काठमाडौं । प्रमुख विपक्षी एमाले मध्यपहाडी लोकमार्गकेन्द्रित १८ दिने यात्राबारे समीक्षा गर्न व्यस्त छ ।  यात्राका क्रममा जिल्ला–जिल्लामा देखिएका समस्या यकीन गरी समाधानको बाटो पहिल्याइने उपाध्यक्ष युवराज ज्ञवाली बताउँछन् ।

एमालेले मंसिर १४ गतेदेखि पुस १ गतेसम्म बैतडीको झुलाघाटदेखि पाँचथरको चिवाभञ्ज्याङसम्मको यात्रा गरेको थियो । ‘समृद्धिका लागि संकल्प’ यात्राको नारा दिएर अभियान सञ्चालन गरेको थियो । यात्राका क्रममा जनताका समस्या, गुनासा सुन्ने काम भएको नेताहरू बताउँछन् ।

एमालेले यात्राबारे समीक्षासहितको जानकारी पत्रकार सम्मेलन गरेर सार्वजनिक गर्ने तयारी पनि गरिरहेको छ । 

उक्त यात्राका क्रमममा मध्यपहाडमा कस्ता समस्या देखिए त ? यसै सन्दर्भमा बाह्रखरीले उपाध्यक्षद्वय अष्टलक्ष्मी शाक्य र युवराज ज्ञवालीसँग कुराकानी गरेको छ । प्रस्तुत छ, दुई उपाध्यक्षहरूले देखेका समस्या र समाधानका उपाय उनीहरुकै शब्दमा ।

अष्टलक्ष्मी शाक्य 

पहाडी जिल्लाले अत्यधिक सम्भावना बोकेका छन् । कृषि, सांस्कृतिक, सामाजिक विविधता हेर्न लायक छ । त्यसले नेपाललाई शृङ्गारेको छ । पहाड, डाँडा–काँडामा सम्पत्ति नै सम्पत्ति छ, भन्छन् विज्ञहरूले । 

यात्राका क्रममा मैले ठाउँ ठाउँमा फलफूलको राम्रो खेती देखेँ ।  

तर, बजार छैन । जडिबुटी छन्, त्यसको उपयोग हुन सकेको छैन । बाख्रापालन, भेडापालनको सम्भावना बोकेको ठाउँ पनि हो, त्यो क्षेत्र ।

उत्पादन छ, वस्तु जहाँको तहीँ छ । जनताले कति फाल्नु ? बिक्री हुँदैन । बिक्री–वितरण व्यवस्थापन गर्ने र बाटोघाटो राम्रो बनाउन सकियो भने निकै सहज हुने देखिन्छ । र, त्यहाँका वासिन्दाका भनाइ पनि त्यही छ । 

उत्पादित बस्तुले मूल्य पाएका छैनन् । नेपाली उत्पादनले स्वदेशमा मात्रै होइन विदेशमा पनि बजार पाउनुपर्ने हो, तर ओझेलमा परेको छ । व्यवस्थित भण्डारणको अभाव छ । 

हामी फर्केर इलाममा पुग्दा देख्यौैं, ताजा घिऊ । हामीले चाख्यौं पनि । तर, त्यसले उचित बजार नपाएको गुनासो सुन्यौं ।  

युवा नै खोज्नुपर्ने !

गाउँ–घरमा युवाहरु छैनन् । उनीहरु त खोज्नुपर्छ । बुढापाका, महिला र केटीकेटी छन् । युवा शक्ति शहर वा देशबाहिर पलायन भएका छन् । यसलाई जोगाउन सक्नुपर्छ । 

त्यसका लागि प्रष्ट नीति चाहिन्छ । स्थानीय तहका नेतामा प्रष्ट भिजन चाहियो नि । आफ्नो वडा, पालिकालाई कसरी समृद्ध बनाउने भन्ने भिजनको अभाव छ । त्यहाँका सम्भावनाका ढोका खोल्नुपर्छ । प्रस्ट नीतिका साथ योजनाबद्ध ढंगले अघि बढ्दा वडाबाट नै समृद्धिको ढोका खोल्न सकिन्छ ।
 
त्यसका लागि चुनौती पनि छ । सरकारको दृष्टिकोण प्रस्ट छैन । कसरी जनतालाई समृद्ध बनाउने भन्ने खाका सरकारसँग छैन । समृद्धिको खाका कोर्न अध्ययन, अनुसन्धान गर्नुपर्छ । विज्ञहरुसँग अन्तरक्रिया जरुरी छ, विज्ञहरुलाई परिचालन गर्नुपर्छ । 

बाँदर आतंक 

यात्राका क्रममा बाँदरले दुःख दिन थालेको गुनासो सुनियो । किनभने मानिस विस्थापित हुन थाले । बस्ती पातलो हुँदै गइरहेको छ ।

खाने कुराको अभाव भएपछि शहर नै पस्न थाल्यो । उसका लागि पनि खानेकुरा चाहियो ।

मान्छे र पशुपंक्षीलाई जोड्न सकियो भने अर्को सुन्दरता हुन्छ । त्यहाँ रुखो त हुँदैन नि । चराचुरुङ्गी, बाँदर पशुपंक्षी सबै भयो भने बस्नेहरुलाई रमाइलो नै हुन्छ नि । त्यतातिर ध्यान दिनुपर्छ । 

घर–घरमा धारा पुर्याउनुपर्छ 

पानीको श्रोत छ । झरना, खोल्साखोल्सी बगेका छन् । त्यसको संरक्षण भएको छैन । ढुंगेधारा देखिँदैनन् । घर–घरमा धारा पुर्याउनुपर्ने देखिन्छ । धारा घर–घरमा पुग्नु पनि त समृद्धिको एउटा पाटो हो । त्यसबाट धोरै भए पनि बिजुली निकाल्न सकिन्थ्यो । 

अपार माया 

अर्को पाटो, जनताको माया । माया अपार छ । यात्राका क्रममा त्यति ठूलो संख्यामा थियौं । स्कुस, सखरखण्डा उसिनेर खुवाउनुभयो । मकै भुटेर पनि दिनुभयो । त्यो माया सामान्य होइन । हामीले चोखो माया पनि पायौं ।

नेपाल गरिब छैन । प्रकृतिले धनी बनाएको छ । हाम्रा सिप, नीति योजना, ध्यान प्रष्ट नहुँदा बरदानको उपभोग गर्न सकेका छैनौं ।

अलिक ढिला गर्यौँ 

हामीले अलिक ढिलो गर्यौं । गणतन्त्र आउने बित्तिकै त भन्दिनँ, तर स्थानीय तहलाई अघि बढाउने क्रममा हामीले सँगसँगै यसबारे सोच्नुपथ्र्यो । राजनीतिक दलहरुबीच एकता पनि चाहिन्छ । जताततै खुट्टा तानातान हुँदा त कसरी गर्न सकिन्छ र ?

सरकारमा बस्ने नेतृत्वले ‘खुसी नेपाली, समृद्ध नेपाल’को बाटोमा जानुपर्छ । पहाडी जिल्लाको समृद्धिमा ध्यान दिनुपर्छ । पूर्वाञ्चलको पहिलेदेखिकै पहिचान हो, चिटिक्क घर बनाउने । आन्तरिक पर्यटन र विदेशी पर्यटकलाई आकर्षित गर्नतिर लाग्नुपर्छ । शिक्षा, स्वास्थ्य, रोजगार, खानेपानी, बिजुली, शान्ति सुरक्षालाई शहरबाट गाउँमा विकास गर्न सक्नुपर्छ । बिस्तारै बस्ती बाक्लो हुँदै जान्छ ।

स्थानीय सरकार यसमा केन्द्रित हुनुपर्छ । संघीय सरकराले प्रष्ट नीति योजना र बजेटको व्यवस्था गर्नुपर्छ । 

युवराज ज्ञवाली 

यो यात्रमा कार्यकर्ताहरु ठूलो संख्यामा परिचालित भए । मध्यपहाडी लोकमार्गको ज्यादै ठूलो महत्व रहेछ भन्ने कुरा यात्रापछि थाहा भयो । सुन्दर, उब्जाउ, लोभलाग्दा ठाउँ छन् । तर, बस्ती पातलिँदै गएको छ । बसाईं सराई गर्ने, विदेश पलायन हुने अवस्था बढ्दो छ ।

त्यहाँ उत्पादित बस्तु बजारमा पुग्न नसक्ने अवस्था छ । सुन्तला, स्याउ, आलु, बदाम, तरकारी लगायतका उत्पादन भएका छन् । केही ठाउँले त बजार पाएका छन् तर अधिकांश बजारबिहीन छन् । 

त्यो राजमार्गलाई कमसेकम पनि तत्कालका लागि दुई लेनको पक्की बनाउनुपर्छ । भविष्यमा चार लेनको बाटो बनाउँदा राजमार्गले त्यहाँका जनतालाई त्यही बस्ने वातावरण बनाउन मद्दत गर्छ । त्यहाँका उत्पादन बिक्री हुन सक्ने, त्यहाँ नभएका अत्यावश्यक कुरा बाहिरबाट ल्याउन पनि सकिन्छ । राजमार्ग निर्माण व्यवस्थित रुपमा सक्न सरकारको पहिलो ध्यान जानुपर्ने देखिन्छ ।

कतिपय ठाउँमा कच्ची सडक बनेका छन् । कतिपय ठाउँमा अफ्ठ्यारा छन् । जे भए पनि एउटा अवधारणा बनिसकेको छ । एमालेकै सरकार र अरु सरकारका पालामा पनि निर्णय भएका छन् । तर, त्यो अपुरो छ ।

यो राजमार्ग सम्पन्न हुँदा कृषिलाई प्रोत्साहित गर्छ । रोजगारीको अवस्था सृजना गर्छ । विदेसिने क्रम कमजोर हुँदै जान्छ । 

सरकारप्रति निराशा 

सरकारको प्रभावकारिता राम्रो हुन नसक्दा मान्छेमा निराशा देखिन्छ । ‘अब देशमा के हुन्छ र ?’ विदेश जानुपर्छ भन्ने पनि प्रवृत्ति पनि देखियो । सरकारप्रति जनता सन्तुष्ट छैनन् । सरकारले मध्यपहाडी क्षेत्रका समस्या समाधान गर्न ध्यान दिनुपर्छ ।

एमालेले पनि प्रतिपक्षमा रहँदा र सत्तापक्षमा रहँदा पनि यसमा जोड दिनुपर्छ । एमालेप्रति जनताको आकर्षण बढेको छ । एमाले सरकारमा रहँदा गरेका कामबाट जनता प्रभावित छन् । 

कैयौ ठाउँमा एमालेको सरकारले बनाएका योजनामा वर्तमान सरकारले कटौती गरेको छ । त्यसले पनि समस्या सिर्जना गरेको छ ।  जनतासित नियमित सम्पर्क बढाउने, सम्बन्ध कायम गर्ने काम गर्न सक्नुपर्छ । पुराना पार्टीहरुप्रति वितृष्णा बढ्यो भन्ने खालको हल्ला पिटाइएको छ । त्यो होइन भन्ने सावित गर्न सकिन्छ ।

यो यात्राले जनतामा उत्साह जगाएको छ । आकर्षण बढाएको छ । र, पुराना पार्टी असान्दर्भिक भएका छैनन् भन्ने देखाएको छ । एमाले नै आवश्यक छ र एमाले चाहिन्छ भन्ने भावना बढाएको छ । राति–राति पनि आससभामा बसिरहने, सभा नसकिँदासम्म नजाने कुराले पनि त्यो पुष्टि गर्छ । 

समस्या समाधान गर्न एमालेको बहुमत सरकार 

यतिखेर एमाले सरकारमा छैन । समस्या हल गर्न बहुमतको सरकार चाहिन्छ । यात्राका क्रममा हामीले प्रत्येक जिल्ला, पालिकाका समस्या लिखित रुपमा लिएका छौं । जिल्लाको नेतृत्वले पार्टीलाई त्यो समस्या बुझाएको छ । 

ती सुझावहरु संकलन गर्छौ, अध्ययन गर्छौं र कहाँकहाँ कुन जिल्लामा के कुराको धेरै आवश्यकता छ भन्ने कुराको अध्ययनबाट एउटा निष्कर्ष निकाल्छौं ।

प्रतिपक्षमा रहँदा सरकारलाई ती काम गर्न दबाब दिन्छौं । चुनावमा एमालेले बहुमत प्राप्त गराउन जनतालाई प्रोत्साहित गर्छौं । आगामी चुनावबाट एमालेको सरकार बनाउने गरी तयारी गर्छौं । जनताका समस्या समाधन गर्न भूमिका खेल्छौं ।