काठमाडौं । बझाङमा एमालेले विरासत फर्काएको छ ।  बझाङ–१ ‘क’ को उपनिर्वाचन जित्दै एमालेले अघिल्लो चुनावको नतिजा उल्ट्याएको हो । नेपाली कांग्रेसले ०७९ मंसिर ४ को निर्वाचनको परिणाम जोगाउन सकेन । 

उपनिर्वाचनको मतगणनाअनुसार, एमालेका दमनबहादुर भण्डारी निर्वाचित भएका छन् । उनले नेपाली कांग्रेसका अभिषेक सिंहलाई २६७ मतान्तरले पराजित गरेका हुन् । भण्डारीले ११ हजार ६१३ मत ल्याउँदा सिंहले ११ हजार ३४६ मत पाए । 

सुदूरपश्चिम प्रदेशका आन्तरिक मामिला तथा कानुनमन्त्री बनेका पृथ्वीबहादुर सिंहको ०८० असार ५ गते दुर्घटनामा परी निधन भएपछि रिक्त पदमा उपनिर्वाचन भएको हो । 

यो उपनिर्वाचनमा भने दलहरू एक्लाएक्लै चुनावी मैदानमा होमिए । फागुन २१ गते प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले कांग्रेसको गठबन्धन तोडी एमालेसँग नयाँ गठबन्धन बनाए । गठबन्धन फेरिए पनि दलहरूको मतएक्यैता हुन सकेन । 

इलाम–२ मा एमालेलाई सघाएको माओवादीले बझाङमा छुट्टै उमेदवार उठायो । सत्ता साझेदार एकीकृत समाजवादी र जनता समाजवादी पार्टी (जसपा) ले पनि आ–आफ्नै उमेदवार बनाएका थिए । उक्त क्षेत्रमा ११ उमेदवार प्रतिस्पर्धामा थिए । 

अरु कसले मत ल्याए ?
 
माओवादीकाका जनक बुढाले ३ हजार ८३१ मत प्राप्त गरेका छन् । चौथो स्थानमा रहेको एकीकृत समाजवादीका दिलबहादुर सिंहले २ हजार ५१४ मत प्राप्त गरे । राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रापा) का किशोरकुमार खड्काले २४२ मत पाएका छन् ।

जसपाका उमेदवार रामबहादुर जाग्रीले ४४ मत पाएका छन् । राष्ट्रिय मातृभूमि पार्टीका गजेन्द्रबहादुर थापाले ३५ मत प्र्राप्त गरे । संघीय लोकतान्त्रिक राष्ट्रियमञ्च दीपबहादुर खड्काले २८, जनमतका शुसिलादेवि विष्टले २६ मत ल्याए । 

नेपाल मजदुर किसान पार्टी (नेमकिपा) का खगेन्द्रबहादुर शाहीले २४ मत पाउँदा नेशनल रिपब्लिक नेपालका कमल घर्तीमगरले २ मत ल्याए । 

विगत : जता माओवादी उतै निर्वाचित 

विगतमा यो क्षेत्र जित्न माओवादी निर्णायक देखिएको छ । ०७४ मा एमाले र माओवादीले चुनावी गठबन्धन गरेका थिए । दुई दलबीच तालमेल हुँदा यो क्षेत्र एमालेको भागमा परेको थियो । त्यतिबेला एमालेका अर्जुनबहादुर थापा ४ हजार ६७१ मतान्तरले निर्वाचित भएका थिए । थापाले १७ हजार ८६८ मत ल्याउँदा उनका प्रतिस्पर्धी कांग्रेसकी चन्द्रादेवी जोशीले १३ हजार १९७ मत ल्याएकी थिइन् ।

०७९ को चुनाव पुग्दा गठबन्धन पनि फेरियो र नतिजा पनि । ०७४ मा एमालेलाई साथ दिएको माओवादी ०७९ मंसिरमा भएको निर्वाचनमा नेपाली कांग्रेस, नेकपा (एकीकृत समाजवादी)सहितको गठबन्धनमा थियो । 

यहाँ तत्कालीन गठबन्धनको तर्फबाट कांग्रेसका उमेदवार पृथ्वीबहादुर सिंह निर्वाचित भएका थिए । उनले १७ हजार ११२ मत ल्याउँदा प्रतिस्पर्धी एमालेका अफिलाल ओखेडाले १३ हजार ३३६ मत ल्याएका थिए । उनीहरूबीचको मतान्तर ३ हजार ६७६ रहेको थियो ।

प्रतिनिधिसभातर्फ भने बझाङमा एकीकृत समाजवादीका भानुभक्त जोशी निर्वाचित भएका थिए । संंसदीय निर्वाचनमा बझाङमा २०४८ र २०५६ सालमा मात्रै बझाङमा कांग्रेस निर्वाचित भएको छ । बझाङमा एमालेले २०५१, २०६४, २०७० र २०७४ को निर्वाचन जितेको थियो । प्रदेशतर्फको यो उपनिर्वाचनमा भने गठबन्धन नहुँदा एमाले र कांग्रेस मुख्य प्रतिष्पर्धी बने र मतान्तर पनि थोरै रह्यो ।

कांग्रेस भन्छ– गठबन्धन नहुँदा हारियो

कांग्रेसले यो क्षेत्रमा नेता एनपी साउदलाई चुनावी कमान्डर बनाएको थियो । साउदले चुनाव हार्नुको मुख्य दुई कारण रहेको विश्लेषण गरे । पहिलो, मत डाइभर्ट भएको आशंका उनले सुनाए । 

“सबै साथीहरूले कोसिस गर्नुभएको हो । कोसिस गर्दागर्दै पराजित भइयो । अरु दल चुनाव त लडे तर प्रमुख शक्ति भएको दाबी गरे बमोजिमको भोट ल्याएको देखिन्न । केही भोट डाइभर्ट भए कि भन्ने आशंका छ,” साउदले बाह्रखरीसँग भने ।

चुनाव हार्नुको दोस्रो कारण गठबन्धन नहुने रहेको ठम्याइ साउदको छ । 

“गएको चुनावमा हाम्रो भन्दा बढी एमालेको समानुपातिक मत थियो । हामीले यो क्षेत्रमा माओवादी र एकीकृत समाजवादीको संयुक्त मतले जितेका थियौं,” उनी भन्छन्, “गठबन्धनको मत ९ हजार अगाडि थियो । त्यसको असर परेको हुनसक्छ । गठबन्धन हुँदा सहज हुन्थ्यो भन्ने लागेको छ ।”

साउदले पार्टीका कमकमजोरी भने औल्याउन चाहेनन् ।  “पार्टीका कमीकजोरीबारे स्थानीयतहमै समीक्षा नगरी मैले केही भन्ने अवस्था छैन,” उनले भने । 

पराजित सिंह यसअघि निर्वाचित भएका पृथ्वीका छोरा हुन् । यो क्षेत्रमा उमेदवार चयनको विवाद पनि चुनाव हार्नुको कारण भएको विश्लेषण अरु दलको छ । 

‘जनताको आशा एमाले’

एमालेले भने एक्लाएक्लै लड्नु नै चुनाव जित्ने आधारका रुपमा लिएको छ । एमालेका प्रदेश अध्यक्ष कृष्णप्रसाद जैसीले दलहरू एक्लै चुनावमा जाँदा सहज भएको बताए ।
 
“पहिले गठबन्धन थियो । एक्लाएक्लै भयो । हाम्रो पार्टी एकताबद्ध रुपमा चुनावमा होमियो । गठबन्धन नुहुँदा पार्टीको मत पनि सुरक्षित भयो,” उनी भन्छन् ।  जैसीले चुनावी परिणामले जनताको आशा एमाले रहेको देखाएको बताए । 

“अरु दलप्रति सहानुभूति रहे पनि जनताको आशा एमाले रहेको यो नतिजाले देखाएको छ,” उनी भन्छन् ।