काठमाडौं । नेपाली सेनाले देशका स्थानमा पाँच वटा रणनीतिक सडक खनिरहेको छ । मन्त्रिपरिषद्ले निर्णय गरी ती सडकको जिम्मेवारी सेनालाई दिएको हो ।

रणनीतिक हिसाबले महत्वपूर्ण, अन्य निकायले बनाउन नसकेका निकै अप्ठ्यारा पाँच सडक खन्न सेना लागिरहेको छ । ती पाँच सडकमा आयोजनामा कर्णाली करिडोर, बेनीघाट–आरुघाट–लार्केभञ्ज्याङ्ग, उत्तर–दक्षिण कोशी सडक खाँदबारी–किमाथांका, दार्चुला–टिंकर र काठमाडौं– तराई द्रूतमार्ग छन् । 

नेपाली सेनाले हालै रक्षा मन्त्रालयलाई ती सडकहरूको २०८० चैत मसान्तसम्मको प्रगति विवरण बुझाएको छ ।  विवरण अनुसार सेनाले कर्णाली करिडोरअन्तर्गत लालीबगर–दल्लीकन्न, घाटपारीचौर बद्रीगाउँ भक्काखोला खण्डमा काम गरिरहेको छ । उक्त सडक खण्ड २२.०५ किलोमिटरको छ । 

आर्थिक वर्ष २०७९/८० मा ६ किलोमिटर नयाँ ट्रयाक खनी कूल ९.५ किलोमिटर ट्रयाक निर्माण सम्पन्न भएको थियो ।  चालु आर्थिक वर्ष २०८०/८१ को चैत्र मसान्तसम्ममा थप २.८ किलोमिटर ट्रयाक खोल्दै कुल १२.३ किलोमिटर खनेको सेनाले जनाएको छ ।

आर्थिक वर्ष २०७९/८० मा सेनाले ९२ किलोमिटर लामो बेनीघाट–आरुघाट–लार्केभञ्ज्याङ्ग सडक आयोजनाको ३ किलोमिटर नयाँ ट्रयाक निर्माण र ४ किलोमिटर ट्रयाक स्तरोन्नती गरेको थियो ।  उक्त वर्षसम्म आयोजनाको कुल ३५.५ किलोमिटर ट्रयाक निर्माण र ८ किलोमिटर ट्रयाक स्तरोन्नती सेनाले गरेको थियो ।

आर्थिक वर्ष २०८०/८१ को चैत्र मसान्तसम्ममा आरुघाट–लार्केभञ्ज्याङ्ग सडक आयोजनाका थप १.७५ किलोमिटर नयाँ ट्रयाक निर्माण र २.१ किलोमिटर ट्रयाक स्तरोन्नती गर्ने काम सकिएको छ । योसहित उक्त आयोजनाको हालसम्म कुल ३७.२५ किलोमिटर ट्रयाक निर्माण र १०.१ किलोमिटर ट्रयाक स्तरोन्नती गर्ने काम सएिको सेनाले बुझाएको विवरणमा उल्लेख छ ।

सेनाले उत्तर–दक्षिण कोशी सडक खाँदबारी किमाथांका सडक आयोजनाअन्तर्गत च्याम्ताङ्ग–घोङघप्पा खण्डमा पनि काम गरिरहेको छ । १०.५ किलोमिटर लामो उक्त सडकखण्डमा आर्थिक वर्ष २०७९/८० मा ३.५ किलोमिटर नयाँ ट्रयाक निर्माण र २.५ किलोमिटर ट्रयाक स्तरोन्नती गर्ने काम सेनाले गरेको थियो । गत आर्थिक वर्षसम्म च्याम्ताङ्ग–घोङघप्पा खण्डमा कुल ६.५ किलोमिटर ट्रयाक निर्माण र ३ किलोमिटर ट्रयाक स्तरोन्नती गर्ने काम सम्पन्न भएको थियो ।

नेपाली सेनाका अनुसार, आर्थिक वर्ष २०८०/८१ को चैत्र मसान्तसम्ममा थप १.४ किलोमिटर नयाँ ट्रयाक निर्माण र २.४५ किलोमिटर ट्रयाक स्तरोन्नती सम्पन्न गरी कुल ७.९० किलोमिटर ट्रयाक निर्माण र ५.४५ किलोमिटर ट्रयाक स्तरोन्नती गर्ने कार्य सकिएको छ ।

सेनाले ७९ किलोमिटर लामो दार्चुला–टिंकर सडक आयोजनाअन्तर्गत आर्थिक वर्ष २०७९/८० मा २ किलोमिटर नयाँ ट्रयाक निर्माण र १.५ किलोमिटर ट्रयाक स्तरोन्नती गरेको थियो । गत आर्थिक वर्षसम्म दार्चुला–टिंकर सडक आयोजनामा कुल १०.४ किलोमिटर ट्रयाक निर्माण र १.५ किलोमिटर ट्रयाक स्तरोन्नती गर्ने काम सम्पन्न भएको थियो ।

आर्थिक वर्ष २०८०/८१ को चैत्र मसान्तसम्ममा सेनाले थप १.९२ किलोमिटर नयाँ ट्रयाक खोल्नुका साथै १.४ किलोमिटर ट्रयाक स्तरोन्नती गरेको छ । योसहित उक्त आयोजनाको हालसम्म कूल १२.३२ किलोमिटर ट्रयाक निर्माण र २.९ किलोमिटर ट्रयाक स्तरोन्नती कार्य सकिएको सेनाले उल्लेख गरेको छ । 

सेनाको नेतृत्वमा निर्माण भइरहेको काठमाडौं/तराई–मधेस द्रुतमार्ग सडक आयोजनाको २०८० चैत मसान्तसम्म भौतिक प्रगति ३३.२० प्रतिशत र वित्तीय प्रगति ३३.०२ प्रतिशत पुगेको छ ।

आयोजनाको कार्ययोजनाअन्तर्गत रहेका १३ वटा निर्माण प्याकेजहरूमध्ये हालसम्म प्याकेज नं. १, २, ३, ४, ५, ६ र ७ निर्माणाधीन छन् । प्याकेज नं. १ख, ९क, ९ख र १० को ठेक्का व्यवस्थापन भई डिजाइन तथा पूर्व तयारीका कार्यहरू भइरहेको सेनाले जनाएको छ ।

द्रुतमार्गको प्याकेज नं. ११ अन्तर्गत पर्ने खोकना–बुङ्गमती खण्डमा जग्गा अधिग्रहणसम्बन्धी समस्या साथै द्रुतमार्गको सुरु बिन्दु र सवारी आवागमन व्यवस्थापन सम्बन्धमा निर्णय गर्न बाँकी रहेकाले निर्माण प्रक्रिया अघि बढ्न सकेको छैन ।

द्रुतमार्गमा रहेका ६ वटा सुरुङ्गमार्गको कुल लम्बाइ १०.०५५ किलोमिटर छ । ६ मध्ये तीन वटाको निर्माण कार्य भइरहेको छ । निर्माण कार्य चलिरहेको तीन वटा सुरुङ्गमार्गको कुल लम्बाइ ६ हजार ४१५ मिटर छ, जसमध्ये ४ हजार ८८६ मिटर निर्माण कार्य सकिएको छ । 

द्रुतमार्गमा जम्मा ८९ स्थानमा रहेका पुलहरूमध्ये ८५ स्थानका पुलहरू निर्माणका लागि ठेक्का सम्झौता सम्पन्न भइसकेको छ । हालसम्म ५ वटा पुल बनिसकेका छन् । द्रुतमार्ग आयोजना निर्माणका लागि अधिग्रहण गर्नुपर्ने जम्मा १५ हजार ४१६ रोपनीमध्ये सरकारी जग्गा १० हजार २४४ रोपनी र व्यक्तिगत जग्गा ५ हजार १७२ रोपनी छ । 

अधिग्रहण गर्नुपर्ने व्यक्तिगत जग्गा ५ हजार १७२ रोपनीमध्ये हालसम्म ४ हजार ७८० रोपनी जग्गा अधिग्रहण भइसकेको र ३९२ रोपनी जग्गा अधिग्रहण हुन बाँकी छ ।

द्रुतमार्ग निर्माण गर्दा कटान हालसम्म ३० हजार ५९१ वटा रुखहरू कटान गरिसकिएको छ । २०८० पुस १२ गतेको मन्त्रिपरिषद्को निर्णय बमोजिम कटान स्वीकृति प्राप्त भएका प्रजातीका ४ हजार ३४५ रुखहरूमध्ये हालसम्म २ हजार १८३ रुख कटान सम्पन्न भएको सेनाले जनाएको छ ।

कटान गरिएका रुखहरूको बदलामा हालसम्म कुल ७ लाख ५ हजार ५५२ विरुवा रोपिएको सेनाले रक्षा मन्त्रालयलाई उपलब्ध गराएको विवरणमा उल्लेख छ ।