काठमाडौं । आँखामा चस्मा, अनुहारमा मास्क र ज्याकेटको टोपी । शुक्रबार फरक हुलियामा ११ जना विद्यार्थीहरुले काठमाडौंमा पत्रकार सम्मेलन गरे । फेरि कलेज फर्किँदा निर्मम कुटपिट हुने डरले ती विद्यार्थीहरु यस्तो हुलियामा देखिएका थिए ।

आफूहरुले सरकारबाट कुनै पनि आशा नगरेको र कलेजले यातना दिने भन्दै मास्क नखोल्ने र परिचय पनि नदिने बताए ।  भारतको उडिसा राज्यस्थित कलिंगा इन्स्टिच्युट अफ इन्डस्ट्रियल ट्रेक्नोलोजी (केआईआईटी) मा अध्ययनरत विद्यार्थीहरु विभिन्न मार्गबाट नेपाल आइपुगेर काठमाडौंमा पत्रकार सम्मेलन गरेका हुन् ।

जिल्ला प्रशासन कार्यालय पर्साका अनुसार अहिलेसम्म विभिन्न मार्ग हुँदै एक सय ५९ जना विद्यार्थी स्वदेश फिर्ता भइसकेका छन् ।   केआईआईटीमा अध्ययनरत विद्यार्थी प्रकृति लम्सालको शंकास्पद मृत्यु पछि सिर्जित परिघटना हो यो । 

गत आइतबार दिउँसोको २ बजे भुवनेश्वरको पटिया क्षेत्रस्थित केआईआईटी विश्वविद्यालयको होस्टेलमा लम्सालको रहस्यमय मृत्यु भएपछि ५०० जना नेपाली विद्यार्थीहरुलाई निर्घात कुटपिट गर्दै विभिन्न रेल स्टेशनमा छोडिएको थियो । 

लम्सालको न्यायको लागि आन्दोलनरत विद्यार्थीहरुलाई तितरवितर पार्नको लागि छुट्टा–छुट्टै रेलवे स्टेशनमा छोडिएको थियो ।  होस्टेलमा कुटपिटमा परेका एक विद्यार्थीले चार दिन लगाएर स्वदेश फर्किएको बताए । 

उनले अन्य देशका विद्यार्थीहरु पनि त्यहाँ पढ्ने गरेको तर आफूहरु नेपाली भएकै कारण यस्तो अपमान सहनुपरेको बताए । 

“कलेजका सेक्युरेटी गार्डले पहिले हामीलाई एकदमै सम्मानमा साथ बोल्थे । पढाइ राम्रै चलिरहेको थियो । तर, प्रकृति दिदीको रहस्यमय मृत्युपछि सबै विद्यार्थीहरु अपमानित भएर निकालिनुप¥यो,” उनले भने । 

“कलेजले निर्घात कुटपिट गरेको भिडियो सामाजिक सञ्जालमा भाइरल छ । त्यो भिडियो त केही पनि होइन । शिक्षकहरुले नै आफूहरुलाई गुण्डा परिचालन गरेर कोठाभित्र थुनेर कुटपिट गरे । हामीहरु सुरक्षाका लागि कलेज प्रशासनसम्म पुगेका थियौँ । तर, आफैँलाई पढाएका गुरुहरु हामीविरुद्ध आइलागे । आफैँले पढाएका गुरुहरुबाट कुटिनुपर्ने भनेपछि हाम्रो आत्मसम्मान कहाँ रह्यो,” ती विद्यार्थीले भने । 

विश्वविद्यालयको लापरबाहीका कारण नेपाली छात्राको मृत्यु भएको भन्दै नेपाली विद्यार्थीहरुले प्रशासनसमक्ष निष्पक्ष छानबिन गर्न माग गर्दै प्रदर्शन गर्दै आएका थिए । 

मृतक छात्रा बि–टेक तेस्रो वर्षमा अध्यनरत थिइन् । सोही विश्वविद्यालयका तेस्रो वर्षका मेकानिकल इन्जिनियरिङमा अध्ययरत अड्विक श्रीवास्तव साथीले ‘ब्ल्याकमेलिङ’ गर्दै यातना दिएकाले उनले आत्महत्या गरेको आशंका गरिएको छ । 

अर्का विद्यार्थीले आफूहरुलाई कलेज प्रशासनले पशुलाई जसरी कुटपिट गरेको बताए । 

“हामी पढ्ने विश्वविद्यालय अन्तर्राष्ट्रियस्तरको हो । त्यहाँ अष्ट्रेलिया, बंगलादेशलगायतबाट पनि विद्यार्थीहरु आउछन् । उनीहरुलाई राम्रै सम्मान छ । यसअघि त नेपाल हेपिएर बसेको थियो । अहिले यस्तोसम्म हुँदा पनि राज्य चुप लागेर बसेको छ,” उनले भने । 

नेपाल फर्किएका विद्यार्थीहरुले आफूहरुको पढाइको लागि सो विश्वविद्यालयमा फर्किनै पर्ने बाध्यता रहेको पनि बताए । तर, आफूहरु त्यहाँ सुरक्षित नभएको बताए । 

जुनसुकै अवस्थामा पनि फेरि कुटिनुपर्ने बाध्यता आइलाग्ने उनीहरुको भनाइ छ ।  श्रीवास्तवसहित ६ जनालाई प्रहरीले पक्राउ गरिसकेको छ ।  सरकारको तर्फबाट घटना मिलेको कुरा आए पनि आफूहरुसँग कुनै पनि प्रकारको वार्ता  नगरेको विद्यार्थीहरुको भनाइ छ । 

“सरकारले घटना मिल्यो भनेको छ । तर, हामी पीडितलाई थाहै छैन । कलेजबाट विद्यार्थीहरु फर्किने क्रम जारी छ, कसरी मिल्यो घटना ?,” उनले प्रश्न गरे । 

निष्पक्ष छानबिन गरेर आफूहरुसँग लिखित सहमति गरेमात्रै सो कलेजमा पढ्नका लागि फर्किने बताएका छन् ।  त्यस्तै कलेज प्रशासनकै पदाधिकारीहरु पनि कुटपिटमा सामेल भएकाले ती पदाधिकारीहरुलाई हटाउनुपर्ने माग विद्यार्थीहरुको छ ।

उनीहरुले लम्सालको मृत्यु प्रकरणमा निष्पक्ष छानबिन हुनुपर्ने र विद्यार्थीहरुलाई निर्घात कुटिपिट गर्ने डीआई, होस्टेल वार्डेन, सेक्यूरेटी गार्डलगायतलाई पनि कारबाहीको दायरामा ल्याउनुपर्र्नेे माग राखेका छन् । 
मृतक लम्साललाई पोष्टमार्टमका लागि क्यापिटल अस्पताल लगिएको थियो । 

सो अस्पताल पनि कलेजकै भएको विद्यार्थीहरुले बताए ।  लम्सालको गृह जिल्ला रुपन्देही ल्याएर स्वर्गद्धारी घाटमा अन्त्येष्टि पनि भइसकेको छ ।  विश्वविद्यालयले मृतक लम्साल आफ्नो पार्टनरसँगको तनावपूर्ण सम्बन्धका कारण उनले त्यस्तो कदम चालेको दाबी गर्दै आएको छ । 

मृतक लम्सालको परिवारले प्रमाणसहित उजुरी पर्दा समेत कलेजले पीडकलाई नै साथ दिँदा ज्यान गएको बताउँदै आएको छ ।  कलेज प्रशासनलाई अड्विक श्रीवास्तवले पटक–पटक दिइरहेको मानसिक यातनाबारे प्रमाणसहित दुईपटक उजुरी दिँदा पनि कुनै सुनुवाइ नभएको गुनासो गरेको छ । 

गत महिना विश्वविद्यालयको अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध कार्यालय (आईआरओ) लाई प्रकृतिले आफूमाथि दुव्र्यवहार भएको रिपोर्ट पनि गरेकी थिइन् ।  तर, विश्वविद्यालयले कुनै कारबाही अघि नबढाएपछि प्रकृतिले आत्महत्याको बाटो रोजेको भन्दै सामाजिक सञ्जालमा चर्को विरोध भइरहेको छ ।

घटनापछि नेपालका प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले फोन गरेका थिए ।  यस विषयमा सरकारले कुटनीतिक तवरले बुझ्दै सम्पर्कमा रहेर काम गरिरहेको पनि उनले बताएका थिए ।  परराष्ट्रमन्त्री आरजु राणा देउवाले पनि लम्सालको मृत्यु र त्यसपछि विकसित परिस्थितिका विषयमा निरन्तर फलो अप गरिरहेको बताएकी छन् ।

भारतीय दुतावासले घटनाको अनुसन्धान सुरु भएको जनाएको छ ।  विश्वविद्यालयले नेपाली विद्यार्थीहरुलाई क्याम्पसमा फर्कन, आफ्नो कक्षा पुनः सुरु गर्न र छात्रावासमा बस्न अपील पनि गरेको छ ।

“भारतमा अध्ययनरत नेपाली विद्यार्थीहरु दुई देशबीचको स्थायी जनस्तर सम्बन्धका महत्वपूर्ण पक्ष हुन् । भारत सरकारले नेपाली विद्यार्थीहरुको हकहित सुनिश्चित गर्न आवश्यक कदम चाल्नेछ,” दूतावासले जारी गरेको विज्ञप्तिमा भनिएको छ ।

सरकारको कूटनीतिक पहलपछि विश्वविद्यालय प्रशासनले माफी मागेको छ ।