काठमाडौं । बाल क्यान्सरको उपचार सहज र शुलभ बनाउन विज्ञहरूले सरकारसँग आग्रह गरेका छन् । अन्तर्राष्ट्रिय बाल क्यान्सर दिवसको अवसरमा ललितपुरको पाटन अस्पतालमा आयोजित एक कार्यक्रममा विज्ञहरूले उपचार खर्च शुलभ बनाउन सरकारको ध्यानकर्षण गराएका छन् । 

नेपालमा बाल क्यान्सर निको हुने दर २० देखि ३० प्रतिशत मात्रै रहेको भन्दै वरिष्ठ बाल क्यान्सर रोग विशेषज्ञ डा. कैलाश साह यसको प्रत्यक्ष कारण आर्थिक अभाव रहेको बताउँछन् । विकसित मुलुकहरूमा बाल क्यान्सर निको हुने दर ८० देखि ९० प्रतिशतसम्म रहेका डा. साहको भनाइ छ । 

“बालबालिकामा क्यान्सरको पहिचान, उपचार खर्च, आर्थिक भारका कारण धेरैले बीचमै उपचार छोड्छन्, यसले मृत्युदर बढाएको छ,” डा. साह भन्छन् । 

पछिल्लो समय विभिन्न दातृ संस्थाको सहयोगमा उपचार खर्च सहज भए पनि दुर्गम ठाउँबाट आउने परिवारमा यातायात र खानबस्नको प्रबन्धमा नै धेरै खर्च हुने उनको अनुभव छ । 

बालबालिकालाई क्यान्सरको उपचारमा ल्याउँदाको यातायात खर्च सरकारले व्यहोर्नुपर्ने उनको जोड छ । 

नेपालमा बर्सेनि आठ सयदेखि एक हजार बालबालिकामा क्यान्सर देखिने गरेको छ । तीमध्ये एक तिहाइ मात्रै उपचारमा आइपुग्ने गरेको स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयको तथ्यांक छ ।  

कान्ति बाल अस्पतालमा बर्सेनि ३०० जना नयाँ बिरामी थपिने गरेको तथ्यांक छ । क्यान्सर पहिचान भएकामध्ये १३.१४ प्रतिशत बालबालिकालाई अभिभावकले उपचार नै गर्न नचाहेको अस्पतालको तथ्यांक छ । 

उपचारमा आएकामध्ये पनि २५ देखि ३० प्रतिशत बालबालिकाले बीचमै  उपचार छोड्ने गरेको कान्ति बाल अस्पतालका बाल क्यान्सररोग विशेषज्ञ डा. सुधिर सापकोटा बताउँछन् । 

समग्र उपचारको झन्डै २५ प्रतिशत खर्च औषधिमा हुने गरेको छ, यसबाहेक परीक्षण र परिवारको बस्नेखाने लगायतमा ठूलो खर्च हुने भएकाले पनि उनीहरूको उपचार बीचमै टुट्ने गरेको डा. सापकोटाको अनुभव छ ।

पाटन स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानले विगत २० वर्षदेखि क्यान्सरको उपचारमा प्रयोग हुने औषधि निःशुल्क प्रदान गर्दै आएको छ । म्याक्स फाउन्डेसनको सहयोगमा अस्पतालमा फोक्सो, मिर्गौला रगतलगायत क्यान्सरको उपचारमा प्रयोग हुने विभिन्न आठ प्रकारका औषधि निःशुल्क उपलब्ध गराउँदै आएको छ । 

प्रतिष्ठानका बालरोग विभाग प्रमुख डा. अनिलकुमार ओझा बढीभन्दा बढी बालबालिकालाई यो सेवाको दायरामा ल्याउन प्रयास गरिरहेको बताउँछन् । जनचेतनाको अभावमा क्यान्सर पहिचान भएपछि उपचार नगराउने, उपचारकै लागि भारत पुग्नेको संख्या ठूलो रहेको विज्ञहरू बतउँछन् । 

बाल क्यान्सरको उपचार नेपालमै सहज बनाउन ३५ प्रकारका औषधि निःशुल्क उपलब्ध गराउने सरकारको तयारी छ । विश्व स्वास्थ्य संगठनको ‘ग्लोबल इनीसीएटीभ फर चाइल्डहुड क्यान्सर’ (जीआईसीसी) कार्यक्रमअन्तर्गत नेपाललाई ३५ प्रकारका औषधि निःशुल्क उपलब्ध गराउन लागिएको छ । सो औषधि यही वर्षको अन्त्यसम्ममा आइपुग्ने विश्व स्वास्थ्य संगठन नेपालका नसर्ने रोग विभाग प्रमुख डा. सुमन पन्थी बताउँछन् ।

ती औषधि कान्ति बाल अस्पताल, पाटन स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान, भरतपुर र भक्तपुर क्यान्सर अस्पतालबाट निःशुल्क प्रदान गरिनेछ ।