काठमाडौं । युनिर्भसिटी कलेज लन्डन (यूसीएल)का अनुसन्धानकर्ताहरूले जलवायु परिवर्तनको चपेटामा परेका देशमा महिला हिंसा बढिरहेको निष्कर्ष निकालेका छन् । जलवायु परिवर्तनले निम्तिने घटनाहरू तुफान, पहिरो, बाढीको दुई वर्षपछि महिलाहरूमाथि हुने हिंसाको बढ्दो दर देखिएको अनुसन्धानबाट पत्ता लागेको हो ।

अनुसन्धानकर्मीले सन् १९९३ देखि २०१९ को अवधिमा १५६ देशमा गरेका ३६३ सर्वेक्षणमा अन्तरंग साथीमाथि हुने हिंसाको तथ्यांक संकलन गरिएको थियो । सर्वेक्षणमा कम्तिमा एकजना अन्तरंग साथी हुने महिला सहभागी थिए । अन्तरंग साथीबाट हुने हिंसामा कुनै पनि प्रकारको शारीरिक र यौन हिंसा समावेश गरिएको थियो ।

अनुसन्धान टोलीले १९० देशमा सन् १९२० देखि २०२२ सम्मको जलवायुसम्बन्धी तथ्यांक पनि संकलन गरेको थियो । त्यसपछि उनीहरूले देशको आर्थिक अवस्था अध्ययन गरेर जलवायु समस्या र अन्तरंग साथीबाट हुने हिंसाबीचको सम्बन्धको विश्लेषण गरे ।

अनुसन्धानकर्मीले अन्तरंग साथीबाट हुने हिंसा र केही जलवायु–सम्बन्धित घटनाहरू, जस्तै आँधीबेहरी, पहिरो र बाढीबीच महत्वपूर्ण सम्बन्ध रहेको फेला पारे । यस्ता  जलवायु–सम्बन्धित समस्या, भूकम्प र आगलागीको भने अन्तरंग साथीबाट हुने हिंसाबीच स्पष्ट सम्बन्ध नदेखिएको अनुसन्धानमा देखिएको छ ।

कुल ग्राहस्थ उत्पादन (जीडीपी) बढी भएका देशहरूमा अन्तरंग साथीबाट हुने हिंसाको दर कम रहेको पाइएको छ । अध्ययनका अनुसार, अनुसन्धानकर्मीहरू जलवायु परिवर्तनका घटनाहरूले अन्तरंग साथीबाट हिंसा किन बढ्छ भन्ने ठोस प्रमाण जुटाउन भने सकेका छैनन् ।

तर, अनुसन्धानमा सामेल प्राध्यापक जेनेभिभ म्यानेलका अनुसार गर्मी वा आद्रताले हिंसात्मक÷आक्रामक व्यवहार बढाउँछ । उनका अनुसार जलवायु परिवर्तनले हुने प्राकृतिक विपद्का घटनाले परिवारमा तनाव, खाद्य असुरक्षा र आर्थिक अवस्था कमजोर बनाउँछ जसले  हिंसा बढ्न सक्छ ।
यस्तो विपद्का समयमा प्रहरी नागरिक समाजजस्ता सामाजिक सेवाहरूको उपलब्धता र पहुँच पनि कम हुन्छ । ‘पीएलओएस क्लाइमेट जर्नल’मा प्रकाशित यो अनुसन्धानका अनुसार पितृसत्तात्मक सोच हावी भएका देशमा विपद्को समयमा हुने महिला हिंसाको घटनालाई सामान्य रूपमा लिइन्छ ।

‘द वाशिगंटन पोष्ट’को समाचारअनुसार सन् २०२३ मा केन्याका महिलाले उनीहरूको परिवारलाई खडेरीले गरिबीमा पुर्याउँदा पुरुषहरूले महिलालाई घरबाट निकालेका थिए ।

सन् २०१८ को एक अध्ययन अनुसार स्पेनमा ‘लु’ चलेपछि अन्तरंग साथीहरूद्वारा महिला विरुद्ध हत्या र हिंसाको जोखिम  बढेको थियो । संयुक्त राष्ट्रसंघका अनुसार पेरुका महिलाहरू यौन हिंसाको जोखिमबीच पिउने पानीको खोजीमा लामो यात्रा गर्न बाध्य छन् । 

संयुक्त राष्ट्रसंघका अनुसार अगस्ट २००५ मा अमेरिकाको खाडी तटमा क्याट्रिना तुफानपछि मिसिसिपी ट्रेलर पार्क क्षेत्रमा बलात्कारा घटना ५३ गुणाले बढेको थियो । 

अनुसन्धानका अनुसार जलवायु परिवर्तन सिर्जित विपद्ले निम्त्याउने महिला हिंसा न्यूनीकरणका लागि भनेर सामोआ र फिजीले नीति बनाइसकेका छन् । अरु देशले पनि यस्तो नीति बनाउनुपर्ने आवश्यकता अनुसन्धानले औंल्याएको छ ।

विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चारमाध्यमहरुको सहयोगमा आधारित ।