काठमाडौं । नेकपा (एकीकृत समाजवादी)का अध्यक्ष माधवकुमार नेपाल विपक्षी दलको बैठकमा एकाएक झुल्किएपछि राष्ट्रिय राजनीतिमा खैलाबैला चलेको छ ।

सत्ता गठबन्धनले ‘भाउ’ नदिएपछि छटपटिएका नेपाल बुधबार बूढानीलकण्ठ पुगेपछि राजनीतिक समीकरण परिवर्तनको सन्देश दिन खोजेका हुन् कि भन्ने चर्चा भयो ।

कांग्रेस–माओवादी गठबन्धन हुँदा उनले राम्रै ‘स्पेस’ पाएका थिए । गठबन्धन फेरिएर एमाले–माओवादी गठबन्धन बनेपछि नेपाल ‘कर्नर’मा परेका छन् । नेपालको पार्टी समाजवादी सत्ता गठबन्धनकै एक घटक हो । ओली–प्रचण्ड मात्र हाबी भएको र आफू बेवास्तामा परेपछि उनको चित्त दुखेको छ । 

त्यसो त, उनले सार्वजनिक कार्यक्रमहरूमा नै आफूलाई शीर्ष नेताको बैठकमा आमन्त्रण नगरिएको पत्र–पत्रिका पढेर ‘अपडेट’ हुनुपरेको पीडा पोखेका थिए ।  पार्टीभित्र चाहिँ उनी ‘एक ठाउँमा अडिन नसकेको’ भन्दै आलोचना सुरु भएको छ । 

बुधबार कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवा निवासमा जनता समाजवादी पार्टी नेपालका अध्यक्ष उपेन्द्र यादव र लोकतान्त्रिक समाजवादी पार्टीका अध्यक्ष महन्थ ठाकुर सम्मिलित विपक्षी दलको बैठकमा नेपाल उपस्थित भएका थिए । उनी संसदीय दलका प्रमुख सचेतक मेटमणि चौधरीलाई लिएर बूढानीलकण्ठ पुगेका थिए । 

अध्यक्षको दोहोरो प्रवृत्तिप्रति पार्टीका सम्मानित नेता झलनाथ खनाललगायतका नेताहरूमा असन्तोष देखिएको छ । ०८० फागुन २१ गते बनेको सत्ता समीकरणमा रहे पनि प्रमुख प्रतिपक्षी दल कांग्रेसका सभापति देउवासँगको हिमचिमप्रति नेताहरूले प्रश्न उठाएका छन् । 

बिहान एकीकृत समाजवादीका  सम्मानित नेता खनाल प्रधानमन्त्री निवास बालुवाटारमा पुगे । उनको सचिवालयका अनुसार, प्रदेशहरूमा वाम नेतृत्वको सरकारलाई सुदृढ बनाएर लैजाने विषयमा छलफल भएको छ । 

“अध्यक्ष (माधव नेपाल) ज्यूको भेटघाटबारे के हो थाहा भएन । उहाँले प्रदेशमा कम्युनिष्ट पार्टीहरूको सरकारको निरन्तरता दिनुपर्छ भन्ने विषयमा धारणा राख्नुभएको छ,” उनको सचिवालयले भन्यो ।

खनालले नेपाल बूढानीलकण्ठ गएकोप्रति बालुवाटारको छलफलमा असन्तुष्टि व्यक्त गरेका छन् । बूढानीलकण्ठ गएको विषयमा नेपालले सार्वजनिक रुपमा अभिव्यक्ति दिएका छैनन् । तर, प्रधानमन्त्री प्रचण्डले नेपालको देउवासँगको भेटबारे प्रष्टीकरण दिनुपर्‍यो । 

बिहीबार बिहान विराटनगरमा सञ्चारकर्मीसँग प्रचण्डले माधव नेपालले यो गठबन्धन नछोड्ने जिकिर गरे । 

“माधवजी अलि पहिलेदेखि नै उता पनि यता पनि दुवैतिर जोडिनेजस्तो देखिनु भएको त थियो,” प्रधानमन्त्री प्रचण्डले भने, “बिहान मेरो कुरा हुँदा उहाँले यो समीकरणभन्दा बाहिर छैन र हुन्न भन्नुभयो ।”

बुधबारको छलफलमा सहभागी संसदीय दलका प्रमुख सचेतक चौधरीले भेटमा सामान्य कुराकानी भएको बताए । 

“हामी चिया खान गएका थियौं । गएपछि कुरा भइहाल्यो । समय चाहिँ अरु दलका नेताहरू पनि भएको समय पर्‍यो,” बाह्रखरीसँग चौधरीले भने । 

पार्टी अध्यक्ष नेपालका सचिवालय सदस्य समेत रहेका पार्टी केन्द्रीय सदस्य मोहन गौतम भने गएको निर्वाचनमा सहकार्य गरेको पार्टीका सभापतिसँगको संवाद स्वाभाविक भएको बताउँछन् ।

गएको ०७९ को निर्वाचनमा कांग्रेस, माओवादी र एकीकृत समाजवादीको गठबन्धन बनेको थियो । 

“राजनीतिमा कुराकानी हुन्छ नि । चुनावमा कांग्रेससँग सहकार्य भएकै हो । अलग–अलग चुनाव लडेका पार्टी त एक भएका छन् । चुनावमा सहकार्य गरेको दलका नेतासँग भेट्न पनि कसैलाई सोध्नपर्ने हो र ?,” गौतमको प्रश्न छ ।
 
उनले देउवासँको भेटमा गठबन्धन भत्काउने छलफल नभएको जिकिर गरे । “गठबन्धन भत्काउन, बिगार्न गएको त होइन नि । देउवाले छलफलका लागि बोेलाउनु भएपछि अध्यक्ष जानुभएको हो,” उनले भने ।

मधेस प्रदेशका बारेमा उपेन्द्रले मधेस जोगाउन पहल गर्न देउवालाई आग्रह गरेको र त्यही विषयमा छलफल भएको नेताहरू बताउँछन् । विपक्षी दलका नेताको बैठकमा मधेसका मुख्यमन्त्री सरोजकुमार यादवले विश्वासको मत लिने विषयमा छलफल भएको छ ।

अध्यक्ष नेपालले बुधबार भएको छलफलबारे आज पार्टीका नेताहरूलाई ब्रिफिङ गरेका छन् । पार्टीको महाधिवेशनबारे भएको छलफलमा उनले मधेसको साथ खोजको बताए । 

“उहाँहरूले प्रदेश प्रदेशमा हाम्रो साथ खोज्नुभएको रहेछ । मैले, पार्टीमा छलफल गरेर जवाफ दिन्छु भनेको छु,” उनले बैठकमा भनेका छन् ।  स्रोतका अनुसार, प्रधानमन्त्री प्रचण्डले भेटबारे नेपालसँग निकै चासो राखेका छन् । प्रचण्डले नेपाल बूढानीलकण्ठबाट बाहिरिएलगत्तै बुधबार साँझै पनि फोन गरेका थिए । 

एक पदाधिकारीका अनुसार, अध्यक्ष नेपालले प्रधानमन्त्री दाहाल र एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीसँग छलफल गरेर मधेसमा सघाउने कि नसघाउने भन्ने निष्कर्षमा पुग्ने तयारी गरेको संकेत बैठकमा गरेका छन् । 

“अध्यक्षले पार्टीमा त कुराकानी गर्नुहुन्छ नै । प्रधानमन्त्रीले भेटबारे निकै चासो राखेको पाइयो । सत्ता समीकरणमा देखिएको अन्योलता, पार्टीलाई बेवास्ता गरेको विषयमा प्रचण्ड र ओलीसँग छलफल गर्ने र त्यसपछि देउवाले राखेको प्रस्तावको जवाफ दिने संकेत आजको बैठकमा अध्यक्षले गर्नुभयो,” सहभागी ती नेताले भने ।

त्यसो त, सुदूरपश्चिम प्रदेशको मुख्यमन्त्री पार्टीले नपाउने अवस्था देखिएपछि नेपालले देउवा भेटेका थिए । कांग्रेससहितको हस्ताक्षरमा नागरिक उन्मुक्ति पार्टीकै उमेदवार खडा गरेका थिए । 

अन्ततः पार्टीले मुख्यमन्त्री पाउने भएपछि उनले समर्थन फिर्ता लिन सांसदहरूलाई निर्देशन दिएका थिए । त्यहाँ एकीकृत समाजवादी संसदीय दलका नेता दीर्घ सोडारीले केन्द्रीय सत्ता समीकरणमा रहेका पार्टीहरूकै समर्थनमा मुख्यमन्त्री बनेर विश्वासको मत पनि लिइसकेका छन् । 

एमालेले सोडारीलाई साथ नदिए कांग्रेसले सघाउने वचन देउवाले दिएका थिए ।  एकीकृत समाजवादीको केन्द्रीय सरकारमा दुई मन्त्री, एउटा प्रदेशको नेतृत्व र अरु प्रदेशमा मन्त्री छन् । 

तर, नेपाल अहिलेको गठबन्धनभन्दा पहिलेकै गठबन्धन सहज भएको अनुभव गरिरहेको पार्टीका नेता सुनाउँछन् ।

उता  मधेस प्रदेशका मुख्यमन्त्री सरोजकुमार यादवले विश्वासको मत लिुनुअघि नै मुख्यमन्त्रीमा दाबी पेश गर्ने केन्द्रीय सत्ता गठबन्धनमा रहेका दलहरुले निर्णय गरेका छन् । 

नेकपा (एमाले) मधेस प्रदेश संसदीय दलका नेता सरोज यादवले पाँच दलबीच जनमत पार्टीलाई मुख्यमन्त्री दिने सहमति भएको दाबी गरे । उनका अनुसार केन्द्रीय गठबन्धनमा रहेका नेकपा (एमाले), नेकपा (माओवादी), जनमत, एकीकृत समाजवादीले जनमत पार्टीको नेतृत्वमा सरकार बनाउने तयारी गरेको हो । 

यो गठबन्धनमा केन्द्रमा प्रतिपक्षमा रहेको दल लोसपा नेपाल पनि सहभागी हुने उनले बाह्रखरीलाई जानकारी दिए । 

तर मधेस प्रदेश एकीकृत समाजवादीका प्रमुख सचेतक कनिश पटेलले आफूहरुले सरकार बनाउनका लागि कुनै हस्ताक्षर नगरेको बताए । “हामीले सरकार बनाउनका लागि हस्ताक्षर गरेका छैनौँ, कुनै सहमति भएको छैन,” उनले भने, “यो स्टन्टमात्रै गरिएको हो ।”