काठमाडौं । प्रतिनिधिसभा सदस्य निम्ति इलाम– २ मा हुने उपनिर्वाचनमा उमेदवारी दर्ताको मिति नजिकिँदै छ ।  निर्वाचन आयोगको कार्यकतालिकाअनुसार, चैत २४ गते उमेदवारी मनोनयन हुनेछ । 

उमेदवारी मनोनयनको मिति नजिकिएसँगै आकांक्षीहरू तीव्र ‘लविइङ’मा छन् । तथपी दलहरुले उमेदवार सन्दर्भमा कुनै निर्णय लिइकसकेका छैनन् । संविधानसभाका अध्यक्ष तथा एमालेका उपाध्यक्ष सुवास नेम्वाङको निधनपछि रिक्त पदमा वैशाख १५ गते उपनिर्वाचन हुँदैछ । 

नवसत्तारुढ दल एमालेको इलाम जिल्ला कमिटीले उमेदवार केन्द्रमा सिफारिस गरिसकेको छ । इलाम जिल्ला कमिटी अध्यक्ष महेश बस्नेतका अनुसार, ६ जनाको नाम सिफारिस गरिएको छ । 

जसमा सुहाङ नेम्वाङ, रवीन्द्र सुवेदी, बुद्धि खनाल, नरेन्द्र भट्टराई, रिपल राई र देवी क्षेत्री दुलाल छन् । उनीहरूमध्ये सुहाङ नेम्वाङको सम्भावना प्रवल भएको नेताहरू बताउँछन् । उनी सुवास नेम्वाङका छोरा हुन् । 

त्यस्तै, प्रमुख प्रतिपक्षी नेपाली कांग्रेसको इलाम–२ क्षेत्रीय कार्यसमिति, प्रदेश प्रतिनिधि र महाधिवेशन प्रतिनिधिको संयुक्त बैठकले ७ जनाको नाम सिफारिस गरेको छ ।  सिफारिस हुनेहरूमा भेषराज आचार्य, डम्बरबहादुर खड्का, केशव थापा, रमेश लिङ्देन, चन्द्रमाया लिम्बु, शान्तिकला राई तामाङ र नगेन्द्र कुमाल छन् । 

पहिलो नम्बरमा सिफारिस भएका आचार्य कांग्रेस महासमिति सदस्य हुन् ।  उनी २०७० सालको संविधानसभा निर्वाचनमा एमाले नेता नेम्वाङसँग पराजित भएका थिए । त्यस्तै खड्का ०७९ को निर्वाचनमा पराजित बनेका थिए । 

सत्ता नेतृत्व दल माओवादीमा भने उपनिर्वाचनबारे कुनै छलफल भएको छैन ।  उमेदवार सिफारिसका लागि पार्टी कमितिलाई निर्देशन पनि दिइसकेको छैन ।  “पार्टीमा उपनिर्वाचनबारे कुनै छलफल भएको छैन । उमेदवार सिफारिसका लागिका कमिटीमा निर्देशन पठाइसकिएको छैन,” पार्टी सचिव देवेन्द्र पौडेलले भने । 

त्यस्तै, संसद्को चौथो ठूलो दल राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) उमेदवार छनोटको प्रक्रियामा छ । रास्वपाका सहमहामन्त्री कबिन्द्र बुर्लाकोटीले आगामी चैत १४ गतेसम्म आन्तरिक रुपमा उमेदवारी दिन आह्वान गरिएको जानकारी दिए । 

“१४ गतेसम्म आवेदन आउन सक्छ । सदस्य संख्या कम भएकाले प्राइमरी इलेक्सनको विधि प्रयोग हुँदैन,” उनले भने, “केन्द्रीय समितिले निर्णय गर्छ ।”

त्यस्तै, सत्ता गठबन्धनको अर्को घटक एकीकृत समाजवादीमा उपनिर्वाचनबाट बुधबारको सचिवालय बैठकमा छलफल भएको थियो ।  पार्टीका प्रचार विभाग प्रमुख जगन्नाथ खतिवडाका अनुसार, यसबारे गठबन्धन दलमा छलफल गर्ने निर्णय भएको छ । 

उमेदवार सिफारिस गर्न सम्बन्धित कमिटीलाई निर्देशन दिएको छ ।  इलाम–२ का लागि पार्टीका सम्मानित नेता झलनाथ खनाल आकांक्षी छन् । उनले उमेदवारीका लागि ‘लविइङ’ गर्दै आइरहेका छन् । 

गठबन्धनबाट छुट्टाछुट्टै उमेदवार बन्छन् ?

सत्ता गठबन्धनबाट साझा उमेदवार बन्ने सम्भावना कमै देखिन्छ । माओवादीका सचिव पौडेलले दलहरू एक्ला एक्लै लड्ने तयारीमा देखिएको बताउँछन् । 

“अहिलेसम्म त छुट्टाछुट्टै उमेदवार उठाउने भन्ने कुरा देखिन्छ । कुनै टुंगोमा पुगिसकिएको छैन,” उनले भने ।

एमालेका स्थायी कमिटी सदस्य तथा प्रचार विभाग प्रमुख राजेन्द्र गौतम उपनिर्वाचनबारे छलफल जारी नै रहेको बताउँछन् ।  “उपनिर्वाचनबारे छलफल हुँदैछ । निष्कर्षमा पुगिसकेका छैनौं,” उनी भन्छन् ।

माओवादीले एमालेलाई सघाउने चर्चा पनि छ । तर, पार्टीका महासचिव देव गुरुङले कुनै निर्णय भइनसकेको बताए । “पार्टीले कुनै निर्णय गरेको छैन । निर्णय आएपछि खबर भइहाल्छ नि,” उनी भन्छन् । 

रास्वपाका सहमहामन्त्री बुर्लाकोटीले पार्टीले छुट्टै उमेदवारीको तयारी गरेको भन्दै गठबन्धनमा चुनावमा साझा उमेदवार बनाउने सहमति नरहेको बताए ।
 
“हामीले आफ्नो उमेदवारीको तयारी गरेका छौं । चुनाव भनेको दलको हो । गठबन्धनको होइन । कुनै दलले उमेदवार नउठाएर कसैलाई सहयोग गर्ने कुरा त भयो । तर, हामीलाई कुनै दलले सहयोग गर्छौं चाहिँ भनेका छैनौं,” उनले बाह्रखरीसँग भने, “हामी सरकारको साझेदार हो । सबै राजनीतिक गतिविधि साझेदारीमा गर्ने भन्ने सम्झौता होइन ।” 

प्रदेशतर्फ बझाङ– १ ‘क’ मा पनि त्यही दिन उपनिर्वाचन हुँदैछ । उपनिर्वाचनका लागि इलाम २ का लागि २० र बझाङका लागि १९ वटा राजनीतक दल दर्ता दर्ता भएका छन् ।
 
यस्तो छ विगत 

२०७९ मंसिर ४ गते भएको निर्वाचनमा प्रत्यक्षतर्फ एमालेका उमेदवार सुवास नेम्वाङले ३० हजार २० मत ल्याएका थिए । 

तत्कालीन सत्ता गठबन्धनका उमेदवार कांग्रेसका डम्बर खड्काले २९ हजार ९०६ मत प्राप्त गरेका थिए । उनीहरूबीचको अन्तर ११४ मत थियो । त्यहाँ नेम्वाङले जित हासिल गर्दै आएका थिए ।  रास्वपाबाट चुनाव लडेका प्रकाश सापकोटाले एक हजार ३८० मत ल्याएका थिए । 

इलाम– २ मा इलाम नगरपालिका, देउमाई नगरपालिका, माङ्सेबुङ गाउँपालिका, फाकफोकथुम गाउँपालिका, चुलाचुली गाउँपालिका र माई नगरपालिकाको ६, ७, ८ नम्बर वडा पर्छन् । गएको स्थानीय तह चुनावमा देउमाईको मेयरसहित फाकफोकथुम र माङ्सेबुङको अध्यक्ष एमालेले जितेको थियो ।