थालेका छैनन् ।

१ नम्बर प्रदेशमा तीव्र गतिमा फैलन सुरु भएको कोरोना संक्रमणको दोस्रो लहर व्यवस्थापनमा प्रदेश र स्थानीय सरकारहरू उदासीन देखिएका छन् । परीक्षण, उपचार र संक्रमितसँगको सम्पर्कमा रहेकाहरूको पहिचान गर्न विगतमा भएजस्तो तदारुकता देखिएको छैन । नागरिक स्वास्थ्यको जिम्मेवारी पाएको सामाजिक विकास मन्त्रालय अझै सक्रिय भएको छैन । 

यो बीचमा सामाजिक विकास मन्त्री उषाकला राईले कोसी कोभिड अस्पताल र जोगबनी सीमा नाका निरीक्षण गर्न भ्याएकी छन् । तर, नीतिगत निर्णयको भने कार्यान्वयन हुन सकेको छैन । जोगबनी नाकाबाट मानिसको अनधिकृत आउजाउ निरीक्षण गर्न शुक्रबार पुगेकी मन्त्री राईले त्यसलाई नियन्त्रण गर्न निर्देशन दिएकी छन् । कोसी कोभिड अस्पतालमा चाहिएजति चिकित्सक र स्वास्थ्यकर्मी थप्ने काम हुन सकेको छैन ।

सीमामा पुगेकी राईले सञ्चारकर्मीसँगको कुराकानीका क्रममा कोरोनाको दोस्रो लहरलाई लिएर प्रदेश सरकार संवेदनशील बनेको बताइन् । “भारतमा कोरोना संक्रमण तीव्र रूपमा बढिरहेको । यसलाई प्रदेश सरकारले गम्भीरतका साथ लिएको छ । अब सीमा क्षेत्रबाट नेपाल प्रवेश गर्नेको तथ्यांक राख्ने र अनिवार्य स्वास्थ्य परीक्षण गर्नुपर्छ ।” 

उनले दैनिक हजारौँको संख्यामा मानिसहरू नेपालतर्फ प्रवेश गर्दा जोखिम बढेको बताउँदै मुख्य नाकाबाट भन्दा चोरबाटो प्रयोग गर्नेहरूलाई नियन्त्रण गर्न सुरक्षा निकाय चनाखो बन्नुपर्ने बताइन् ।

सरकारबीच नै समन्वय छैन
संक्रमणले गति लिएपनि नियन्त्रण गर्न ठोस कार्ययोजना नै बन्न नसक्दा नागरिक तहमा अन्योल देखिएको छ । प्रदेश र स्थानीय सरकारका नीतिगत निर्णय कार्यान्वनमा ढिलासुस्तीले बढेको छ । अर्कोतिर संक्रमणलाई नागरिकस्तरबाट सामान्य लिन थाल्दा जनस्वास्थ्यका मापदण्ड नमान्ने परिपाटी पनि बढ्दो छ । प्रदेश राजधानी विराटनगरमा दोस्रो लहरको गति अधिक देखिएको छ । 

सशस्त्र प्रहरी बलका एसपी तीर्थ पौडेल सीमा नाकामा सुरक्षा जाँचलाई कडा पारिएको दाबी गर्छन् । मानिसको आउजाउ बाक्लिदो रहेको बताउँदै उनले भने, “खुल्लासीमाका कारण आवत–जावतमा कडाइ गर्न समस्या भएको छ । तर पहिलेको तुलनामा नियन्त्रण हुँदै गएको छ ।” उनले सीमाको गतिविधिको विषयमा सम्बन्धित निकायलाई जानकारी गराउने गरेको सुनाए । निरीक्षणमा सीमा क्षेत्रमा पुगेकी सामाजिक विकास मन्त्री राईलाई उनले आफूहरूको तर्फबाट कमजोरी हुन नदिने बताए । 

विराटनगर महानरपालिकाले विगतमा आइसोलेसन सञ्चालन गरेको थियो । महानगरमा व्यवस्थित क्वारेन्टिन थिए । होल्डिङ सेन्टर स्थापना गर्नसमेत पूर्वाधारको व्यवस्थापन महानगरले नै गरेको थियो । महानगरका मेयर भीम पराजुली अहिले पनि तीव्र गतीमा फैलिरहेको कोरोना नियन्त्रणका लागि महानगरले काम थालेको बताउँछन् । “कोरोनाको तीव्र फैलावटबाट हामीलाई पनि चिन्तित बनाएको छ । यसको रोकथामको लागि हामीले काम थालेका छौँ,” उनले भने। 

अघिल्लो पटकको संक्रमणका बेला महानगरकै पहलमा कोसी अस्पतालमा पीसीआर मेसिन खरिद गरिएको थियो । कोभिड लागेका बिरामीलाई अक्सिजनसहितको उपचार सेवाको लागि एकसय बेड क्षमताको नागरिक केयर सेन्टर पनि सञ्चालन गरिएको थियो । 

पराजुली आफैँले अक्सिजन चाहिने नागरिकका लागि अक्सिजन घर–घर लगेर वितरण गरेका थिए । ज्येष्ठ नगारिकको स्वाब लिन पनि घरसम्मै पुग्ने गरी मोबाइल स्वाब संकलन भेइकल सञ्चालन गरिएको थियो । यसपटक भने प्रदेश सरकारबाट खासै सहयोग र समन्वय नभएको मेयर पराजुलीको भनाइ छ ।

संक्रमणको बढ्दो ग्राफले थपियो चिन्ता
प्रदेश १ मा कोरोना संक्रमितको संख्या दैनिक बढ्दो क्रममा पुगेको छ । शुक्रबार मात्र ११६ जना कोरोना संक्रमित थपिएका छन् । मोरङमा ७२, झापामा १४, सुनसरीमा ९, उदयपुरमा ४, धनकुटा र भोजपुरमा ३–३, संखुवासभामा २, तेह्रथुम, इलाम, ताप्लेजुङ र ओखलढुङ्गामा १–१ र प्रदेश १ बाहिरका ५ जनामा संक्रमण देखिएको सामाजिक विकास मन्त्रालयले जनाएको छ ।

विराटनगरमा ५४, बुढीगंगामा ८, रंगेलीमा ३, कटहरीमा २, कानेपोखरी, सुन्दरहरैचा, धनपालथान, उर्लाबारी र बेलबारीमा १–१,  झापाको  दमक र अर्जुनधारामा ४–४, भद्रपुरमा २, कनकाई, मेचीनगर, विर्तामोड र झापा गाउँपालिकामा १–१, सुनसरीको  धरानमा ४, इटहरी र इनरुवामा २–२ र बराहक्षेत्रमा १, उदयपुरको  कटारीमा ४, धनकुटाको महालक्ष्मी, पाख्रीबास र धनकुटा नगरपालिकामा १–१, भोजपुरको षडानन्द, टेम्केमैयुङ र भोजपुर नगरपालिकामा १–१,संखुवासभाको धर्मदेवी र सिलिचोङमा १–१, ते¥हथुममा १, इलाममा १, ताप्लेजुङको पाथीभरा याङवरकमा १ र ओखलढुङ्गामा १ र प्रदेश १ बाहिरका ५ जनामा संक्रमण देखिएको सामाजिक विकास मन्त्रालयले जनाएको छ ।

प्रदेश १ मा कोरोना संक्रमितको संख्या ३१ हजार १८६ पुगेको छ । संक्रमितमध्ये २९ हजार ९३५ जना संक्रमणमुक्त भएका छन् । सक्रिय संक्रमितको संख्या ७७६ पुगेको छ । प्रदेश १ मा शुक्रबार ५१९ जनाको पीसीआर परीक्षण गर्दा ५३ महिला र ६३ पुरुषको रिपोर्ट पोजेटिभ आएको सामाजिक विकास मन्त्रालयले जनाएको छ ।