बीबीसी । रामायण र शक्तिमान जस्ता दशकौँ अगाडिका टेलिभिजन कार्यक्रम पछिल्लो समय भारतमा धेरै ठूलो हिट साबित भइरहेका छन् । लकडाउनको समयमा घरभित्र थुनिएर बसेका करोडौँ दर्शकहरुलाई यी कार्यक्रमले पुराना यादहरु ताजा गराइरहेको छ । सबै उमेर समुहबीच लोकप्रियता हासिल गर्न सफल रामायणले केही समय अगाडि मात्र विश्व रेकर्ड नै कायम गरेको हो ।
पुनः प्रशारण गरिएको रामायणको पहिलो चार एपिसोड मात्र १७ करोड बढीले टिभीमा हेरेका हुन् जसले भारतको दुर्दशन च्यानललाई देशकै सबैभन्दा धेरै हेरिएको च्यानल बनाइदिएको छ । गत अप्रिल १६ मा मात्र ७ करोड ७० लाखले रामायण हेरेका हुन् जसले अमेरिकाको ‘बिग ब्याङ थेउरी’ र ‘गेम अफ थ्रोन्स’ जस्ता विश्वचर्चित कार्यक्रमको रेकर्ड तोडेको छ ।
तरपनि रामायणको लोकप्रियतालाई आश्चर्यजनक मानिएको छैन किनकी १९८७ र १९८८ मा पहिलोपटक ७८ वटा एपिसोड प्रशारण हुँदाखेरि नै त्यसलाई ८ करोड बढी मान्छेले हेरेका थिए । विज्ञापन र दर्शकको सङ्ख्याका हिसाबले यो कार्यक्रम भारतको इतिहासकै सबैभन्दा सफल कार्यक्रम बनेको छ । १९८० को दशकमा हुर्किएको बालक भएकाले यो कार्यक्रमको धेरै सम्झना रहेको राहुल वर्मा बताउँछन् । बिहान र बेलुका गरी दिनमा दुईपटक प्रशारण हुने सो कार्यक्रम हेर्नकै लागि टोल छिमेकका सबै एकठाउँ भेला हुँदा सडकहरु खालि हुने गरेको आफूले कहिल्यै बिर्सन नसक्ने उनले बताए । र अहिलेको अवस्थामा घरमा बसेर ‘बोर’ भइरहँदा समय काट्ने यो अत्यन्तै उत्तम विकल्प साबित भइरहेको दिल्लीकी ३८ वर्षीया सपना पटेल बताउँछिन् ।
सपना भन्छिन्, “अहिले म मेरो बुवासँग बसेर महामभारत हेरिरहेकी छु । ” यस किसिमका धार्मिक कार्यक्रम बच्चादेखि हजुरबुवासम्म सबै पीढी माझ लोकप्रिय भएकाले पनि लकडाउनमा यसले परिवारलाई साथ ल्याइरहेको सपना बताउँछिन् । त्यस्तै उनका सहकर्मीले बाल्यकालमा हेर्ने गरेको शक्तिमान अहिले आफ्नी ६ वर्षीया छोरीसँग हेर्न पाउँदा अलगै खुसीको अनुभूति गरिरहेको उनले बताइन् । लकडाउन नभएको भए वा दुर्दशनले यसै बेला रामायण पुनः प्रशारण नगरेको भए यस्तो नहुने उनको भनाइ छ । धार्मिक कारण बाहेक यी दुईवटै कार्यक्रम निःशुल्क टिभी च्यानलमा उपलब्ध हुँदा अतिरिक्त शुल्क नतिरी बिना इन्टरनेट पनि सबैले हेर्न सक्ने भएकाले पनि कार्यक्रमले ऐतिहासिक रकेर्ड कायम गर्न सफल भएको बताइएको छ ।
यसरी कोभिड–१९ को प्रकोप सुरु भएसँगै विश्व लकडाउनमा रहँदा केही महिना यता पुराना संगीतदेखि भिडियोगेम, फिल्म लगायतबाट मानिसहरुले सबैभन्दा बढी मनोरञ्जन लिइरहेको पाइएको छ । जस्तै संगीत सुन्ने एप, ‘स्पोटिफाई’ मा यतिखेर १९५० देखि १९८० बीचका गीत सुन्नेहरुको दर ५४ प्रतिशतले वृद्धि भएको छ । त्यस्तै सामाजिक संजालमा पनि पिनबल माइनस्वीपर, फुटबल म्यानेजर, एज अफ अम्पायर लगायत पुराना गेमहरु चर्चामा आइरहेका छन् । यसरी पुराना सम्झनाहरु मान्छेको स्मरण क्षमतासँग सम्बन्धित अत्यन्तै शक्तिशाली माध्यम भएकाले पनि हामी ती यादहरु फेरि जिउन चाहने गर्छौँ । यता बीबीसी युकेले पनि लन्डन ओलम्पिक्स पुनः प्रशारण गरिरहेको छ ।
साइकोलोजिस्ट एवम् साइकोथेरापिस्ट डाक्टर जोनथन पोइन्टरका अनुसार आफूलाई सबैभन्दा मनपर्ने पुरानो टेलिभिन कार्यक्रम, फिल्म, गीत, किताब, भिडियो गेम, विभिन्न खेलको अनुभव र खानेकुरा समेत हाम्रो भावनात्मक स्मृतिसँग जोडिएको हुन्छ । त्यसैले यी विगतका अनुभूतिहरु पुनः महसुस गरि ताजा गराउनुले मानिसलाई एक किसिमको खुसी र आनन्द दिलाउने उनी बताउँछन् । जीवनको कठिन घडीमा ती यादहरु सम्झनुले हामीलाई सुरक्षित भएको र सहज आभास गराउँछ । त्यसैले बाल्यकालमा हेरेको टेलिभिजन कार्यक्रमले पनि हामीमा सकारात्मक प्रभाव पार्दछ ।
मान्छेको मुड र मनस्थितिमा सुधार ल्याउन यो तरिका अत्यन्तै प्रभावकारी हुने उनले बताए । यसबीच दुरदर्शन टिभीले अब अर्को धार्मिक कार्यक्रम श्रीकृष्ण पनि पुनः प्रशारण गर्ने तयारी गरिरहेको छ ।
