काठमाडौं । इजरायल र हमास युद्धविरामका लागि सहमत भएका छन् । कतार र इजिप्टका मध्यस्थकर्ताले तयार पारेको युद्धविराम सम्झौतालाई दुवैले स्वीकार गरेका हुन् । अमेरिकाले पनि यसमा महत्त्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेको छ ।

युद्धविराम आइतबारबाट लागु हुने जनाइएको छ । यस सहमतिले सन् २०२३ अक्टोबर ७ बाट सुरु भएको इजरायल र हमासबीचको युद्ध रोकिनेछ ।

गत वर्षको मे महिनादेखि यस सम्झौताका विभिन्न मस्यौदामा छलफल हुँदै आएको थियो । सम्झौतामा ढिलाइ हुनुमा हमास र इजरायलले एकअर्कालाई दोष लगाएका छन् ।

अक्टोबर ७, २०२३ मा हमासको आक्रमणपछि इजरायलले लिएको बदलाले गाजालाई तहसनहस पारेको छ ।
हमासको आक्रमणमा लगभग एक हजार २०० जना मारिएका थिए, जसमध्ये धेरैजसो इजरायली नागरिक थिए । यसैबीच, गाजामा अहिलेसम्म २० लाखभन्दा बढी मानिसहरू विस्थापित भइसकेका छन् ।

हमासद्वारा सञ्चालित स्वास्थ्य मन्त्रालयका अनुसार, इजरायली आक्रमणमा करिब ५० हजार मानिस मारिएका छन् । यसमा हमासका लडाकु र सर्वसाधारण दुवै समावेश छन् ।

हालै ल्यान्सेट मेडिकल जर्नलमा प्रकाशित एक अध्ययनले यो संख्या अझ धेरै बढी हुन सक्ने जनाएको छ ।

सम्झौताका चुनौतीहरू

सम्झौतापछिको पहिलो ठूलो चुनौती भनेको युद्धविराम अक्षुण्ण रहेको सुनिश्चित गर्नु हो । पश्चिमी देशका धेरै वरिष्ठ कूटनीतिज्ञहरूले ४२ दिनको पहिलो चरण समाप्त हुने बित्तिकै युद्ध फेरि सुरु हुन सक्ने चिन्ता व्यक्त गरेका छन् ।

गाजामा भएको युद्धले मध्यपूर्वमा गहिरो असर पारेको छ । यसैकारण धेरैलाई यो युद्ध सम्पूर्ण क्षेत्रमा फैलिने डर थियो । तर, त्यो भएन । अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनको प्रशासनले यसको श्रेय लियो । तर, गाजामा भएको युद्धले सबै क्षेत्रमा अशान्त वातावरण सिर्जना गरेको छ ।

इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहू र उनका पूर्व रक्षामन्त्रीमाथि अन्तर्राष्ट्रिय फौजदारी अदालतले युद्ध अपराधको आरोप लगाएको छ । अन्तर्राष्ट्रिय अदालत (आईसीजे)ले इजरायलविरुद्ध दक्षिण अफ्रिकाले लगाएको नरसंहारको आरोपको पनि अनुसन्धान गरिरहेको छ ।

लेबनानको हिजबुल्लाहले यस युद्धमा हस्तक्षेप गर्ने बित्तिकै इजरायल उनीहरूमाथि पनि जाइलाग्यो । इजरायलले हिजबुल्लाका अखडा ध्वस्तमात्र पारेन, हिजबुल्लाका प्रमुख नेताको पनि हत्या गर्‍यो । यही कारणले सिरियामा बसर अल–असदको शासन पतन भयो ।

इरान र इजरायलले एकअर्कामाथि सिधै आक्रमण गरे, जसले इरानलाई कमजोर बनायो । इरानको ‘एक्सिस अफ रेजिस्टेन्स’ भनेर चिनिने सहयोगी र प्रक्सी नेटवर्क पनि इजरायलले ध्वस्त पारिदिएको छ ।

यमनका हुथी विद्रोहीहरूले युरोप र एसियाबीचको लाल सागर पार गर्ने अधिकांश मालवाहक जहाजहरूमा अवरोध पुर्‍याउँदै आएका छन् । गाजामा युद्धविराम भएपछि हुथी विद्रोहीहरूले आक्रमण रोक्ने आफ्नो वाचा पूरा गर्छन् कि गर्दैनन्, त्यो हेर्न बाँकी छ ।

इजरायल र प्यालेस्टिनीबीचको लामो समयदेखि चलिरहेको द्वन्द्वको कुरा गर्ने हो भने अहिलेको अवस्था पहिलेभन्दा अझ बढी जटिल र अफ्ठेरो छ ।

यस युद्धविरामले हत्या रोक्न सक्छ र इजरायली बन्धक, प्यालेस्टिनी कैदी र बन्दीहरूलाई उनीहरूको परिवारमा फर्काउन सक्छ । तर, एक शताब्दीभन्दा पुरानो द्वन्द्वको अन्त्य गर्ने छैन ।

नेतान्याहूले बाइडेनभन्दा अगाडि ट्रम्पलाई धन्यवाद दिए
इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहूको कार्यालयले यस सम्झौताको औपचारिक घोषणा प्रधानमन्त्रीले गर्ने बताएको छ । यद्यपि, यो घोषणा सम्झौतालाई अन्तिमरूप दिएपछि गरिनेछ, जसमा हाल काम भइरहेको छ ।

इजरायली प्रधानमन्त्रीको यो बयानअघि नै नेतान्याहूले नवनिर्वाचित अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प र राष्ट्रपति जो बाइडेन दुवैलाई फोनमा सम्झौता सम्पन्न गरेकामा धन्यवाद दिएका छन् ।

रोचक के छ भने नेतान्याहूले जनवरी २० मा राष्ट्रपति पद सम्हाल्ने ट्रम्पलाई वर्तमान अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनलाई भन्दा पहिले फोन गरेका थिए ।

“प्रधानमन्त्रीले ट्रम्पलाई र बन्धकहरूको रिहाइका लागि जोड दिन सहयोग गरेकोमा धन्यवाद दिनुभयो,” नेतान्याहूको कार्यालयबाट जारी विज्ञप्तिमा भनिएको छ ।

नेतान्याहूले ट्रम्पलाई उनको अभिव्यक्तिका लागि पनि धन्यवाद दिए । धन्यावाद पाउने ट्रम्पको अभिव्यक्ति थियो, “गाजा अब कहिल्यै पनि आतंकवादका लागि सुरक्षित आश्रयस्थल नबनोस् । यो सुनिश्चित गर्न अमेरिका इजरायलसँग मिलेर काम गर्नेछ ।”

विज्ञप्ति अनुसार, ट्रम्प र नेतान्याहूले छिट्टै अमेरिकामा भेटवार्ता गर्ने सहमति गरेका छन् । वक्तव्यको अन्तिम पंक्तिमा लेखिएको छ, “त्यसपछि प्रधानमन्त्री नेतान्याहूले अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनसँग कुरा गर्नुभयो र बन्धकहरूलाई रिहा गर्ने सम्झौताका लागि धन्यवाद दिनुभयो ।”

यो युद्धविराम सम्झौता आगामी आइतबारदेखि लागु हुनेछ, जुन राष्ट्रपतिको रूपमा बाइडेनको अन्तिम दिन हुनेछ । भोलिपल्ट, डोनाल्ड ट्रम्पले अमेरिकाको राष्ट्रपतिको रूपमा शपथ लिनेछन् ।

ह्वाइट हाउसको एक ब्रिफिङमा हमासमाथि सैन्य दबाब बढाइएको कारण वार्तामा सहमति भएको जनाइएको छ ।

अमेरिकी प्रशासनका एक वरिष्ठ अधिकारीका अनुसार, डोनाल्ड ट्रम्पका मध्यपूर्व राजदूत स्टिभ विटकफले पनि यो सम्झौतामा भूमिका खेलेका थिए । ती अधिकारीका अनुसार, विटकफ वार्तामा सक्रिय थिए र मध्य पूर्वमा जो बाइडेनका शीर्ष सल्लाहकार ब्रेट म्याकगर्कसँग मिलेर काम गरेका थिए ।

बीबीसीबाट ।